Đương đầu với AIDS

Àûúng àêìu vúái AIDS:

Nhûäng ûu tiïn cuãa chñnh phuã trong möåt dõch bïånh toaân cêìu

Nguyïn baãn:

CONFRONTING AIDS: PUBLIC PRIORITIES IN A GLOBAL EPIDEMIC

A WORLD BANK POLCY RESEARCH REPORT

Published for the World Bank 1997

Oxford University press

Ngûúâi dõch:

Nguyïîn Xuên Hiïëu

Phaåm Hoaâng Anh

Lûúng Quang Luyïån

Hiïåu àñnh:

Nguyïîn Vùn Minh

2

LÚÂI TÛÅA

LÚÂI NOÁI ÀÊÌU

LÚÂI GIÚÁI THIÏÅU

NHOÁM CHUYÏN GIA LAÂM BAÁO CAÁO

LÚÂI CAÃM ÚN

CAÁC ÀÕNH NGHÔA

TOÁM TÙÆT

CHÛÚNG 1: AIDS: MÖÅT THAÁCH THÛÁC ÀÖËI VÚÁI CHÑNH PHUÃ

Bïånh AIDS laâ gò vaâ lan truyïìn nhû thïë naâo?

AÃnh hûúãng cuãa AIDS túái tuöíi thoå vaâ sûác khoeã

AIDS vaâ sûå phaát triïín

Vai troâ cuãa chñnh phuã trong cöng cuöåc àûúng àêìu vúái AIDS

Nhûäng chuêín mûåc xaä höåi vaâ chñnh trõ laâm cho AIDS trúã nïn thaách thûác

Àiïím laåi cuöën saách

Phuå luåc 1.1. Nhûäng ûúác tñnh khaác nhau vïì quy mö hiïån taåi vaâ tûúng lai cuãa dõch HIV/AIDS

CHÛÚNG 2: NHÛÄNG BAÂI HOÅC CHIÏËN LÛÚÅC RUÁT RA TÛÂ ÀÙÅC ÀIÏÍM DÕCH TÏË HOÅC CUÃA HIV

Tyã lïå nhiïîm múái, tyã lïå hiïån nhiïîm vaâ tyã lïå tûã vong do HIV

Baãn chêët sinh hoåc cuãa viruát vaâ haânh vi caã thïí coá aãnh hûúãng túái sûå lan truyïìn HIV

ÛÁng duång vaâo chñnh saách cöng cöång

Mûác àöå vaâ phên böë tònh hònh nhiïîm HIV úã caác nûúác àang phaát triïín

CHÛÚNG 3: CAÁC CHIÏËN LÛÚÅC COÁ HIÏÅU QUAÃ VAÂ CÖNG BÙÇNG PHOÂNG NGÛÂA HIV/AIDS

Gêy aãnh hûúãng túái caác lûåa choån cuãa caá nhên

Núái loãng caác haån chïë xaä höåi àöëi vúái haânh vi an toaân

Àùåt caác ûu tiïn cuãa chñnh phuã trong phoâng chöëng HIV

Phaãn ûáng cuãa caác quöëc gia

MUÅC LUÅC

3

CHÛÚNG 4: ÀÖËI PHOÁ VÚÁI TAÁC ÀÖÅNG CUÃA AIDS

Chùm soác y tïë cho ngûúâi bõ AIDS

Nhûäng lûåa choån chñnh saách y tïë khoá khùn trong möåt dõch bïånh AIDS nghiïm troång

AIDS vaâ àoái ngheâo: Ai cêìn giuáp àúä?

Chñnh phuã laâm thïë naâo àïí àöëi phoá vúái taác àöång cuãa HIV/AIDS àöëi vúái chùm soác y tïë vaâ

tònh traång àoái ngheâo

CHÛÚNG 5:PHÖËI HÚÅP HAÂNH ÀÖÅNG NHÙÇM ÀÛÚNG ÀÊÌU VÚÁI HIV/AIDS

Chñnh phuã, caác nhaâ taâi trúå vaâ caác töí chûác phi chñnh phuã

Vöën taâi trúå song phûúng vaâ àa phûúng vaâ giai àoaån cuãa dõch bïånh

Ai seä laâ ngûúâi àêìu tû vaâo kiïën thûác vaâ cöng nghïå múái?

Khùæc phuåc nhûäng trúã ngaåi chñnh trõ àöëi vúái chñnh saách AIDS hiïåu quaã

CHÛÚNG 6:CAÁC BAÂI HOÅC TÛÂ QUAÁ KHÛÁ, CAÁC CÚ HÖÅI CHO TÛÚNG LAI

Caác baâi hoåc kinh nghiïåm tûâ hai thêåp kyã qua

Vai troâ cuãa chñnh phuã

Caác cú höåi laâm thay àöíi tiïën trònh cuãa dõch bïånh

Nhûäng thaách thûác cho cöång àöìng quöëc tïë

PHUÅ LUÅC

Phuå luåc A: Möåt söë àaánh giaá vïì caác can thiïåp phoâng ngûâa lêy truyïìn HIV úã caác nûúác àang phaát

triïín

Phuå luåc B: Möåt söë nghiïn cûáu vïì hiïåu quaã vaâ chi phñ cuãa caác can thiïåp phoâng chöëng úã caác nûúác

àang phaát triïín

Phuå luåc thöëng kï

CAÁC TAÂI LIÏÅU THAM KHAÃO CHOÅN LOÅC

4

Nhû nhiïìu nûúác àang phaát triïín khaác, HIV/AIDS khöng coân laâ möåt hiïím hoaå xa vúâi àöëi

vúái Viïåt Nam maâ thûåc tïë àang laâ möåt thaách thûác ngaây caâng lúán. Theo söë liïåu múái nhêët,

trong nùm 1998 cuäng àaánh dêëu laâ nùm àêìu tiïn nhiïîm HIV àaä taác àöång àïën têët caã 61

tónh vaâ thaânh phöë úã Viïåt Nam. Dûå baáo àïën nùm 2000 seä coá 250 000 ngûúâi úã Viïåt Nam bõ

nhiïîm HIV vaâ 24 000 ngûúâi seä chïët vò AIDS.

