Giải pháp kiểm soát lạm phát tại Việt Nam: Luận văn thạc sĩ kinh tế / Đoàn Hoàng Tuấn

O V O T O N ÂN H N NH NƯỚ V ỆT NAM

TRƯỜN HỌ N ÂN H N TP. HỒ HÍ M NH

O N HO N TUẤN

Ả PH P K ỂM SO T L M PH T

T V ỆT NAM

LUẬN VĂN TH C SĨ KINH TẾ

CHUYÊN NGÀNH: KINH TẾ TÀI CHÍNH, NGÂN HÀNG

MÃ SỐ: 60.31.12

N ƯỜ HƯỚN ẪN KHOA HỌ : TS. NGÔ MINH CHÂU

TP.H M NĂM 2013

I

LỜI CAM ĐOAN



T Đoàn Hoàng Tuấn

S 13 09 ăm 1988 – T ề G a

Q T ề G a

H ệ TMCP Á Châu.

a a 13 ủa T ƣờ Tp. H C

Minh.

Cam a ề Giải pháp kiểm soát lạm phát tại Việt Nam.

ƣờ ƣớ a TS. Ngô Minh Châu

ă ƣ ự ệ T ƣờ Tp H C

ề ủa ế

ộ a ệ ƣa ƣ ố ộ

ộ ở ố ệ ă ƣ

ố m h.

T ệm ƣớ ề ờ am a a ự ủa

Tp. H C 13 tháng 09 ăm 2013

ƣờ ự ệ

H T

II

MỤC LỤC

Trang

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT....................................................................VI

DANH MỤC CÁC BẢNG ..................................................................................VII

DANH MỤC CÁC HÌNH...................................................................................VIII

DANH MỤC PHỤ LỤC......................................................................................IX

PHẦN MỞ ĐẦU..................................................................................................X

CHƯƠNG 1: MỘT SỐ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ LẠM PHÁT.......................1

1.1. KHÁI NIỆM VỀ LẠ PHÁT VÀ CÁC XU HƢỚNG CỦA LẠM PHÁT .1

1.1.1. Khái niệm l m phát. .................................................................................1

1 1 2 C ƣớng của l m phát......................................................................2

1.1.2.1.Về mặt định lượng. ..............................................................................2

1.1.2.2.Về mặt định tính...................................................................................3

1 2 CÁC TIÊU CHÍ O ƢỜNG LẠM PHÁT. .................................................3

1.2.1. Chỉ số giá tiêu dùng (Comsumer Price Index - CPI) ...............................3

1 2 2 C ỉ ố ( P e P e I e – PPI)...................................4

1 2 3 C ỉ ố m ổ ẩm ố ộ – GDP ...................................4

1.3. NHỮNG NGUYÊN NHÂN GÂY RA LẠM PHÁT.....................................5

1.3.1. Nguyên nhân về phía cầu ( L m phát do cầu kéo)...................................5

1.3.2. Nguyên nhân về phía cung ( L m ẩy). ..........................7

1.4. MỐI QUAN HỆ GIỮA LẠ PHÁT VÀ TĂ G TRƢỞNG KINH TẾ.......8

1 5 HỮ G TÁC Ộ G KI H TẾ CỦA Ạ PHÁT....................................9

1 5 1 m ã .................................................................................10

1 5 2 m ...............................................................................11

1 5 3 m ầ ƣ...................................................................................11

III

1 5 4 m ệ ..........................................................................11

1 6 HẬU QUẢ CỦA Ạ PHÁT.......................................................................13

1 6 1 ố ớ m ự ƣ .................................................................13

1 6 2 ố ớ m ự ƣ ....................................................14

1.7. MỘT SỐ CHÍ H SÁCH TỔ G QUÁT Ể KIỂ SOÁT Ạ PHÁT.....15

1 7 1 ý ầ ỷ ệ m ổ ..............................15

1 7 2 ữ ệ ơ ể ểm m .....................................16

1.7.2.1. Biện pháp thắt chặt cung tiền tệ. ........................................................16

1.7.2.2. Biện pháp mở rộng cầu tiền tệ............................................................17

1.7.2.3. Các công cụ chính của chính sách tiền tệ. .........................................17

1 7 3 K ểm m ở mộ ố ƣớ ế ớ .....................................19

1.7.3.1. Brazil ..................................................................................................19

1.7.3.2. Thái Lan..............................................................................................21

1 7 4 B ệm ố ớ V ệ am .....................................................23

1.7.4.1. Thực hiện thắt chặt kết hợp quản lý giám sát chặc chẽ tính đồng bộ của

các chính sách tiền tệ....................................................................................23

