Giải pháp cho vấn đề nợ nước ngoài của các nước chậm phát triển và đang phát triển trong tiến trình toàn cầu hoá

nghiªn cøu - trao ®æi

66 t¹p chÝ luËt häc sè 10/2009

TS. NguyÔn ThÞ ¸nh V©n *

rong những năm gần đây, các nước

chậm phát triển và đang phát triển đã và

đang phải đối mặt với những món nợ nước

ngoài khổng lồ, tồn tích lại trong suốt quá

trình toàn cầu hoá. Bài viết này bàn về một

vài vấn đề xung quanh mối liên hệ giữa toàn

cầu hoá và nợ nước ngoài của các nước nói

trên; về một vài khía cạnh tích cực và tiêu

cực của hoạt động trợ giúp từ phía các thể

chế tài chính quốc tế đối với các nước mắc

nợ và từ đó thử đưa ra một vài giải pháp

pháp lí cho vấn đề nợ nước ngoài của các

nước chậm phát triển và đang phát triển.

1. Mối liên hệ giữa toàn cầu hoá và nợ

nước ngoài của các nước chậm phát triển

và đang phát triển

1.1. Toàn cầu hoá: lợi ích và những rủi ro

Cụm từ “toàn cầu hoá” có thể hiểu theo

nhiều cách khác nhau trong con mắt của các

học giả và cả các nhà hoạt động thực tiễn

khắp nơi trên thế giới. Những người ủng hộ

toàn cầu hoá nhìn nhận hiện tượng này dưới

hai góc độ: rộng và hẹp. Theo nghĩa rộng,

toàn cầu hoá là quá trình chuyển đổi của các

hiện tượng địa phương và vùng thành những

hiện tượng toàn cầu; là quá trình trong đó

nhân dân trên toàn thế giới hợp nhất lại

thành một xã hội và cùng hành động. Quá

trình này là sự kết hợp của các sức mạnh

kinh tế, công nghệ, văn hoá-xã hội và chính

trị.

(1) Theo nghĩa hẹp, toàn cầu hoá là quá

trình hội nhập ngày càng tăng của các nền

kinh tế trên thế giới, đặc biệt thông qua các

dòng chảy của hàng hóa, dịch vụ, nguồn

vốn, sức lao động và tri thức (bao gồm cả tri

thức về công nghệ và về thông tin).(2) Trong

khi những người ủng hộ toàn cầu hoá chỉ ra

những mặt tích cực của hiện tượng này thì

những người phản đối toàn cầu hoá lại cho

rằng “toàn cầu hoá” chỉ đơn giản là tên gọi

mới của chủ nghĩa thực dân vì toàn cầu hoá

dựa trên cấu trúc lịch sử của chủ nghĩa tư

bản và là quá trình thực thi các mục tiêu của

chủ nghĩa thực dân một cách hiệu quả hơn.(3)

Thực vậy, nếu như ở thế kỉ XVII, XVIII,

những đoàn thám hiểm tiến về châu Phi,

lùng bắt nô lệ và chở về châu Mỹ để trồng

bông, mía và thuốc lá với sức lao động rẻ

mạt và rồi cung cấp nguyên liệu thô giá rẻ

cho các nền công nghiệp ở châu Âu để sản

xuất ra thành phẩm, xuất khẩu ngược trở lại

thị trường châu Phi kiếm lời thì ngày nay,

các nhà tư bản ở phương Bắc đã có cách

thức tổ chức tinh vi hơn, thông qua việc

thành lập các công ti đa quốc gia, sử dụng

lực lượng lao động và nguyên liệu thô rẻ mạt

từ phương Nam để sản xuất ra những thành

phẩm có khả năng kiểm soát thị trường vùng

T

* Giảng viên chính Trung tâm luật so sánh

Trường Đại học Luật Hà Nội