Viïåt Nam àaä haânh àöång súám vaâ nhanh choáng trûúác thaách thûác vïì HIV/AIDS. Chñnh

phuã Viïåt Nam àaä thïí hiïån cam kïët cao àöëi vúái cöng cuöåc phoâng chöëng AIDS, àaä kõp thúâi

àïì ra vaâ triïín khai caác biïån phaáp phoâng chöëng trûúác khi dõch bïånh tiïën triïín àïën mûác

hiïån taåi. Viïåt Nam khöng àún àöåc trong cuöåc chiïën àêëu cuãa mònh chöëng laåi àaåi dõch naây.

Caác töí chûác cuãa Liïn húåp quöëc, caác nhaâ taâi trúå song phûúng vaâ àa phûúng, caác töí chûác phi

chñnh phuã àaä cöång taác chùåt cheä vaâ höî trúå maånh meä caác nöî lûåc phoâng chöëng HIV/AIDS

cuãa chñnh phuã Viïåt Nam.

Ngoaâi höî trúå vïì taâi chñnh cho caác hoaåt àöång phoâng chöëng HIV/AIDS cuãa chñnh phuã,

caác nhaâ taâi trúå coân giuáp tiïëp cêån nhûäng kinh nghiïåm quöëc tïë vïì chñnh saách vaâ caác biïån

phaáp can thiïåp coá hiïåu quaã. Trïn tinh thêìn àoá Ngên haâng Thïë giúái taåi Viïåt Nam àaä taâi

trúå cho viïåc dõch thuêåt vaâ in êën baáo caáo chñnh saách múái àêy nhêët cuãa möåt nhoám chuyïn

gia Ngên haâng Thïë giúái vïì HIV/AIDS nhan àïì: “Àûúng àêìu vúái AIDS: Nhûäng ûu

tiïn cuãa chñnh phuã trong möåt dõch bïånh toaân cêìu”. Viïåc dõch vaâ in êën baáo caáo naây

laâ möåt phêìn cuãa chûúng trònh haânh àöång chung cho nùm 1998 – 1999 thoaã thuêån giûäa

Uyã ban quöëc gia phoâng chöëng AIDS Viïåt Nam vaâ Chûúng trònh phöëi húåp cuãa Liïn húåp

quöëc vïì HIV/AIDS (UNAIDS) maâ Ngên haâng Thïë giúái laâ möåt thaânh viïn.

Àêy laâ cuöën saách àêìu tiïn àûúåc dõch ra tiïëng Viïåt àïì cêåp àïën cöng taác dûå phoâng, khùæc

phuåc taác àöång cuãa HIV/AIDS vaâ chùm soác ngûúâi nhiïîm HIV/AIDS vúái caác chiïën lûúåc

töíng thïí quöëc gia, nhûäng chiïën lûúåc can thiïåp coá hiïåu quaã, cêìn àûúåc ûu tiïn trong tûâng

thúâi kyâ diïîn biïën cuãa dõch bïånh vaâ trong khuön khöí nguöìn lûåc hiïån coá. Nhûäng vêën àïì nïu

trong cuöën saách hïët sûác thñch húåp vúái Viïåt Nam. Vò vêåy noá thûåc sûå cêìn thiïët cho caác nhaâ

lêåp chñnh saách, caác töí chûác vaâ caác caá nhên àang hoaåt àöång trong lônh vûåc phoâng chöëng

HIV/AIDS úã Viïåt Nam.

Chuáng töi chên troång giúái thiïåu cuöën saách naây túái caác baån àoåc Viïåt Nam.

LÚÂI TÛÅA

PGS.TS Chung AÁ

Phoá Chuã tõch

Uyã ban quöëc gia phoâng chöëng AIDS

Andrew Steer

Giaám àöëc quöëc gia

Ngên haâng thïë giúái taåi Viïåt Nam

5

AIDS àaä gêy ra nhûäng töín thêët khuãng khiïëp cho con ngûúâi, khöng chó trong söë nhûäng

ngûúâi àaä chïët, maâ coân gia àònh vaâ cöång àöìng cuãa hoå. Do khöng coá phûúng caách chûäa khoãi

bïånh coá thïí chõu àûúåc vïì mùåt kinh tïë, töín thêët do dõch bïånh naây seä coân tùng. Chñn mûúi

phêìn trùm trûúâng húåp lêy nhiïîm HIV xaãy ra taåi caác nûúác àang phaát triïín, núi maâ nguöìn

lûåc àïí àûúng àêìu vúái AIDS hïët sûác khan hiïëm. Thïë nhûng khöng phaãi khöng thïí àaão

ngûúåc àûúåc chiïìu hûúáng diïîn biïën cuãa dõch bïånh naây.

