Environmental barriers to trade of the united states and implications for vietnam

Rào cản môi trường trong thương mại của Mỹ

và hàm ý cho Việt Nam

Nguyễn Thị Thu Hiền

Trường Đại học Kinh tế

Luận văn ThS ngành: Kinh tế thế giới và Quan hệ kinh tế quốc tế; Mã số: 60 31 07

Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Anh Thu

Năm bảo vệ: 2012

Abstract: Luận văn làm rõ nội dung, vai trò, mục đích của rào cản thương mại

quốc tế. Hệ thống hoá được những vấn đề mang tính khái quát về rào cản môi

trường. Đưa ra các rào cản môi trường được áp dụng ở Mỹ. Phân tích và đánh giá

hiệu quả thực trạng áp dụng rào cản môi trường ở Mỹ; từ đó đưa ra một số hàm ý

cho Việt Nam nhằm xây dựng và áp dụng rào cản môi trường nói chung và xây

dựng quan hệ thương mại Việt - Mỹ nói riêng.

Keywords: Kinh tế đối ngoại; Thương mại quốc tế; Rào cản thương mại

Content

1. Tính cấp thiết của đề tài.

Thế giới ngày nay đang sống trong quá trình toàn cầu hoá mạnh mẽ, một nền thương

mại tự do toàn cầu đang là mục tiêu của nhiều quốc gia mà minh chứng rõ nét nhất là sự

ra đời và phát triển của Tổ chức thương mại thế giới (WTO). Tuy nhiên, do nhiều nguyên

nhân, đặc biệt là do trình độ phát triển kinh tế không đồng đều, các nước đều duy trì các

rào cản thương mại nhằm bảo hộ nền sản xuất nội địa. Bên cạnh hàng rào thuế quan, rất

nhiều hàng rào phi thuế đã ra đời. Mức độ cần thiết và lý do sâu xa dẫn đến việc bảo hộ

nội địa của từng quốc gia cũng khác nhau, đối tượng cần bảo hộ cũng khác nhau càng

khiến cho các hàng rào phi thuế trở nên đa dạng. Chính các hàng rào này đã, đang và sẽ

gây ra những cản trở đối với sự phát triển của thương mại quốc tế và phương hại đến ý

tưởng xây dựng và hoàn thiện một nền thương mại tự do toàn cầu, cạnh tranh bình đẳng.

Cũng chính vì vậy, nhiệm vụ của các quốc gia hiện nay là làm sao xây dựng được

một chính sách thương mại vừa có khả năng hội nhập lại vừa có thể phát triển sản xuất

trong nước. Để giải quyết cùng lúc hai mục đích này, nhiều nước trên thế giới, đặc biệt

là các nước phát triển đã sử dụng đến “rào cản xanh” hay nói chính xác hơn là “rào cản

môi trường”. Về thực chất, đây là một hệ thống quy định liên quan đến môi trường áp

dụng cho sản phẩm nhập khẩu (trong đó nêu lên những tiêu chuẩn nhất định về quá

trình sản xuất, sử dụng cũng như tái chế và tiêu hủy sản phẩm); do đó nêu cao ý

thức bảo vệ trái đất và nhân loại. Và đây cũng chính là cơ sở vững chắc để loại hình

"bảo hộ" này được các nước xây dựng và mở rộng. Hiện nay, những rào cản môi trường

đã bị lạm dụng, được sử dụng quá nhiều gây khó khăn đối với hoạt động thương mại của

các nước đang phát triển hay thậm chí đối với cả một số nước phát triển, đi ngược lại

với tinh thần tự do hoá thương mại toàn cầu.

Hơn phân nửa số lượng các rào cản môi trường tương đối mới, có hiệu lực từ năm

1999, 2000. Nhiều rào cản của EU có nguồn gốc từ các biện pháp được áp dụng vào

cuối những năm 80 của thế kỷ 20 cho dù đa số được đặt ra vào cuối những năm 90 của

thế kỷ 20 và năm 2000. Hiện nay, một số chính sách môi trường quan trọng được thông

qua ở châu Âu sẽ tạo ra thêm các rào cản môi trường. Ở Mỹ, hầu hết các rào cản được

áp dụng từ giữa đến cuối những năm 90, một số xuất hiện từ năm 2000. Còn ở Nhật,

các rào cản chủ yếu tồn tại từ năm 1999 [8].

Việc sử dụng ngày càng nhiều các rào cản thương mại môi trường là do các quy

định môi trường ngày càng tăng. Nếu thập kỷ trước chỉ mới có các hướng dẫn (guide)

thì hiện nay phạm vi sử dụng các biện pháp thương mại để bảo vệ môi trường ngày

càng tăng. Ở châu Âu, các chương trình về các quy định môi trường mới được dự đoán

sẽ tăng trong tương lai.

Nhìn chung, hệ thống rào cản môi trường trong thương mại quốc tế rất đa dạng và

được áp dụng rất khác nhau tuỳ thuộc vào điều kiện cụ thể của từng nước. Theo số liệu

thống kê năm 2003 cho thấy đã có đến hơn 40 rào cản môi trường đối với thương mại

quốc tế trong hơn thập kỷ qua và dự kiến sẽ có ít nhất 20 rào cản được áp dụng [15]. Hiện

nay, số lượng các rào cản môi trường được áp dụng trên thế giới vẫn chưa được thống kê

đầy đủ. Hầu hết các rào cản này được EU đưa ra, số còn lại là từ Nhật, Mỹ và các hiệp

định môi trường đa phương.

Mỹ là một cường quốc kinh tế thế giới, là thị trường nhập khẩu rất phong phú cho

các doanh nghiệp xuất khẩu nước ngoài và đặc biệt là một thị trường lớn cho các doanh