Giải Pháp Cung Ứng Gỗ Nguyên Liệu Góp Phần Đảm Bảo Nguồn Nguyên Liệu Cho Công Nghiệp Chế Biến Gỗ Trên Địa Bàn Tỉnh Đồng Nai

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

HUỲNH CÔNG TRÍ

GIẢI PHÁP CUNG ỨNG GỖ NGUYÊN LIỆU GÓP PHẦN ĐẢM

BẢO NGUỒN NGUYÊN LIỆU CHO CÔNG NGHIỆP CHẾ BIẾN

GỖ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐỒNG NAI

CHUYÊN NGÀNH: KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

MÃ SỐ: 60.62.01.15

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:

TS. NGUYỄN QUANG HÀ

Đồng Nai - 2016

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn

“Giải pháp cung ứng gỗ nguyên liệu góp phần đảm bảo nguồn nguyên liệu

cho công nghiệp chế biến gỗ trên địa bàn tỉnh Đồng Nai” là trung thực và

chƣa sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện

luận văn đã đƣợc cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đƣợc

chỉ rõ nguồn gốc.

Đồng Nai, ngày 01 tháng 10 năm 2016

Tác giả luận văn

Huỳnh Công Trí

ii

LỜI CẢM ƠN

Để thực hiện và hoàn thành luận văn này, ngoài sự nổ lực của bản thân,

tôi đã nhận đƣợc sự quan tâm, giúp đỡ tận tình về nhiều mặt của các cá nhân

và tập thể.

Tôi xin đƣợc bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc đến:

1. Thầy giáo TS. Nguyễn Quang Hà, ngƣời đã trực tiếp hƣớng dẫn, giúp đỡ

tôi trong suốt quá trình học, nghiên cứu và hoàn thành luận văn này.

2. Các thầy, cô giảng viên trƣờng Đại học Lâm Nghiệp Việt Nam đã tận tình

truyền đạt kiến thức chuyên môn và giúp tôi hoàn thiện luận văn.

3. Tập thể Khoa sau đại học Trƣờng Đại học Lâm Nghiệp đã tạo mọi điều

kiện tốt nhất để tôi hoàn thành khóa học và thực hiện luận văn.

4. Tập thể cán bộ Sở Nông Nghiệp và Phát triển nông thôn, các phòng ban

trực thuộc tỉnh, chi cục kiểm lâm tỉnh Đồng Nai, tổng cục thống kê tỉnh Đồng

Nai, các doanh nghiệp chế biến gỗ trên địa bàn tỉnh đã tạo điều kiện cho thu

thập số liệu để tiến hành nghiên cứu và hoàn thành đề tài.

Cuối cùng, tôi muốn bài tỏ lòng biết ơn tới bạn bè và đồng nghiệp ngƣời

thân yêu trong gia đình luôn động viên, chia sẽ và tạo điều kiện cả về vật chất

lẫn tinh thần để tôi học tập và hoàn thành tốt luận văn.

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN................................................................................................. i

LỜI CẢM ƠN .....................................................................................................ii

MỤC LỤC..........................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT.......................................vi

DANH MỤC CÁC BẢNG ............................................................................... viii

DANH MỤC HÌNH VẼ - ĐỒ THỊ...................................................................... x

ĐẶT VẤN ĐỀ..................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài ...................................................... 1

2. Mục tiêu nghiên cứu..................................................................................... 2

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu.................................................................3

Chƣơng 1............................................................................................................. 4

CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ NGUỒN NGUYÊN LIỆU GỖ PHỤC

VỤ NGÀNH CHẾ BIẾN GỖ TỈNH ĐỒNG NAI................................................4

1.1. Cơ sở lý luận về đảm bảo nguồn nguyên liệu gỗ phục vụ ngành chế biến gỗ

.................................................................................................................. 4

1.1.1. Một số khái niệm cơ bản .................................................................... 4

1.1.2. Vai trò của nguồn nguyên liệu gỗ đối với sự phát triển của ngành chế

biến gỗ ........................................................................................................ 10