Baãn baáo caáo naây lêåp luêån rùçng àaåi dõch HIV/AIDS trïn toaân cêìu laâ coá thïí vûúåt qua

àûúåc. Caác chñnh phuã quöëc gia coá nhûäng troång traách coá möåt khöng hai trong viïåc ngùn

ngûâa sûå lêy lan hún nûäa cuãa HIV vaâ giaãm thiïíu taác haåi cuãa AIDS. Thïë nhûng chó riïng

caác chñnh phuã khöng thöi thò khöng thïí vûúåt qua àûúåc dõch bïånh naây vaâ caác chñnh phuã

khöng phaãi luác naâo cuäng coá àuã khaã nùng àïí laâm àûúåc nhiïåm vuå naây. Caác töí chûác phi

chñnh phuã vaâ caác nhoám khaác trong xaä höåi dên sûå, bao göìm caã nhûäng ngûúâi àang nhiïîm

HIV, àaä àoáng vai troâ vaâ phaãi tiïëp tuåc àoáng vai troâ söëng coân trong viïåc hònh thaânh nïn

haânh àöång cuãa chñnh phuã vaâ trong viïåc mang nhûäng biïån phaáp phoâng ngûâa vaâ chûäa trõ

túái nhûäng ngûúâi dên maâ chñnh phuã khöng thïí dïî daâng tiïëp cêån àûúåc. Cöång àöìng quöëc tïë

cuäng coá thïí laâm àûúåc nhiïìu viïåc àïí höî trúå caác nûúác vaâ caác khu vûåc àang phaát triïín trong

viïåc taâi trúå caác chûúng trònh àaãm baão phoâng ngûâa vaâ caãi thiïån sûå cöng bùçng trong viïåc

tiïëp cêån vúái dõch vuå chùm soác. Cöång àöìng quöëc tïë cuäng coá thïí höî trúå viïåc saãn xuêët vaâ

quaãng baá thöng tin trïn toaân thïë giúái, àêìu tû nghiïn cûáu caác biïån phaáp phoâng ngûâa, caác

vacxin, caác liïåu phaáp y hoåc dûå phoâng vaâ àiïìu trõ hiïåu quaã vïì chi phñ maâ coá thïí sûã duång

àûúåc cho caác nûúác àang phaát triïín.

Baãn baáo caáo naây tûå noá àaä laâ möåt vñ duå vïì nhûäng lúåi ñch tiïìm taâng cuãa sûå húåp taác quöëc

tïë àaáp ûáng laåi naån dõch. Viïåc soaån thaão cuöën saách trïn cú súã baãn baáo caáo naây búãi nhûäng

nhaâ nghiïn cûáu cuãa Ngên haâng Thïë giúái àaä têån duång àûúåc nhiïìu àoáng goáp kyä thuêåt,

nhûäng yá kiïën cöë vêën, vaâ sûå taâi trúå cuãa Chûúng trònh höîn húåp cuãa Liïn húåp quöëc vïì HIV/

AIDS (UNAIDS) vaâ Uyã ban chêu Êu. Baãn baáo caáo nghiïn cûáu naây laâ möåt àoáng goáp coá giaá

trõ cho cuöåc thaão luêån quöëc tïë vïì vai troâ cuãa chñnh phuã trong viïåc àöëi phoá vúái dõch AIDS

taåi caác nûúác àang phaát triïín. Nhûäng khuyïën nghõ cuãa baãn baáo caáo laâ cuãa taác giaã vaâ

khöng nhêët thiïët phaãn aánh quan àiïím lêåp trûúâng cuãa caác cú quan tûúng ûáng cuãa chuáng

töi.

Thïë giúái coá thïí vûúåt qua HIV. Vúái thöng tin, phûúg tiïån cêìn thiïët, vaâ sûå höî trúå cuãa

cöång àöìng, caác caá nhên coá thïí vaâ àang thay àöíi haânh vi cuãa mònh àïí giaãm búát ruãi ro bõ

LÚÂI NOÁI ÀÊÌU

6

nhiïîm vaâ laâm lan truyïìn HIV. Thïë nhûng, coá möåt söë haânh àöång nhêët àõnh maâ chó chñnh

phuã múái coá thïí àaãm traách àûúåc, vaâ hiïån coân àang thiïëu caác cam kïët chñnh trõ. Caái giaá

phaãi traã cho viïåc khöng ra tay haânh àöång coá thïí hïët sûác to lúán. Caác nhaâ hoaåch àõnh chñnh

saách, nhûäng ngûúâi àaä thïí hiïån sûå cam kïët cuãa mònh thöng qua laâm viïåc möåt caách saáng

taåo vúái nhûäng ngûúâi bõ taác àöång nùång nïì nhêët búãi HIV/AIDS, coá möåt cú höåi àöåc nhêët vö

nhõ àïí kiïìm chïë naån dõch toaân cêìu vaâ cûáu söëng haâng triïåu sinh maång con ngûúâi.

James D. Wolfensohn

Chuã tõch Ngên haâng

Thïë giúái

Joao de Deus Pinheiro

Uyã viïn Uyã ban

Chêu Êu

Peter Piot,

Töíng giaám àöëc chûúng trònh

Höîn húåp cuãa Liïn hiïåp quöëc

vïì AIDS

7

Caác nûúác àang phaát triïín khöng thïí coi thûúâng dõch HIV/AIDS. Theo UNAIDS, khoaãng

1,5 triïåu ngûúâi àaä chïët vò AIDS trong nùm 1996. Möîi ngaây coá khoaãng 8500 ngûúâi, bao

göìm khoaãng 1000 treã em, bõ nhiïîm múái. Khoaãng 90% söë nhiïîm naây xaãy ra taåi caác nûúác

àang phaát triïín, laâ nhûäng núi maâ naån dõch coá khaã nùng laâm töìi tïå thïm naån ngheâo khöí vaâ

sûå bêët bònh àùèng. Thïë nhûng HIV/AIDS khöng phaãi laâ vêën àïì duy nhêët àoâi hoãi phaãi coá

sûå chuá yá cuãa chñnh phuã. Àùåc biïåt taåi caác nûúác ngheâo nhêët, viïåc àûúng àêìu vúái AIDS coá thïí

tiïu töën caác nguöìn lûåc khan hiïëm coá thïí àûúåc sûã duång cho nhûäng nhu cêìu cêëp baách khaác.

