gắn chặt việc xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ với chủ động hội nhập kinh tế quốc tế

Lêi nãi ®Çu

C¸ch ®©y 10 - 15 n¨m mét ho¹t ®éng nµo ®ã mang tÝnh chÊt quèc tÕ,

hay khu vùc diÔn ra t¹i níc ta ®· trë thµnh sù kiÖn bÊt ngê, l¹ lÉm ®èi víi

ngêi d©n ViÖt Nam th× ngµy nay, qua b¸o chÝ, truyÒn thanh truyÒn h×nh

hµng ngµy chóng ta cã thÓ thÊy c¸c tæ chøc quèc tÕ, khu vùc, c¸c ho¹t ®éng

v¨n ho¸ thÓ thao, chÝnh trÞ, ®Æc biÖt lµ kinh tÕ diÔn ra t¹i ViÖt Nam.

ChÝnh trÞ ngo¹i giao cã sù kiÖn: Tæng thèng Mü Biclint¬n vµ gia ®×nh

®Õn ViÖt Nam vµo th¸ng 4 - 2001 (b©y giê lµ cùu tæng thèng).

V¨n ho¸ thÓ thao cã: Liªn hoan quèc tÕ t¹i ViÖt Nam, thÓ thao ViÖt

Nam quen thuéc víi c¸c huy ch¬ng vµng, b¹c ngang tÇm víi khu vùc quèc

tÕ. n¨m 2002 Seagame 22 diÔn ra t¹i níc ta...

Næi bËt nhÊt lµ kinh tÕ: C¸c Héi nghÞ khu vùc, quèc tÕ t¹i ViÖt Nam,

®ã lµ héi nghÞ EMM - 3 vµ ASM - 33, ViÖt Nam lµ thµnh viªn cña ASEAN,

HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt - Mü ký kÕt...

§ång thêi nh×n ra thÕ giíi ta còng cã thÓ thÊy c¸c quèc gia ngµy cµng

gÇn nhau h¬n: ta cã ASEAN 10 thµnh viªn ®Çy ®ñ, c¸c quèc gia Ch©u ¢u

h×nh thµnh ®ång tiÒn chung ERO. Trung Quèc gia nhËp WTO,... toµn cÇu

ho¸ hay héi nhËp quèc tÕ kh«ng cßn xa l¹ víi chóng ta n÷a. Vµ h¬n bao giê

hÕt, bµi to¸n héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®· lµm ®au ®Çu kh«ng chØ ChÝnh phñ

mµ ®èi víi mçi mét doanh nghiÖp, mçi mét chñ thÓ tham gia vµo nÒn kinh

tÕ níc ta. Chóng ta kh«ng thÓ kh«ng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ nhng chung ta

héi nhËp nh thÕ nµo, chóng ta ®ang cã nh÷ng thuËn lîi vµ ph¶i kh¾c phôc

khã kh¨n nµo ®Ó héi nhËp kinh tÕ víi khu vùc vµ quèc tÕ.

§¶ng vµ Nhµ níc ta ®· vµ ®ang tõng bíc ®Ò ra phï hîp ®óng ®¾n cho

vÊn ®Ò héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ.

N¨m 1997 LuËt §Çu t níc ngoµi ra ®êi còng thÓ hiÓn chñ tr¬ng cña

§¶ng ®îc x¸c ®Þnh qua ®¹i héi VIII (1996) "®Èy nhanh quèc tÕ héi nhËp

kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi". §¹i héi §¶ng (4/2001) võa qua còng ®· x¸c

®Þnh bèi c¶nh quèc tÕ trong giai ®o¹n 2000 - 2010, ®ã lµ "Toµn cÇu ho¸

1

kinh tÕ lµ xu thÕ kh¸ch quan, l«i cuèn c¸c níc... võa thóc ®Èy hîp t¸c, võa

t¨ng søc Ðp c¹nh tranh vµ tÝnh tuú thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ"

còng chÝnh v× vËy §¹i héi §¶ng IX còng kh¼ng ®Þnh quan ®iÓm héi nhËp

kinh tÕ quèc tÕ: "G¾n chÆt viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ víi chñ

®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ".