1.2. Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan .................................. 11

1.2.1. Công trình nghiên cứu trong nƣớc ..................................................... 11

1.2.2. Công trình nghiên cứu ngoài nƣớc.................................................... 12

1.3. Cơ sở thực tiễn đảm bảo nguồn nguyên liệu cho ngành chế biến gỗ......... 15

1.3.1. Kinh nghiệm của các nƣớc trên thế giới............................................ 15

1.3.2. Kinh nghiệm của một số địa phƣơng Việt Nam ................................ 18

1.3.3. Bài học kinh nghiệm rút ra cho tỉnh Đồng Nai nhằm đảm bảo nguồn

nguyên liệu cho ngành chế biến gỗ ....................................................... 20

Chƣơng 2........................................................................................................... 22

ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU . 22

2.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế, xã hội của tỉnh Đồng Nai ............................. 22

2.1.1. Đặc điểm tự nhiên ............................................................................ 22

2.1.2. Điều kiện kinh tế xã hội.................................................................... 25

iv

2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu ......................................................................... 30

2.2.1. Phƣơng pháp thu thập số liệu............................................................. 30

2.2.2. Phƣơng pháp xử lý và phân tích số liệu .............................................32

2.2.3. Các chỉ tiêu đánh giá sử dụng trong luận văn.....................................33

Chƣơng 3........................................................................................................... 36

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ................................................................................ 36

3.1. Thực trạng phát triển ngành công nghiệp chế biến gỗ tỉnh Đồng Nai ...... 36

3.1.1. Tăng trƣởng về qui mô của ngành chế biến gỗ tỉnh Đồng Nai........... 36

3.1.2. Chỉ tiêu tăng trƣởng về mặt giá trị của ngành CBG tỉnh Đồng Nai .... 51

3.1.3. Vấn đề liên kết trong sản xuất, chế biến, tiêu thụ gỗ và sản phẩm gỗ

của tỉnh Đồng Nai ................................................................................ 57

3.1.4. Bảo vệ và cải thiện môi trƣờng của ngành chế biến gỗ tỉnh Đồng Nai

............................................................................................................. 59

3.2. Thực trạng cung ứng nguyên liệu cho công nghiệp chế biến gỗ của tỉnh

Đồng Nai. ................................................................................................ 62

3.2.1. Tổng quan về cung cầu nguyên liệu gỗ của Việt Nam ....................... 62

3.2.2. Tổng quan cung cầu nguyên liệu gỗ của tỉnh Đồng Nai ..................... 67

3.2.3. Diện tích rừng tự nhiên và rừng trồng hằng năm của tỉnh Đồng Nai .. 68

3.2.4. Sản lƣợng nguyên liệu gỗ nguyên liệu cung ứng hằng năm của tỉnh

Đồng Nai.............................................................................................. 69

3.2.5. Chủng loại nguyên liệu gỗ cung ứng hằng năm của tỉnh Đồng Nai.... 69

3.2.6. Kênh cung ứng nguyên liệu gỗ của tỉnh Đồng Nai............................. 70

3.2.7. Giá bán nguyên liệu gỗ...................................................................... 72

3.2.8. Cơ cấu chi phí nguyên liệu gỗ ...........................................................75

3.2.9. Kênh phân phối gỗ ở tỉnh Đồng Nai .................................................. 76

3.2.10. Cân đối nhu cầu gỗ nguyên liệu sử dụng hằng năm của Đồng Nai ... 77

3.2.11. Thực trạng nhu cầu nguyên liệu cho ngành CBG tỉnh Đồng Nai...... 78

3.2.12. Thực trạng các kênh cung ứng gỗ nguyên liệu trên địa bàn tỉnh....... 80

3.3. Các yếu tố ảnh hƣởng đến việc cung ứng gỗ nguyên liệu cho công nghiệp

chế biến gỗ .............................................................................................. 81