Laâm thïë naâo chñnh phuã caác nûúác àang phaát triïín vaâ cöång àöång quöëc tïë coá thïí xaác àõnh

àûúåc caác ûu tiïn cöng cöång trong viïåc àûúng àêìu vúái naån dõch toaân cêìu naây?

Cuöën saách naây cung cêëp thöng tin vaâ caác phên tñch giuáp caác nhaâ hoaåch àõnh chñnh

saách, caác chuyïn gia phaát triïín, caác chuyïn gia y tïë vaâ nhûäng ngûúâi khaác, laâ nhûäng ngûúâi

taåo dûång sûå àaáp ûáng cöng cöång àöëi vúái HIV/AIDS, thiïët kïë möåt chiïën lûúåc hiïåu quaã

àûúng àêìu vúái naån dõch. Noá dûåa trïn kiïën thûác cuãa 3 ngaânh khoa hoåc: dõch tïî hoåc HIV;

nhûäng nguyïn tùæc y tïë cöng cöång vïì phoâng chöëng bïånh; vaâ àùåc biïåt laâ y tïë cöng cöång - möåt

khoa hoåc têåp trung àaánh giaá nhûäng giaãi phaáp töëi ûu trong viïåc phên böí caác nguöìn lûåc

cöng ñt oãi.

Baãn baáo caáo àûa ra chûáng cûá thuyïët phuåc rùçng, àöëi vúái 2.3 tyã ngûúâi àang söëng taåi

nhûäng núi trïn thïë giúái maâ dõch bïånh múái úã vaâo giai àoaån sú khai, thò möåt phaãn ûáng tñch

cûåc vaâ súám cuãa chñnh phuã trong viïåc khuyïën khñch haânh vi an toaân trong söë nhûäng ngûúâi

dïî coá khaã nùng bõ nhiïîm vaâ laâm lan truyïìn viruát nhêët coá tiïìm nùng ngùn chùån nhûäng

àau khöí khöng thïí taã xiïët vaâ coá thïí cûáu söëng àûúåc haâng triïåu sinh maång. Thêåm chñ ngay

caã nhûäng núi maâ viruát àaä lan truyïìn röång raäi trong toaân thïí dên cû chung, thò viïåc phoâng

ngûâa trong söë nhûäng ngûúâi dïî coá khaã nùng bõ nhiïîm vaâ laâm lan truyïìn viruát nhêët vêîn coá

thïí laâ caách thûác hiïåu quaã chi phñ nhêët àïí giaãm búát tyã lïå nhiïîm bïånh.

Têët nhiïn caác chñnh phuã quöëc gia khöng àún àöåc trong cuöåc chiïën cuãa mònh chöëng laåi

bïånh naây. Caác nhaâ taâi trúå song phûúng vaâ àa phûúng cung cêëp sûå laänh àaåo vaâ nguöìn taâi

trúå to lúán cho caác chûúg trònh phoâng chöëng AIDS quöëc gia, àùåc biïåt taåi caác nûúác àang

phaát triïín ngheâo hún, cuäng nhû cho viïåc nghiïn cûáu cú baãn vïì möåt vacxin vaâ möåt phûúng

caách chûäa khoãi bïånh. Caác töí chûác phi chñnh phuã trong nûúác vaâ quöëc tïë àaä thûúâng höî trúå

vaâ àöi khi cuäng laänh àaåo cuöåc chiïën chöëng laåi naån dõch. Caác chñnh phuã coá thïí caãi thiïån

nhiïìu hún nûäa tñnh hiïåu quaã cuãa sûå àaáp ûáng cuãa mònh thöng qua phöëi húåp cöng viïåc vúái

nhûäng àöëi taác trïn.

Thïë nhûng chó coá chñnh phuã múái coá sûá mïånh vaâ phûúng tiïån àïí cung cêëp caái maâ caác

nhaâ kinh tïë hoåc vêîn goåi laâ haâng hoaá cöng cöång. Trong trûúâng húåp HIV/AIDS, nhûäng

haâng hoaá àoá bao göìm caã thöng tin vïì sûå phên böí cuãa caác trûúâng húåp nhiïîm bïånh vaâ caác

LÚÂI GIÚÁI THIÏÅU

8

haânh vi laâm lêy lan bïånh, kiïën thûác vïì caác chi phñ vaâ tñnh hiïåu quaã cuãa caác chûúng trònh

phoâng ngûâa vaâ giaãm nheå taác haåi. Tûúng tûå, caác chñnh phuã coá möåt traách nhiïåm coá möåt

khöng hai trong viïåc giaãm búát caác aãnh hûúãng ngoaåi vi tiïu cûåc cuãa caác haânh vi ruãi ro,

thöng qua khuyïën khñch haânh vi an toaân hún trong söë nhûäng ngûúâi dïî coá khaã nùng

truyïìn viruát sang ngûúâi khaác nhêët.