Nh vËy ta cã thÓ thÊy nghiªn cøu vÊn ®Ò héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña

ViÖt Nam hiÖn nay ®· trë thµnh mèi quan t©m chung cña tÊt c¶ mäi ngêi,

nh÷ng ngêi mµ trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp tham gia vµo nÒn kinh tÕ quèc d©n.

Lµ mét sinh viªn kinh tÕ t«i kh«ng d¸m ®a ra mét c¸ch nh×n tæng

qu¸t ®Çy ®ñ, s©u s¾c vÒ vÊn ®Ò chñ nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam. §©y

míi chØ lµ c¸ch nh×n cßn mang nhiÒu ý kiÕn chñ quan, mét kiÕn thøc cßn

nhiÒu thiÕu sãt, rÊt mong ®îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c« gi¸o.

2

Ch¬ng I

mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ héi nhËp

kinh tÕ quèc tÕ

1. Kh¸i niÖm chung vÒ toµn cÇu ho¸.

Ngµy nay, côm tõ "toµn cÇu ho¸" kh«ng cßn xa l¹ ®èi víi chóng ta

®Æc biÖt lµ giíi tri thøc trÎ vµ nh÷ng ngêi quan t©m ®Õn c¸c vÊn ®Ò cña thÕ

giíi. Tuy nhiªn cã rÊt nhiÒu c¸ch nh×n nhËn vÒ toµn cÇu ho¸. ë nÐt kh¸i

qu¸t nhÊt, tæ chøc OECD (Tæ chøc hîp t¸c vµ ph¸t triÓn kinh tÕ) ®· coi toµn

cÇu ho¸ lµ qu¸ tr×nh më réng tíi "mét ho¹t vÊn ®Ò còng mang l¹i sù ®æi

thay cho nÒn chÝnh trÞ vµ kinh tÕ ngµy nay trªn quy m« toµn cÇu". §ã lµ c¸c

vÊn ®Ò: Kh¶ n¨ng cã thÓ tån t¹i cña hÖ thèng th¬ng m¹i thÕ giíi, nhu cÇu

ngµy cµng t¨ng cña sù héi nhËp cã "chiÒu s©u" vÒ chÝnh s¸ch quèc tÕ vµ sù

gi¸m s¸t râ rµng tÝnh ®éc lËp tù chñ trong chÝnh s¸ch kinh tÕ quèc gia; sù

t¸c ®éng cña cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghÖ; tÇm quan träng cña sù ®æi thay

trong c¸c hÖ thèng qu¶n lý c¸c tËp ®oµn C«ng ty lín, hay trong hÖ thèng tæ

chøc c«ng nghÖ ho¸ lµ c¬ së cho søc c¹nh tranh cña c¸c níc, c¸c C«ng ty;

sù ®a d¹ng ho¸ ngµy cµng t¨ng gi÷a c¸c níc ph¸t triÓn, n¹n ®ãi nghÌo vµ

nguy c¬ mét tû lÖ lín d©n sè trªn tr¸i ®Êt bÞ lo¹i trõ; nh÷ng vÊn ®Ò nghiªm

träng vÒ n¹n thÊt nghiÖp vµ nh÷ng kh¸c biÖt vÒ tiÒn l¬ng vÒ møc thu nhËp

®ang ngµy cµng t¨ng lªn ë nh÷ng níc ph¸t triÓn nhÊt, sù thay ®æi cña vai trß

ChÝnh phñ....

§Ó cã c¸i nh×n râ rµng h¬n ta cã thÓ hiÓu qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ bao gåm:

Thø nhÊt: lµ sù gia t¨ng m¹nh mÏ, vît khái c¸c ®êng biªn giíi quèc

gia tíi quy m« quèc tÕ, cña c¸c luång giao lu hµng ho¸, dÞch vô th¬ng m¹i,

®Çu t, tµi chÝnh, c«ng nghÖ, c«ng nghÖ nh©n lùc.

Thø hai lµ: sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c thÞ trêng thèng nhÊt trªn

ph¹m vi toµn cÇu vµ khu vùc, còng nh sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c ®Þnh

3

chÕ vµ c¸c c¬ chÕ ®iÒu tiÕt quèc tÕ ®Ó qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng vµ giao dÞch

kinh tÕ quèc tÕ.

