Giải pháp đổi mới hoạt động giáo dục chính trị tư tưởng cho học sinh các trường Trung học Phổ thông thành phố Bắc Kạn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

ĐÀO THỊ THÚY

GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI

HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ TƯ TƯỞNG

CHO HỌC SINH CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

THÀNH PHỐ BẮC KẠN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2018

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

ĐÀO THỊ THÚY

GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI

HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ TƯ TƯỞNG

CHO HỌC SINH CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

THÀNH PHỐ BẮC KẠN

Ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Mã số: 8 14 01 14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: TS. Lê Thùy Linh

THÁI NGUYÊN - 2018

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là đề tài nghiên cứu do tôi thực hiện và hoàn toàn

chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình.

Các số liệu và kết luận nghiên cứu trình bày trong luận văn chưa được

công bố ở các nghiên cứu khác.

Thái Nguyên, tháng 10 năm 2018

Tác giả

Đào Thị Thúy

ii

LỜI CẢM ƠN

Trước tiên, tác giả bản luận văn này xin được bày tỏ lòng biết ơn tới các

thầy, cô giáo Khoa Tâm lý - Giáo dục và các thầy, cô đã tham gia giảng dạy

lớp cao học chuyên ngành Quản lý Giáo dục khóa 24 - Đại học Sư phạm - Đại

học Thái Nguyên đã tận tình truyền đạt những tri thức quý báu, dìu dắt giúp đỡ

chúng tôi hoàn thành tốt nhiệm vụ của khóa học và luận văn.

Đặc biệt, tác giả bản luận văn xin bày tỏ lòng biết ơn tới cô giáo - người

hướng dẫn khoa học, TS. Lê Thùy Linh đã tận tình giúp đỡ tôi trong suốt quá

trình nghiên cứu và đã chỉ dẫn những ý kiến quý báu cho luận văn này được

hoàn thành tốt đẹp.

Tác giả xin chân thành cảm ơn lãnh đạo Thành ủy, UBND thành phố Bắc

Kạn; lãnh đạo, cán bộ chuyên môn phòng Văn hóa và Thông tin thành phố Bắc

Kạn; Ban giám hiệu, giáo viên, BCH Đoàn, học sinh các trường trung học phổ

thông trên địa bàn thành phố Bắc Kạn; các bạn đồng nghiệp cùng gia đình và

bạn bè đã động viên, giúp đỡ, đóng góp ý kiến và tạo mọi điều kiện thuận lợi

để tác giả hoàn thành luận văn này.

Mặc dù cố gắng rất nhiều trong việc nghiên cứu, xong do thời gian và

kinh nghiệm thực tiễn của bản thân còn hạn chế, đề tài không tránh khỏi những

khiếm khuyết. Tác giả rất mong nhận được sự góp ý của quý thầy (cô), các bạn

đồng nghiệp và những người quan tâm đến đề tài này để luận văn của tôi được

hoàn chỉnh hơn.

Xin trân trọng cảm ơn!

Thái Nguyên, tháng 10 năm 2018

Tác giả

Đào Thị Thúy

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ......................................................................................i

LỜI CẢM ƠN ...........................................................................................ii

MỤC LỤC................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .........................................................iv

DANH MỤC CÁC BẢNG........................................................................ v

DANH MỤC CÁC HÌNH........................................................................ vi

MỞ ĐẦU .................................................................................................. 1

1. Lý do chọn đề tài................................................................................... 1

2. Mục đích nghiên cứu............................................................................. 3

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ...................................................... 3

4. Giả thuyết khoa học .............................................................................. 3

5. Giới hạn phạm vi nghiên cứu................................................................ 4

6. Nội dung nghiên cứu............................................................................. 5

7. Phương pháp nghiên cứu....................................................................... 5

8. Cấu trúc luận văn .................................................................................. 7

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC CHÍNH

TRỊ TƯ TƯỞNG CHO HỌC SINH TRONG TRƯỜNG TRUNG

HỌC PHỔ THÔNG................................................................................ 8

1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề ................................................. 8

1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài................................................. 13

1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường............................. 13