Mùåc duâ laâ nhûäng chñnh saách saáng suöët, thïë nhûng nhûäng chñnh saách trïn coá thïí vêëp

phaãi khoá khùn vïì mùåt chñnh trõ. Thêåt vêåy, do sûå lan truyïìn cuãa HIV liïn quan túái caác

haânh vi riïng tû maâ nhiïìu ngûúâi lïn aán – coá nhiïìu baån tònh vaâ tiïm chñch ma tuyá - nhûäng

chñnh phuã naâo cöë gùæng giaãm búát nhûäng hoaåt àöång naây coá thïí khiïën cho dên chuáng cuãa

mònh nghô rùçng hoå thao tuáng nhûäng haânh vi phi àaåo àûác. Caác chñnh phuã phaãi laâm roä

rùçng caách töët nhêët baão vïå moåi ngûúâi khoãi HIV laâ giuáp nhûäng ngûúâi tham gia vaâ caác haânh

vi ruãi ro traánh bõ nhiïîm bïånh.

Do nguöìn lûåc khan hiïëm, ngûúâi ta phaãi cên nhùæc caách naâo laâ töët nhêët àïí phên böí caác

nguöìn lûåc. Hêåu quaã cuãa nhûäng quyïët àõnh naây àöëi vúái tûâng caá nhên coá thïí hïët sûác to lúán.

Vaâ coá nhûäng vêën àïì nan giaãi àau àúán. Taåi caác nûúác maâ HIV àaä lan ra röång raäi, dõch bïånh

seä laâm tùng nhanh choáng nhu cêìu àöëi vúái chùm soác y tïë vaâ yïu cêìu höî trúå àoái ngheâo. Caác

chñnh phuã cuãa nhûäng nûúác ngheâo àöëi mùåt vúái möåt thaách thûác phaãi àaáp ûáng laåi nhûäng

nhu cêìu múái cuãa nhûäng ngûúâi ngheâo bõ mùæc AIDS trong khi àoá laåi khöng àûúåc sao nhaäng

caác nhu cêìu cuãa nhûäng ngûúâi ngheâo mùæc caác bïånh têåt khaác vaâ nhûäng nguyïn nhên ngheâo

àoái khaác. Ruát kinh nghiïåm cuãa caác nûúác àaä phaãi àöëi mùåt vúái vêën àïì nan giaãi naây, baãn

baáo caáo gúåi ra nhûäng àaáp ûáng vûâa coá tñnh nhên baãn laåi vûâa coá tñnh khaã thi.

Àûúng àêìu vúái AIDS: Nhûäng ûu tiïn cuãa chñnh phuã trong möåt dõch bïånh

toaân cêìu laâ cuöën saách thûá saáu trong möåt loaåt caác Baáo caáo Nghiïn cûáu Chñnh

saách àûúåc thiïët kïë nhùçm àûa caác kïët quaã phaát hiïån cuãa cöng trònh nghiïn cûáu cuãa Ngên

haâng Thïë giúái vïì möåt vêën àïì phaát triïín then chöët àïën vúái àöng àaão àöåc giaã. Àêy laâ möåt

saãn phêím cuãa àöåi nguä chuyïn gia cuãa Ngên haâng Thïë giúái; caác àaánh giaá trong baáo caáo

khöng nhêët thiïët phaãn aánh quan àiïím cuãa caác giaám àöëc hay caác chñnh phuã maâ hoå àaåi

diïån.

Joseph E. Stiglitz

Phoá chuã tõch cao cêëp vaâ Chuyïn viïn kinh tïë trûúãng

Kinh tïë hoåc phaát triïín Ngên haâng thïë giúái

Nhoám chuyïn gia laâm baáo caáo

Taác giaã chñnh cuãa baáo caáo naây laâ Martha Ainsworth vaâ Mead Over. Nina Brooks vaâ Samantha

Forusz viïët nhiïìu khung minh hoåa, soaån caác phuå luåc thöëng kï vaâ cung cêëp höî trúå nghiïn cûáu.

Kathleen Mantila cung cêëp höî trúå nghiïn cûáu böí sung. Deon Filmer cung cêëp tû liïåu cho khung

minh hoåa 3.3 vaâ caác kïët quaã khaác dûåa trïn söë liïåu Àiïìu tra Nhên khêíu hoåc vaâ Y tïë. Tim Brown vaâ

Werasit Sittirai viïët khung minh hoåa 3.11. Eduard Bos soaån thaão caác dûå baáo cho khung minh hoåa

6.1. Julia Dayton vaâ Michael Merson soaån thaão phuå luåc; A. Lawrence MacDonald biïn têåp baãn baáo

caáo. Baãn baáo caáo àûúåc soaån thaão dûúái sûå chó àaåo cuãa Lyn Squire vaâ Joseph Stiglitz.

Nhoám saãn xuêët-biïn têåp baáo caáo laâm viïåc dûúái sûå chó àaåo cuãa Deirdre T. Rufino, vúái sûå trúå

giuáp thïm cuãa Paola Brezny, Joyce Gates, Audrey Heiligman, Brenda Mejia vaâ Anthony Pordes.

Jeffrey Lecksell soaån thaão caác baãn àöì trong caác Chûúng 1 vaâ 2. Grace O. Evans höî trúå trong viïåc

soaån thaão baãn thaão, vúái sûå àoáng goáp cuãa Thomas Hastings vaâ Jim Shafer. Joanne Fleming cuäng

àoáng goáp höî trúå thû kyá.