3.3.1. Những nhân tố khách quan ............................................................... 81

3.3.2. Những nhân tố chủ quan................................................................... 82

3.4. Những thuận lợi và khó khăn, nguyên nhân của việc cung ứng gỗ nguyên

v

liệu cho công nghiệp chế biến gỗ của tỉnh................................................ 83

3.5. Các giải pháp nhằm đảm bảo nguồn cung ứng gỗ nguyên liệu cho công

nghiệp CBG ở Đồng Nai.......................................................................... 86

3.5.1. Quan điểm, định hƣớng phát triển của Nhà nƣớc, tỉnh về phát triển

ngành công nghiệp CBG và phát triển vùng nguyên liệu cho CBG....... 86

3.5.2. Một số giải pháp............................................................................... 89

KẾT LUẬN..................................................................................................... 105

KHUYẾN NGHỊ............................................................................................. 108

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 109

PHỤ LỤC........................................................................................................ 111

vi

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Tên đầy đủ tiếng Anh Tên đầy đủ tiếng Việt

CBG Chế biến gỗ

DNNN Doanh nghiệp nhà nƣớc

DNTN Doanh nghiệp tƣ nhân

ĐNB Đông Nam Bộ

EU European Union Liên minh Châu Âu

EVFTA European- Vietnam free trade area

Hiệp định thƣơng mại tự

do Việt Nam với Châu

Âu

FLEGT

Forest Law Enforcement,

Governance and Trade

Tăng cƣờng thực thi

Luật lâm nghiệp

FDI Foreign Direct Invesment

Đầu tƣ trực tiếp nƣớc

ngoài

FSC Forest Stewarship Council

Hội đồng quản lý rừng

bền vững

FSC-STD

Standard for Forest Stewarship

Council

Tiêu chuẩn gỗ có kiểm

soát FSC dành cho các

tổ chức quản lý rừng

HAWA

Handicraft and Wood Industry

Association

Hiệp hội mỹ nghệ và

chế biến gỗ

ISO International Organization for

Standardization

Tổ chức quốc tế về tiêu

chuẩn hoá

LACEY The US LACEY Act

Đạo luật LACEY về

cấm khai thác gỗ lậu của

Hoa Kỳ

vii

ODA Official Development Assistance

Hỗ trợ phát triển chính

thức

R & D Research and Development Nghiên cứu và phát triển

USD United State Dollar Đô la Mỹ

VAT Value Added Tax Thuế Giá trị gia tăng

VIFORES

Vietnam Timber & Forest Product

Association

Hiệp hội gỗ và Lâm sản

Việt Nam

WTO World Trade Organization

Tổ chức Thƣơng mại

thế giới

viii

DANH MỤC CÁC BẢNG

STT Tên bảng Trang

2.1 Tình hình đất đai của tỉnh Đồng Nai năm 2014 25

2.2

Tốc độ tăng trƣởng và cơ cấu GDP của Đồng Nai

Giai đoạn 2010 – 2014

26

2.3.

Giá trị, Cơ cấu và Tốc độ tăng trƣởng RGDP của Đồng Nai

thời kỳ 2005 – 2015 (theo giá hiện hành)

29

3.1

Quy mô và sự phân bố các doanh nghiệp chế biến gỗ vùng

Đông Nam Bộ

37

3.2

Phân loại doanh nghiệp trong ngành chế biến gỗ tỉnh Đồng

Nai theo thành phần kinh tế 39

3.3

Phân bố các doanh nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài ở các tỉnh