1.7.4.2. Cân bằng hai mục tiêu tăng trưởng kinh tế và kiềm chế lạm phát.....23

1.7.4.3. Thực hiện xác định lạm phát mục tiêu................................................24

TÓM TẮT CHƢƠ G 1........................................................................................29

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG KIỂM SOÁT LẠM PHÁT TẠI VIỆT NAM 30

2.1.THỰC TRẠNG LẠM PHÁT TẠI VIỆT NAM .............................................30

2.1.1. Bối c nh nền kinh tế toàn cầu trong thời k 2007 - 2012. .......................30

2.1.2. Tình hình kinh tế Việt Nam trong thời k 2007 – 2012...........................33

2.1.3. Thực tr ng l m phát trong thời k 2007 – 2012.......................................34

2.2. Ả H HƢỞNG CỦA LẠM PHÁT ẾN NỀN KINH TẾ VIỆT NAM TRONG

THỜI KỲ 2007 - 2012.....................................................................................38

2.2.1. L m phát và lãi su t..................................................................................39

2.2.2. L m GDP / ƣời. ........................................................40

2.2.3. L m phát và tỷ lệ th t nghiệp. ..................................................................41

IV

2.2.4. L m phát và xu t nh p khẩu. ...................................................................42

2.3. NGUYÊN NHÂN GÂY NÊN LẠM PHÁT TẠI VIỆT NAM TRONG THỜI

KỲ 2007 - 2012 ...............................................................................................44

2.3.1. Ả ƣởng do sự biế ộng của nền kinh tế thế giới. .............................44

2.3.2. L m ẩy...........................................................................45

2 3 3 G a ă ổng cầu gây nên sự ă ƣởng quá nóng t i Việt Nam. .........48

2 3 4 Tă ƣởng tiền tệ và tín dụng. ...............................................................52

2.4. CÁC GIẢI PHÁP THỰC HIỆ Ể KIỂM SOÁT LẠM PHÁT TRONG THỜI

KỲ 2007 – 2012 CỦA CHÍNH PHỦ. .............................................................54

2.4.1. Thực hiện chính sách tiền tệ.....................................................................54

2.4.1.1. Chính sách điều chỉnh lãi suất. ..........................................................55

2.4.1.2. Chính sách tăng dự trữ bắt buộc. ......................................................59

2.4.1.3. Nghiệp vụ thị trường mở.....................................................................61

2.4.1.4. Kiểm soát hạn mức tín dụng...............................................................63

2.4.1.5. Chính sách tỷ giá hối đoái.................................................................64

2.4.2. Chính sách tài khóa. .................................................................................65

2.4.3. Một số chính sách khác. ...........................................................................67

TÓM TẮT CHƢƠ G 2........................................................................................68

CHƯƠNG 3: NHỮNG GIẢI PHÁP NHẰM KIỂM SOÁT LẠM PHÁT TẠI

VIỆT NAM TRONG THỜI GIAN TỚI......................................................69

3 1 Á H GIÁ CÁC GIẢI PHÁP CHÍNH PHỦ TRO G GIAI OẠN 2007 -

2012 .................................................................................................................69

3 1 1 Ƣ ểm....................................................................................................69

3.1.2. Những h n chế..........................................................................................71

3 2 Ề XUẤT BIỆN PHÁP NHẰM GÓP PHẦN KIỀM CHẾ LẠ PHÁT ỐI

VỚI NỀN KINH TẾ VIỆT NAM ...................................................................74

3.2.1. Mụ ƣơ ƣớng tổ 5 ăm 2011 – 2015 ......................74

3.2.2. Xây dựng mô hình dự báo l m phát.........................................................75

3.2.3. Chính sách về giá .....................................................................................77

V

3.2.3. Chính sách tiền tệ .....................................................................................78

3.2.4. Chính sách tài khóa ..................................................................................81

3 2 5 C ƣơ m i.............................................................................83

3.2.6. Doanh nghiệ ũ i tham gia vào quá trình kiểm soát l m phát ......84

3 2 7 Hƣớ ến việc thực hiện chính sách tiền tệ l m phát mục tiêu..............85

3.2.7.1. Điều kiện để áp dụng thành công cơ chế lạm phát mục tiêu..............86

3.2.7.2. Giải pháp nhằm nâng cao tính độc lập của NHNN trong điều hành

chính sách tiền tệ........................................................................................88

3.2.7.3. Giải pháp tăng cường tính minh bạch cho chính sách tiền tệ............88

3.2.7.4. Giải pháp tăng cường tính linh hoạt và hiệu quả cho chính sách tiền tệ

....................................................................................................................90

TÓM TẮT CHƢƠ G 3........................................................................................93

KẾT LUẬN..........................................................................................................94

PHỤ LỤC

VI

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

AD : Tổng cầu.