9

Baáo caáo naây nhêån àûúåc sûå húåp taác chùåt cheä, àaánh giaá kyä thuêåt vaâ taâi trúå cuãa Chûúng

trònh HIV/AIDS cuãa Uyã ban chêu Êu (EC) vaâ cuãa Chûúng trònh Höîn húåp cuãa Liïn hiïåp

quöëc vïì HIV/AIDS (UNAIDS). Chuáng töi xin baây toã sûå trên troång vaâ loâng biïët ún àùåc biïåt

túái caác Tiïën sô Lieve Fransen cuãa EC vaâ Stefano Bertozzi cuãa UNAIDS vò àaä coá nhûäng

àoáng goáp caá nhên xuêët sùæc trong viïåc baão trúå caác höåi thaão vaâ caác cuöåc hoåp àaánh giaá, giaám

saát quaãn lyá caác nghiïn cûáu phuå trúå vaâ raâ soaát dûå thaão baáo caáo.

Chuáng töi xin baây toã sûå biïët ún túái Chûúng trònh HIV/AIDS cuãa Uyã ban chêu Êu àaä

baão trúå hêìu hïët caác baáo caáo phuå trúå vaâ möåt höåi thaão vúái caác taác giaã taåi Limelette, Bó,

thaáng Saáu 1996. Nhûäng nhêån xeát cuãa caác thaânh viïn dûå caác höåi thaão hïët sûác hûäu ñch:

Tony Barnette, David Bloom, Marijke Bontinck, Jean-Claude Deheneffe, Domique

Dellicour, Deon Filmer, Michel Garenne, Paul Gertner, Dick Hebbema, King Holmes,

Roberto Iunes, Joseá Antonio Izazola, Wattana Janjareon, Emmanuel Mimenez, Tony

Klouda, Tieákoura Koneá, Sukontha Kongsin, Michael Kremer, Ajay Mahal, Allechi M’bet,

Rekha Menon, Anne Mills, Martina Morris, Phare Mujinja, Amadon Noumbissi, I. O.

Orubuloye, Nocholas Prescott, Pamela Rao, Innocent Seali, Zmarak Shalizi, Donald

Shapard, Lyn Squire, John Stover, Paula Tibandebage, Inge Van Den Bussche, Peter

Way, Marc Wheeler, Alan Whiteside, vaâ Debrework Zewdie. Möåt baãn danh saách àêìy àuã

nhûäng baáo caáo phuå trúå àûúåc cung cêëp taåi phêìn cuöëi cuãa baáo caáo naây.

Chuáng töi xin biïët ún nhûäng àoáng goáp kyä thuêåt quan troång cuãa nhûäng chuyïn gia

UNAIDS sau: Bai Bagasao, Michel Carael, Renu Chahil-Graf, Suzanne Cherney, Mark

Connolly, Sally Cowal, Isabelle de Vincenzi, Joseá Esparza, Purnima Mane, Peggy McEvoy,

Rob Moodie, Joseph Perriens, Peter Piot, Joseph Saba, Bernhard Schwarlander, Werasit

Sittitrai, vaâ caác Cöë vêën Chûúng trònh Quöëc gia laâ nhûäng ngûúâi àaä àaáp ûáng laåi cuöåc àiïìu

tra nïu taåi Chûúng 3. Chuáng töi cuäng xin biïët ún UNAIDS àaä baão trúå cuöåc hoåp àaánh giaá

vïì baãn thaão hoaân chónh àêìu tiïn cuãa baáo caáo naây taåi Geveva, vaâ caác nhaâ hoaåch àõnh

chñnh saách quöëc gia laâ nhûäng ngûúâi àaä cung cêëp nhûäng nhêån xeát sêu röång vaâo luác bêëy giúâ

nhû: Akan Akanov, (Ka-dùæc-xtan), Papa Fall (Sï-nï-gan), Mary Muduuli (U-gan-àa); vaâ

Jaime Sepulveda (Mï-hi-cö).

Ngoaâi nhûäng ngûúâi àûúåc nïu tïn úã trïn ra, nhiïìu ngûúâi khaác bïn ngoaâi hay bïn trong

Ngên haâng Thïë giúái cuäng àaä cung cêëp nhûäng àoáng goáp hay nhûäng nhêån xeát quyá baáu nhû:

Peter Aggleton, Sevgi Aral, Natalie Beáchu, Seth Berkeley, Dorothy Blake, John Bongaarts,

LÚÂI CAÃM ÚN

10

Kenneth Bridbord, Denis Broun, Tim Brown, Richard Bumgarner, Tony Burton, Anne

Buveá, Julia Dayton, David de Ferranti, Jacquelin Dubow, Richard Feachem, Steven

Forsythe, Mark Gersovtz, Ronald Gray, Jacque du Guerny, Salim Habayeb, Jeffrey Ham￾mer, David Heymann, Philip Harvey, Richard Hayes, Estelle James, Dean Jamison,

Prabhat Jha, Christine Jones, Arata Kochi, Kees Kostermans, Maureen Lewis, Samuel

Liberman, Bernard Liese, Georges Malempreá, Jacque Martin, Raymond Martin, Clyde

McCoy, Tom Merrick, Michael Merson, David Metzger, Norman Miller, Susan Mlango,

Stephen Moses, Philip Musgrove, Jeffrey O’Malley, Junko Otani, Cheryl Overs, David

Paltiel, Lant Pritchett, Hnin Hnin Pyne, Bill Rao, Wendy Roseberry, Lewis Schrager,

Thomas Selden, Guy Stallworthy, Karen Stanecki, Daniel Tarantola, Kitty Theurmer,

Anne Tinker, Dominique van de Walle, Carina Van Vliet, Maria Waver, Roger Yeager, vaâ

Fernado Zacarias. Caác yá kiïën vaâ kïët luêån thïí hiïån trong baáo caáo naây khöng nhêët thiïët

phaãn aánh lêåp trûúâng cuãa Ngên haâng Thïë giúái, caác chñnh phuã thaânh viïn cuãa töí chûác naây,

hay caác töí chûác húåp taác hoùåc baão trúå khaác.