Đồng Nai, Bình Dƣơng, Tp.HCM năm 2014 41

3.4

Đăng ký doanh nghiệp chế biến gỗ có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài

vào Đồng Nai đến năm 2014

41

3.5

Diễn biến về số lƣợng doanh nghiệp ngành chế biến gỗ theo

quy mô vốn của tỉnh Đồng Nai giai đoạn 2005 – 2014

42

3.6 Cơ cấu và chất lƣợng lao động tại các doanh nghiệp khảo sát 45

3.7

Tình trạng máy móc thiết bị phục vụ ngành công nghiệp chế

biến gỗ tỉnh Đồng Nai

47

3.8

Phát triển sản phẩm đồ gỗ xuất khẩu từ ván nhân tạo của vùng

Đông Nam Bộ giai đoạn 2011-2030

49

3.9

Kim ngạch xuất khẩu sản phẩm gỗ sang các thị trƣờng chính

của Tỉnh Đồng Nai giai đoạn 2005 – 2014

50

3.10 Hệ thống chỉ tiêu đánh giá sự phát triển của ngành chế biến gỗ 52

ix

tỉnh Đồng Nai năm 2014

3.11

Kim ngạch xuất khẩu (KNXK) gỗ và sản phẩm gỗ của Tỉnh

Đồng Nai, của Vùng Đông Bộ và cả nƣớc bộ giai đoạn 2005 –

2014

53

3.12 Diện tích gỗ trồng rừng của Việt Nam qua các năm 63

3.13

Diễn biến diện tích rừng trồng tập trung và sản lƣợng gỗ khai

thác

65

3.14 Diện tích rừng tự nhiên và rừng trồng của tỉnh Đồng Nai 68

3.15 Sản lƣợng cung ứng gỗ của tỉnh Đổng Nai 69

3.16 Chủng loại nguyên liệu gỗ cung ứng của tỉnh 69

3.17 Bảng giá các loại gỗ tròn và gỗ xẻ ở Việt Nam 72

3.18 Bảng giá của một số gỗ nguyên liệu nhập khẩu 74

3.19 Tỷ lệ sử dụng nguyên liệu nội địa 77

3.20 Nguyên liệu cho công nghiệp chế biến gỗ giai đoạn 2011-2030 89

x

DANH MỤC HÌNH VẼ - ĐỒ THỊ

STT Tên hình Trang

2.1 Bản đồ vị trí địa lý tỉnh Đồng Nai 23

2.2 Cơ cấu lao động theo ngành kinh tế của Tỉnh Đồng Nai 2015 27

2.3

Tỷ lệ đóng góp của các ngành trong GRDP của tỉnh Đồng Nai

năm 2015

30

3.1

Biểu đồ cơ cấu doanh thu theo thị trƣờng tiêu thụ đồ gỗ và sản

phẩm của tỉnh Đồng Nai

54

3.2 Sơ đồ của chuỗi cung ứng gỗ vùng Đông Nam Bộ 57

3.3

Biểu đồ tổng cầu nguyên liệu cho sản xuất đồ gỗ và nguồn

cung

62

3.4 Biểu đồ tổng cung và cầu nguyên liệu gỗ của tỉnh Đồng Nai 67

1

ĐẶT VẤN ĐỀ

1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài

Đồng Nai là một trong những tỉnh thuộc Vùng kinh tế trọng điểm khu

vực Đông Nam Bộ, với điều kiện tự nhiên kinh tế xã hội đã giúp cho Đồng

Nai phát triển mạnh các ngành công nghiệp, trong đó ngành công nghiệp chế

biến gỗ là một trong những ngành công nghiệp chủ lực của tỉnh. Ngành công

nghiệp chế biến gỗ của Đồng Nai đã có sự tăng trƣởng đáng kể trong những

năm vừa. Theo số liệu của Cục thống kê Đồng Nai, đến hết năm 2014 toàn

tỉnh có hơn 600 doanh nghiệp sản xuất kinh doanh đồ gỗ và hàng thủ công mỹ

nghệ với tổng doanh thu đạt 2 tỷ USD, trong đó kim ngạch xuất khẩu là 1,5 tỷ

USD, chiếm 27% tổng kim ngạch xuất khẩu của ngành gỗ cả nƣớc. Sản phẩm