Thùc tÕ kh«ng ph¶i b©y gií toµn cÇu ho¸ míi b¾t ®Çu h×nh thµnh vµ

ph¸t triÓn, mµ nã ®· cã tiÒn ®Ò tõ rÊt l©u trong lÞch sö. Cã ngêi cho r»ng

nh÷ng tiÒn ®Ò nµy ®· cã tõ thêi kú më ®Çu cña chñ nghÜa t b¶n, trªn c¬ së

qu¸ tr×nh x· héi ho¸ cña lùc lîng s¶n xuÊt trªn qui m« thÕ giíi. ChÝnh v× thÕ

ph¶i kh¼ng ®Þnh l¹i r»ng toµn cÇu ho¸ lµ mét qu¸ tr×nh. H¬n n÷a, ®©y lµ mét

xu thÕ kh¸ch quan lµ quy luËt tÊt yÕu trong sù ph¸t triÓn cña x· héi loµi ng￾êi. Kh¼ng ®Þnh trªn dùa vµo nh÷ng c¨n cø, c¬ së thùc tÕ sau:

ThÕ giíi ®· tr¶i qua 3 cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp : lÇn thø I: tõ thÕ

kû XVIII, lÇn thø II tõ cuèi thÕ kû XIX vµ lÇn thø III tõ nöa cuèi thÕ kû XX

trë l¹i ®©y. Nh÷ng tiÕn bé vÒ khoa häc - kü thuËt vµ c«ng nghÖ cña ba cuéc

c¸ch m¹ng nµy ®· lµm gi¶m chi phÝ vËn t¶i quèc tÕ xuèng c¶ chôc lÇn vµ

gi¶m chi phÝ liªn l¹c viÔn th«ng xuèng vµi tr¨m lÇn; ®· cã t¸c ®éng cùc kú

qu¸ tr×nh ®Õn toµn bé quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, ®· biÕn c¸c c«ng nghiÖp

mang tÝnh quèc gia thµnh c«ng nghiÖp toµn cÇu. LÊy c«ng nghiÖp may mÆc

lµm vÝ dô. Tríc ®©y víi mét m¸y may dï cã hiÖn ®¹i ®Õn ®©u th× s¶n phÈm

còng chØ b¸n trong mét ®Þa ph¬ng, mét quèc gia hay mét khu vùc chi phÝ

vËn chuyÓn liªn l¹c qu¸ cao ®· lµm mÊt hÕt lîi thÕ so s¸nh nÕu ®a s¶n phÈm

nµy ®Õn thÞ trêng xa x«i. Nhng ngµy nay, C«ng ty NIKE chØ n¾m hai kh©u:

s¸ng t¹o, thiÕt kÕ vµ ph©n phèi toµn cÇu, cßn s¶n xuÊt do C«ng ty c¸c níc

thùc hiÖn còng ®· lµm cho c«ng nghiÖp may mÆc cã tÝnh toµn cÇu. Hµng

lo¹t c«ng nghÖ s¶n xuÊt xe m¸y, « t«, m¸y tÝnh ®iÖn tö m¸y bay... ngµy

cµng toµn cÊu ho¸ s©u réng. TÝnh toµn cÇu ë ®©y thÓ hiÖn ngay tõ kh©u s¶n

xuÊt, ®ã lµ ph©n c«ng chuyªn m«n ho¸ cho nhiÒu níc, ®Õn kh©u ph©n phèi;

tiªu thô trªn toµn cÇu. Tõ viÖc gi¶m chi phÝ vµ cíc phÝ giao th«ng liªn l¹c,

vËn chuyÓn nhê vµo viÖc t¹o ra ®êng s¾t, tµu ho¶, vµ tµu biÓn ch¹y b»ng h¬i

níc, « t«, m¸y bay... cho ®Õn nh÷ng thËp niªn gÇn ®©y mét cuéc gi¶m cíc

phÝ giao th«ng liªn l¹c vµ viÔn th«ng míi l¹i diÔn ra dùa trªn c¬ së ®iÖn

to¸n, sè ho¸, truyÒn th«ng vÖ tinh, soi quang häc m¹ng Internet ®· khuÕch

4