Chuáng töi cuäng ghi nhêån vúái loâng biïët ún sûå höî trúå taâi chñnh cuãa caác chñnh phuã UÁc vaâ

Thuåy Sô.

11

Caác ghi chuá vïì söë liïåu:

Caác söë liïåu lõch sûã trong cuöën naây coá thïí khaác vúái söë liïåu trong caác êën phêím khaác cuãa

Ngên haâng Thïë giúái nïëu nhû àaä coá caác söë liïåu àaáng tin cêåy hún, nïëu nhû möåt nùm cú súã

àûúåc duâng cho söë liïåu tñnh theo giaá cöë àõnh, hoùåc nïëu nhû caác nûúác àûúåc phên loaåi möåt

caách khaác.

Nûúác Zai-a trûúác kia giúâ àûúåc goåi laâ Cöång hoâa Dên chuã Cöng-gö, vaâ Höìng Köng (àûúåc

goåi laâ Trung Quöëc kïí tûâ 1/7/1997) àöi khi vêîn àûúåc goåi laâ Höìng Köng.

• Têët caã söë lûúång tiïìn àö la laâ tiïìn àö la Myä hiïån taåi trûâ phi àûúåc cuå thïí hoáa khaác ài.

• Tyã coá nghôa laâ möåt nghòn triïåu.

Nhûäng chûä viïët tùæt vaâ gheáp tùæt

AIDS Höåi chûáng suy giaãm miïîn dõch mùæc phaãi

AIDSCAP Dûå aán Kiïím soaát vaâ Ngùn ngûâa AIDS

CSM Tiïëp thõ xaä höåi bao cao su (xem phêìn Ngûä vûång dûúái àêy)

DALY Nùm söëng àiïìu àaä chónh theo mûác àöå taân phïë

DHS Àiïìu nhên khêíu hoåc vaâ y tïë

DOTS Phûúng phaáp àiïìu trõ liïåu phaáp ngùæn àûúåc quan saát trûåc tiïëp (àöëi vúái

bïånh lao)

EC UÃy ban chêu Êu

FSU Liïn Xö cuä

GAPC Liïn minh Chñnh saách AIDS Toaân cêìu

GDP Töíng saãn phêím quöëc nöåi (xem phêìn Ngûä vûång dûúái àêy)

GNP Töíng saãn phêím quöëc dên (xem phêìn Ngûä vûång dûúái àêy)

CAÁC ÀÕNH NGHÔA

12

GPA Chûúng trònh Toaân cêìu vïì AIDS

HIV Viruát gêy suy giaãm miïîn dõch úã ngûúâi

IDU Ngûúâi sûã duång ma tuáy dûúái daång tiïm (ngûúâi tiïm chñch ma tuáy)

IEC Thöng tin, giaáo duåc, truyïìn thöng

MSM Nam giúái coá tònh duåc vúái nam giúái (xem phêìn Ngûä vûång dûúái àêy)

NEP Chûúng trònh trao àöíi kim tiïm

NGO Töí chûác phi chñnh phuã (xem phêìn Ngûä vûång dûúái àêy)

OECD Töí chûác Húåp taác vaâ Phaát triïín Kinh tïë

ODA Cú quan Phaát triïín Haãi ngoaåi (Anh quöëc)

OI Nhiïîm cú höåi

PAHO Töí chûác Y tïë Toaân Myä

PCP Bïånh pneumocystis carinii pneumonia (möåt daång viïm phöíi)

PSI Töí chûác Dõch vuå Dên söë Quöëc tïë (haäng tû nhên)

SOMARC Haäng Tiïëp thõ Xaä höåi vò sûå Thay àöíi (haäng tû nhên)

STD Bïånh lêy qua àûúâng tònh duåc (LQÀTD)

TB Bïånh lao

UNAIDS Chûúng trònh Höîn húåp cuãa Liïn hiïåp quöëc vïì HIV/AIDS

UNDP Chûúng trònh Phaát triïín cuãa Liïn hiïåp quöëc

UNESCO Töí chûác Giaáo duåc, Khoa hoåc, vaâ Vùn hoáa cuãa Liïn hiïåp quöëc

UNFPA Quyä Dên söë cuãa Liïn hiïåp quöëc

UNICEF Quyä Nhi àöìng cuãa Liïn hiïåp quöëc

USAID Cú quan Phaát triïín Quöëc tïë cuãa Hoa Kyâ

WHO Töí chûác Y tïë Thïë giúái

WHO/GPA Chûúng trònh Toaân cêìu vïì AIDS cuãa Töí chûác Y tïë Thïë giúái

Baãng tûâ vûång

Adverse selection: sûå lûåa choån coá haåi (cho haäng baão hiïím) - sûå lûåa choån tham gia vaâo

nhoám ngûúâi maâ chùæc seä yïu cêìu böìi thûúâng cao hún nhûäng ngûúâi khaác.

Assortative sexual mixing: höîn giao àöìng nhoám; nïëu nhûäng ngûúâi coá söë baån tònh

giöëng nhau cùåp àöi vúái nhau.

Asymptomatic: khöng coá triïåu chûáng; bõ nhiïîm möåt taác nhên gêy bïånh nhûng khöng

coá biïíu hïån nhûäng triïåu chûáng y hoåc naâo; cêån lêm saâng.