gỗ chế biến của tỉnh đã đƣợc tiêu thụ ở trong cả nƣớc và xuất khẩu ở nhiều

nƣớc trên thế giới

Mặc dù đạt đƣợc nhiều thành tựu trong hơn 10 năm vừa qua nhƣng

ngành chế biến gỗ của tỉnh vẫn còn bộc lộ nhiều yếu kém và sự phát triển

mang tính thiếu bền vững, cụ thể là chất lƣợng sản phẩm sản xuất có giá trị

chƣa cao, thiếu thông tin trên thị trƣờng, thiếu nguồn vốn đầu tƣ và máy móc

thiết bị và tay nghề lao động còn lạc hậu, chƣa có thƣơng hiệu riêng cho sản

phẩm, đặc biệt là không chủ động đƣợc nguồn nguyên liệu mà phụ thuộc

nhiều vào nguồn nguyên liệu nhập từ bên ngoài với khoảng 70-80% nhu cầu

nguyên liệu gỗ của cả tỉnh đã khiến các doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn

trong việc cạnh tranh với thế giới. Trong bối cảnh hiện nay, để theo kịp xu

hƣớng phát triển chung của thế giới và trở thành một nƣớc công nghiệp theo

hƣớng hiện đại hóa, công nghiệp hóa vào năm 2020, việc lựa chọn và hƣớng

tới xây dựng mô hình phát triển kinh tế xanh – mô hình phát triển bền vững ở

Việt Nam là thực sự cần thiết. Ngày 25/9/2013, Chính phủ đã thông qua

2

Quyết định số 1393 về phê duyệt Chiến lƣợc quốc gia về tăng trƣởng xanh.

Chiến lƣợc này thể hiện quan điểm của Việt Nam hƣớng tới sự phát triển theo

hƣớng bền vững. Do đó, Việt Nam nói chung và Đồng Nai nói riêng đang

trong tiến trình công nghiệp hóa-hiện đại hóa thì việc xây dựng và phát triển

các ngành công nghiệp bền vững có tầm quan trọng đặc biệt đối với sự phát

triển bền vững. Trong đó việc phát triển nguồn nguyên liệu gỗ phục vụ cho

ngành chế biến gỗ của tỉnh Đồng Nai theo hƣớng phát triển bền vững sẽ góp

phần chủ động nguồn nguyên liệu cho sản xuất, tiết kiệm tài nguyên thiên

nhiên, giảm thiểu chất thải, đồng thời nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất,

kinh doanh cũng nhƣ nâng cao chất lƣợng cuộc sống ngƣời dân nói chung.

Chính vì những lý do trên, tôi tiến hành thực hiện đề tài luận văn thạc sỹ:

“Giải pháp cung ứng gỗ nguyên liệu góp phần đảm bảo nguồn nguyên liệu

cho công nghiệp chế biến gỗ trên địa bàn tỉnh Đồng Nai” nhằm đƣa ra một

số giải pháp kiến nghị góp phần ổn định nguồn nguyên liệu gỗ phục vụ ngành

công nghiệp chế biến gỗ ở Đồng Nai.

2. Mục tiêu nghiên cứu

2.1. Mục tiêu tổng quát

Trên cơ sở đánh giá thực trạng nguồn cung ứng gỗ nguyên liệu cho

công nghiệp chế biến gỗ trên địa bàn nghiên cứu, Luận văn đƣa ra các giải

pháp góp phần đảm bảo nhu cầu về nguồn nguyên liệu gỗ cho ngành công

nghiệp chế biến gỗ của tỉnh Đồng Nai.

2.2. Mục tiêu cụ thể

+ Hệ thống hóa cơ cở lý luận và cơ sở thực tiễn về đảm bảo nguồn

nguyên liệu cung ứng cho ngành công nghiệp chế biến gỗ;

+ Đánh giá đƣợc thực trạng nguồn cung ứng gỗ nguyên liệu cho ngành

công nghiệp CBG của tỉnh Đồng Nai;