ADB : Ngân hàng Phát triển Châu Á.

AS : Tổng cung.

CPI : Chỉ số giá tiêu dùng.

CSTT : Chính sách tiền tệ.

DNNN : Doanh nghiệ ƣớc.

DTBB : Dự trữ bắt buộc.

FAO : Tổ ch ƣơ ực và Nông nghiệp Liên hiệp quốc.

IMF : Quỹ Tiền tệ Quốc tế.

NH : Ngân hàng.

NHNN ƣớc.

NSNN ƣớc.

NHTM : N T ƣơ m i.

NHTW T ƣơ

GDP : Tổng s n phẩm quốc nội.

OPEC : Tổ ch ƣớc xu t khẩu dầu mỏ thế giới.

PPI : Chỉ số s n xu t.

TP : Trái phiếu.

TCTD : Tổ ch c tín dụng.

TGH : Tỷ giá hố

VII

DANH MỤC CÁC BẢNG

STT Tên bảng Trang

B ng 1.1 L m phát mục tiêu và m c l m phát thực tế a n 1999 –

2012 20

B ng 2.1 Chỉ số CPI so vớ ƣớ a n 2007 - 2012 36

B ng 2.2 GDP, tỷ lệ l m GDP ầ ƣờ a n

2007 – 2012 40

B ng 2.3 Thâm hụt ngân sách của Việ am a ăm 49

B ng 2.4 C ƣớ ăm 50

B ng 2.5 Chỉ số ICOR theo các thành phần của nền kinh tế 51

B ng 2.6 Cung tiề ă ƣởng tín dụ a n 2007 –

2011 53

B ng 2.7 Quy mô chi và tố ộ ă ƣởng tổng chi 65

VIII

DANH MỤC CÁC HÌNH

STT Tên hình Trang

Hình 1.1 L m phát do cầu kéo 6

Hình 1.2 L m ẩy 7

Hình 1.3 Quan hệ l m phát và lãi su t 10

Hình 1.4 ƣờng Phillips mô t quan hệ giữa l m phát và th t nghiệp 12

Hình 2.1 Diễn biến giá dầu thô trung bình của tổ ch c OPEC qua

ăm 31

Hình 2.2 Giá g o thế giới trong thời k 2008 – 2012 32

Hình 2.3 Mối quan hệ giữa GDP và tỷ lệ l m phát 38

Hình 2.4 Mối quan hệ giữa tỷ lệ l m phát và tỷ lệ th t nghiệp trong

a n 2007 – 2012 42

Hình 2.5 Mối quan hệ giữa l m phát và ho ộng xu t, nh p khẩu 43

Hình 2.6 Diễn biến giá dầ a n 2007 – 2012 46

Hình 2.7 Mối quan hệ giữa lãi su ơ n và chỉ số CPI 57

Hình 2.8 Mối quan hệ giữa lãi su t tái c p vốn và chỉ số CPI 58

Hình 2.9 Mối quan hệ giữa lãi su t tái chiết kh u và chỉ số CPI 59

Hình 2.10 Tỷ lệ dự trữ bắt buộc tiền gửi VND không k h ƣới

12 tháng của HT ƣớ HT

60

IX

DANH MỤC PHỤ LỤC

Phụ lục 1 : Các gói kích thích kinh tế ăm 2009

Phụ lục 2 : Chỉ số ù (CPI) a n 2007 – 2012.

Phụ lục 3 : Diễn biế ều chỉnh giá dầ a 92 a n 2007 –

2012.

Phụ lục 4 : Diễn biến của lãi su ơ n.

Phụ lục 5 : Diễn biến của lãi su t tái c p vốn.

Phụ lục 6 : Diễn biến của lãi su t tái chiết kh u.

Phụ lục 7 : Diễn biến trần lãi su ộng của các tổ ch c tín dụng trừ quỹ tín

dụng nhân dân.

X

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài.