1.2.2. Chính trị, tư tưởng......................................................................... 16

1.2.3. Hoạt động giáo dục chính trị tư tưởng.......................................... 20

1.2.4. Quản lý hoạt động giáo dục chính trị tư tưởng cho học sinh........ 22

1.3. Một số vấn đề lý luận về giáo dục chính trị tư tưởng cho học sinh

Trung học phổ thông ............................................................................... 25

1.3.1.Đặc điểm học sinh trung học phổ thông ........................................ 25

iv

1.3.2. Ý nghĩa của việc giáo dục chính trị tư tưởng cho học sinh THPT27

1.3.3.Mục tiêu giáo dục chính trị tư tưởng cho học sinh THPT............. 30

1.3.4.Nội dung giáo dục chính trị tư tưởng cho học sinh THPT ............ 31

1.3.5. Các con đường giáo dục chính trị tư tưởng cho học sinh THPT.. 32

1.3.6. Đánh giá kết quả hoạt động giáo chính trị tư tưởng cho HS

THPT....................................................................................................... 36

1.4. Một số vấn đề lý luận về quản lý hoạt động giáo dục chính trị tư tưởng

cho học sinh THPT.................................................................................. 36

1.4.1. Chức năng, nhiệm vụ của trường trung học phổ thông ................ 37

1.4.2. Mục tiêu quản lý hoạt động giáo dục chính trị tư tưởng cho học sinh

THPT....................................................................................................... 38

1.4.3. Nội dung quản lý hoạt động giáo dục chính trị tư tưởng cho học sinh

THPT....................................................................................................... 38

1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động giáo dục chính trị tư

tưởng cho học sinh THPT ....................................................................... 43

1.5.1. Yếu tố chủ quan ............................................................................ 43

1.5.2. Yếu tố khách quan......................................................................... 46

Kết luận Chương 1 .................................................................................. 48

Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC

CHÍNH TRỊ TƯ TƯỞNG CHO HỌC SINH CÁC TRƯỜNG TRUNG

HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ BẮC KẠN ................................. 49

2.1. Vài nét về đặc điểm kinh tế - xã hội và đặc điểm giáo dục trung học

phổ thông thành phố Bắc Kạn................................................................. 49

2.1.1. Đặc điểm kinh tế - xã hội thành phố Bắc Kạn .............................. 49

2.1.2. Đặc điểm giáo dục trung học phổ thông thành phố Bắc Kạn ....... 50

2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng............................................................. 52

2.1.1. Mục đích khảo sát ......................................................................... 52

2.1.2. Nội dung khảo sát.......................................................................... 52

2.1.3. Phương pháp khảo sát và xử lý các kết quả .................................. 53

v

2.1.4. Tiến trình khảo sát......................................................................... 53

2.3. Kết quả khảo sát thực trạng.............................................................. 54

2.3.1. Thực trạng nhận thức của CBQL, GV về ý nghĩa và mục tiêu của

hoạt động giáo dục chính trị tư tưởng cho học sinh THPT..................... 54

2.3.2. Thực trạng giáo dục chính trị tư tưởng cho học sinh THPT thành

phố Bắc Kạn............................................................................................ 57

2.3.3. Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục chính trị tư tưởng cho học

sinh THPT thành phố Bắc Kạn ............................................................... 68

2.3.4. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý giáo dục chính trị tư

tưởng cho học sinh THPT thành phố Bắc Kạn ....................................... 76

2.4. Đánh giá chung về thực trạng .......................................................... 77

2.4.1. Kết quả đạt được và nguyên nhân................................................. 77

2.4.2. Hạn chế và nguyên nhân ............................................................... 78

Kết luận chương 2 ................................................................................... 80

Chương 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI QUẢN LÝ HOẠT

ĐỘNG GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ TƯ TƯỞNG CHO HỌC SINH CÁC

TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ BẮC

KẠN........................................................................................................ 81

3.1. Các nguyên tắc xây dựng giải pháp ................................................. 81

3.1.1. Đảm bảo sự lãnh đạo của Đảng trong quản lý giáo dục chính trị- tư

tưởng cho học sinh THPT ....................................................................... 81

3.1.2. Đảm bảo sự thống nhất giữa vai trò chỉ đạo của nhà quản lý, vai trò

chủ đạo của giáo viên với vai trò tích cực, chủ động của học sinh ........ 81

3.1.3. Đảm bảo tính thực tiễn và hiệu quả giáo dục................................ 82

3.1.4. Đảm bảo tính toàn diện, đồng bộ .................................................. 82

3.2. Đề xuất các giải pháp quản lý hoạt động giáo dục chính trị- tư tưởng

cho học sinh các trường THPT tại thành phố Bắc Kạn .......................... 83

vi

3.2.1. Giải pháp tăng cường sự chỉ đạo, kiểm tra của cấp ủy các cấp đối

với các hoạt động giáo dục chính trị - tư tưởng cho học sinh các trường

THPT tại thành phố Bắc Kạn.................................................................. 83

3.2.2. Giải pháp quản lý của Ban giám hiệu trường THPT đối với các hoạt

động giáo dục chính trị - tư tưởng cho học sinh ..................................... 92

3.3. Mối quan hệ giữa các các giải pháp................................................. 97

3.4. Khảo nghiệm mức độ khả thi của các biện pháp ............................. 98

3.4.1. Mục đích khảo nghiệm.................................................................. 98

3.4.2. Nội dung khảo nghiệm.................................................................. 98

3.4.3. Phương pháp khảo nghiệm............................................................ 98

3.4.4. Kết quả khảo nghiệm .................................................................... 98

Kết luận chương 3 ................................................................................. 103

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ..................................................... 104

1. Kết luận ............................................................................................. 104

2. Khuyến nghị...................................................................................... 105

2.1. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo .................................................... 105

2.2. Đối với Thành ủy ........................................................................... 106

2.3. Đối với các trường THPT trên địa bàn thành phố Bắc Kạn .......... 106

2.4. Đối với Thành Đoàn và ban Chấp hành Đoàn các trường học THPT

trên địa bàn thành phố Bắc Kạn ............................................................ 107

2.5. Đối với đội ngũ giáo viên các trường THPT ................................. 107

2.6. Đối với học sinh ............................................................................. 107

TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................. 109

PHỤ LỤC

iv

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

TT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ

1 BCH Ban chấp hành

2 BGH Ban giám hiệu

3 CBQL Cán bộ quản lý

4 CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

5 CSVC Cơ sở vật chất

6 CT-TT Chính trị tư tưởng

7 ĐLTC Độ lệch tiêu chuẩn

8 ĐTB Điểm trung bình

9 GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo

10 GDCT-TT Giáo dục chính trị tư tưởng

11 GV Giáo viên

12 HĐĐG Hoạt động đánh giá

13 HS Học sinh

14 QLGD Quản lý giáo dục

15 THPT Trung học phổ thông

16 TNCS Thanh niên cộng sản

17 XHCN Xã hội chủ nghĩa

v

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Kết quả khảo sát nhận thức của CBQL, GV về ý nghĩa của