Có thể nói l m phát luôn là một v ề m a ầu các nhà ho nh chính

sách kinh tế K ến l m phát là một v ề ũ ởi vì có r t nhiều

nhà kinh tế ã ếp hay trực tiế ề c ế ƣ C F e

F e ma … S m ũ một v ề mới, nó nóng bỏng từng

ngày, từng giờ và nó tha ổi liên tụ m phát t m ổ nh, khi gi m

xuống, l ơ ốt mộ ột ngột và nguyên nhân gây ra l m phát

trong từng thời k l i do những nguyên nhân khác nhau. Chính vì thế, khi bàn về

v ề l m a n hiện nay tƣởng chừng quá muộ ƣ ƣa ễ bởi

vì trong mỗi thời k , mỗ a n phát triển kinh tế thì l m phát có những sắc thái

riêng.

Một v ề m a a ũ n ra rằng, chẳ ƣớc có nền

kinh tế phát triể ƣ H a K , Nh … m ối với m i quốc gia trên thế giới

thì v ề l m ƣ ma luôn ám m a o nền kinh tế.

ối với Việ am ũ ƣờ ã ng ch u những h u qu nặng nề của

t l m phát trong nhữ ăm ừa qua. V ề ặt ra là nếu l m phát th p thì

ă ƣởng ch m, còn l m phát cao thì sẽ ch a ựng những mầm mống có kh

ă e a ến tiến trình phát triển bền vững của nền kinh tế. Chính vì v y, cái

khó hiện nay mà m i quố a a ối mặt là duy trì m c l m ƣ ế

nào là h p lý nh ể thoát khỏi tình tr ng tụt h u thì Việt Nam cần

ph i duy trì m ă ƣởng kinh tế cao. Mụ ă ƣởng và v ề kiềm chế

l m phát luôn là một bài toán khó mà những nhà kinh tế cần ph i th t cố gắ ể

tìm lời gi i cho nó.

L m phát là một ph m trù kinh tế khách quan, là một v ề của m i thờ i

và của m i nền kinh tế th ƣờ ƣời ta chỉ có thể kiềm chế l m phát ở một m c

ộ thích h ể kích thích nền kinh tế phát triể ƣ m ă a ẽ

gây những tổn th t về kinh tế to lớn. Khi l m phát xu t hiện thì sẽ có những câu hỏi

XI

ặt ra: l m ộng nghiêm tr ƣ ế ối với nền kinh tế? Những

ã ng l m ƣ ? ể kiểm soát l m phát thì

ta cần ph i có nhữ ều hành nền kinh tế ƣ ế nào và hiệu qu của

nhữ a a ?

Xu t phát từ thực tiễn và muốn hiể ơ ề nguyên nhân gây l m phát t i

Việ am ũ ƣ m ững gi ể kiềm chế l m phát t i Việt Nam. Do

ch ề “Giải pháp kiểm soát lạm phát tại Việt Nam” Với tầm quan

tr ng và mang tính thời sự nóng bỏng của v ề, tôi tin rằ ề tài sẽ có giá tr

thực tiễn cao.

2. Tổng quan về các công trình nghiên cứu có liên quan.

Trong thời gian quan, v ề l m phát luôn là mối quan tâm, nghiên c u của

nhiều tác gi . Hiện có một số ề tài nghiên c u về v ề l m phát, gi ể

kiềm chế l m phát:

 PGS.TS Nguyễ Vă T T S T ƣơ H i Hiếu (2012), Các nguyên

nhân và giải pháp kiềm chế lạm phát trong năm 2012 và trung hạn đến năm 2015,

T ƣờ i h c Kinh tế - Lu HQG TP HC

 ThS. Chu Khánh Lân (2010), Nguyên nhân lạm phát tại Việt Nam và gợi ý

chính sách, H c viện Ngân hàng.

 Nguyễn Quách Minh H ng (2010), Sử dụng công cụ chính sách tiền tệ để

kiểm soát lạm phát của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam ƣớc Việt

Nam.

 Và một số lu ă a n, bài báo cáo và các bài viết khác có liên quan

ến v ề l m phát.

V ề l m phát nhìn chung không ph i là một v ề mới mẻ, tuy nhiên cho

ến nay hầu ƣ ều nghiên c ề c p chuyên sâu và toàn diện về v n

ề l m a n 2007 – 2012 a n mà l m phát t i Việt Nam

có diễn biế ƣơ ối ph c t p. Vì v ẽ là một v ề nghiên c u hữu ích

ối với những ai quan t m ến l m a n này.