GDCT-TT cho học sinh THPT............................................... 55

Bảng 2.2. Kết quả khảo sát nhận thức của CBQL, GV về mục tiêu của

GDCT-TT cho học sinh THPT............................................... 56

Bảng 2.3. Kết quả khảo sát thực trạng thực hiện mục tiêu GDCT-TT cho

học sinh THPT thành phố Bắc Kạn ........................................ 59

Bảng 2.4. Kết quả khảo sát thực trạng thực hiện nội dung GDCT-TT cho

học sinh THPT thành phố Bắc Kạn ........................................ 62

Bảng 2.5. Kết quả khảo sát thực trạng mức độ thực hiện con đường giáo

dục GDCT-TT cho học sinh THPT thành phố Bắc Kạn ........ 65

Bảng 2.6. Kết quả khảo sát thực trạng chất lượng thực hiện con đường

giáo dục GDCT-TT cho học sinh THPT thành phố Bắc Kạn 65

Bảng 2.7. Kết quả khảo sát thực trạng đánh giá kết quả GDCT-TT cho học

sinh THPT thành phố Bắc Kạn............................................... 67

Bảng 2.8. Kết quả khảo sát thực trạng lập kế hoạch quản lý hoạt động giáo

dục chính trị tư tưởng cho HS THPT thành phố Bắc Kạn...... 68

Bảng 2.9. Kết quả khảo sát thực trạng tổ chức quản lý hoạt động giáo dục

chính trị tư tưởng cho học sinh THPT thành phố Bắc Kạn .... 70

Bảng 2.10. Kết quả khảo sát thực trạng chỉ đạo hoạt động giáo dục chính

trị tư tưởng cho học sinh THPT thành phố Bắc Kạn.............. 72

Bảng 2.11. Kết quả khảo sát thực trạng kiểm tra hoạt động giáo dục chính

trị tư tưởng cho học sinh THPT thành phố Bắc Kạn .............. 73

Bảng 2.12. Kết quả tổng hợp thực trạng quản lý hoạt động giáo dục chính

trị tư tưởng cho học sinh THPT thành phố Bắc Kạn .............. 75

Bảng 2.13. Kết quả khảo sát thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý

hoạt động giáo dục chính trị tư tưởng cho học sinh THPT thành

phố Bắc Kạn............................................................................ 76

vi

Bảng 3.1: Kết quả khảo nghiệm mức độ cần thiết của các biện pháp đổi

mới quản lý hoạt động GDCC-TT cho HS các trường THPT

thành phố Bắc Kạn................................................................ 100

Bảng 3.2: Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp đổi mới

quản lý hoạt động GDCC-TT cho HS các trường THPT thành

phố Bắc Kạn.......................................................................... 102

vi

DANH MỤC CÁC HÌNH

Biểu đồ 2.1. So sánh mức độ thực hiện và thực trạng sử dụng con đường

GDCT-TT cho học sinh THPT thành phố Bắc Kạn ......... 66

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Trong bối cảnh hiện nay, khi thế giới đang có những biến đổi mạnh mẽ và

sâu sắc, mọi mặt của đời sống xã hội đang trong quá trình quốc tế hóa và toàn

cầu hóa đã mang lại cho nước ta nhiều cơ hội lớn cũng như những thành tựu đáng

kể về kinh tế, văn hóa, khoa học - công nghệ, giáo dục - đào tạo, y tế… Tạo tiền

đề quan trọng đưa nước ta thoát khỏi cuộc khủng hoảng kinh tế - xã hội và hòa

nhập vào dòng chảy của thời đại. Bên cạnh đó, trong sâu thẳm của đời sống xã

hội, chúng ta đang phải đối mặt trước những vấn đề mang tính báo động, đó là

sự tha hóa về nhân cách, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ dân cư,

đặc biệt là học sinh THPT; những tệ nạn xã hội đang ngày đêm hoành hành, len

lỏi phá hoại nếp sống văn minh, đạo lý truyền thống tốt đẹp ngàn đời của dân

tộc. Đây là những vấn đề nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sự sống còn của quốc

gia, dân tộc trong quá trình hội nhập. Vì vậy, giáo dục cần phải đào tạo ra những

người lao động thích ứng được với yêu cầu mới của thời đại, có tri thức khoa học

công nghệ tiên tiến, có kiến thức chuyên môn sâu, đồng thời có kỹ năng thực

hành và khả năng ứng dụng kiến thức vào thực tế lao động, sản xuất.

Trong sự nghiệp cách mạng, Đảng ta luôn đánh giá cao vai trò của thanh

niên nói chung, học sinh nói riêng. Nghị quyết Trung ương 7, Khoá X của Đảng

tiếp tục khẳng định vai trò đó: “Thanh niên là lực lượng xã hội to lớn, một trong

những nhân tố quan trọng quyết định tương lai, vận mệnh dân tộc... công tác

thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc” [12, tr.35-36]. Đảng và Nhà nước ta

luôn quan tâm đến công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho thanh niên nhằm

giáo dục lý tưởng cách mạng, nâng cao bản lĩnh chính trị, xây dựng những lớp

người kế tục trung thành với lý tưởng của Đảng và của cách mạng Việt Nam

“Độc lập dân tộc gắn liền với CNXH”. Báo cáo chính trị tại Đại hội X của Đảng

khẳng định: “Coi trọng bồi dưỡng cho học sinh, sinh viên khát vọng mãnh liệt

xây dựng đất nước giàu mạnh, gắn liền lập nghiệp bản thân với tương lai của