13

Commersial sex: maåi dêm, viïåc baán caác dõch vuå tònh duåc àïí lêëy thuâ lao; naån àô àiïëm.

Concurrent partnership: quan hïå àöìng thúâi; nhûäng möëi quan hïå baån tònh cuâng diïîn

ra möåt luác.

Disassortative sexual mixing: höîn giao dõ nhoám; mûác àöå nhûäng ngûúâi coá nhiïìu baån

tònh cùåp àöi vúái nhûäng ngûúâi coá ñt baån tònh.

Discordant couple: möåt cùåp traái ngûúåc; möåt cùåp baån tònh maâ trong àoá möåt baån tònh bõ

nhiïîm HIV vaâ ngûúâi kia thò khöng.

Endemic: dõch bïånh úã quy mö àõa phûúng; thöng thûúâng coá tñnh chêët lan traân; dai

dùèng taåi caác mûác àöå tûúng àöëi khöng thay àöíi.

Epidemic: dõch bïånh; möåt sûå gia tùng bêët thûúâng àöåt xuêët vïì caác trûúâng húåp nhiïîm

bïånh vûúåt con söë dûå kiïën trïn cú súã kinh nghiïåm.

Epidemic, concentrated: dõch bïånh úã giai àoaån têåp trung; möåt dõch HIV taåi möåt nûúác

maâ taåi àoá coá nùm phêìn trùm hoùåc hún caác caá thïí trong caác nhoám coá haânh vi nguy cú cao,

nhûng coá chûa àêìy nùm phêìn trùm phuå nûä àïën thùm khaám thai taåi caác phoâng khaám úã àö

thõ bõ nhiïîm.

Epidemic, generalized: dõch bïånh úã vaâo giai àoaån lan röång; möåt dõch HIV taåi möåt

nûúác maâ taåi àoá coá nùm phêìn trùm hoùåc hún söë phuå nûä àïën thùm khaám thai taåi caác phoâng

khaám úã àö thõ bõ nhiïîm bïånh; tyã lïå nhiïîm bïånh trong söë nhûäng caá thïí trong caác nhoám coá

haânh vi nguy cú cao cuäng coá khaã nùng vûúåt nùm phêìn trùm taåi caác nûúác coá möåt dõch HIV

lan röång.

Epidemic, nascent: dõch bïånh úã vaâo giai àoaån sú khai; dõch HIV taåi möåt nûúác maâ úã àoá

dûúái nùm phêìn trùm caác caá thïí trong caác nhoám coá haânh vi nguy cú cao bõ nhiïîm.

Epidemiology: dõch tïî hoåc; viïåc nghiïn cûáu sûå phên böí vaâ caác taác nhên gêy bïånh vaâ

thûúng têåt trong caác quêìn thïí ngûúâi.

Externality: taác àöång ngoaåi vi; möåt hiïåu quaã phuå khöng àõnh giaá àûúåc àöëi vúái bïn thûá

ba cuãa möåt giao dõch giûäa hai bïn.

Gross domestic product: töíng saãn phêím quöëc nöåi; möåt ào lûúâng thö vïì sûå thõnh vûúång

kinh tïë quöëc gia: töíng chi tiïu cuãa cû dên cuãa möåt nûúác hoùåc haâng hoáa vaâ dõch vuå cuöëi

cuâng daânh cho tiïu thuå, àêìu tû, vaâ caác dõch vuå cuãa chñnh phuã.

Gross national product: töíng saãn phêím quöëc dên; möåt sûå thay thïë cho töíng saãn

phêím quöëc nöåi trong viïåc ào lûúâng sûå thõnh vûúång kinh tïë quöëc gia. Cöång vúái thu nhêåp vïì

töíng saãn phêím quöëc nöåi àaåt àûúåc búãi nhûäng cöng dên tûâ lao àöång hay taâi saãn bïn ngoaâi

möåt nûúác vaâ trûâ ài thu nhêåp cuãa nhûäng ngûúâi nûúác ngoaâi cû truá taåi nûúác àoá.

High-risk behavior: haânh vi nguy cú cao; sûå giao húåp khöng coá baão vïå (tûác laâ khöng

duâng bao cao su) vúái nhiïìu baån tònh, hoùåc duâng chung caác duång cuå tiïm chñch khöng àûúåc

khûã truâng.

HIV-positive: HIV dûúng tñnh; coá caác khaáng thïí àöëi vúái HIV.

Incidence of HIV: tyã lïå nhiïîm HIV; con söë nhûäng trûúâng húåp HIV múái taåi möåt giai

àoaån thúâi gian naâo àoá, thûúâng àûúåc biïíu thõ bùçng söë phêìn trùm trïn möåt söë cho trûúác caác

caá thïí cuãa nhoám ngûúâi coá khaã nùng lêy nhiïîm.

14

Low-risk individuals: nhûäng caá thïí coá nguy cú thêëp; nhûäng caá thïí coá haânh vi khiïën

chñnh hoå vaâ nhûäng baån tònh cuãa hoå coá ruãi ro lêy nhiïîm HIV thêëp; tuy nhiïn tuây thuöåc vaâo

mûác àöå hoå tiïëp xuác vúái nhûäng caá thïí nguy cú cao hoå vêîn coá thïí coá nguy cú cao bõ nhiïîm

bïånh.

Men who have sex with men: nam giúái coá quan hïå tònh duåc vúái nam giúái; nhûäng ngûúâi

nam giúái thuöåc loaåi àöìng tñnh luyïën aái nam, lûúäng tñnh luyïën aái vaâ tònh duåc khaác giúái, coá

quan hïå tònh duåc vúái nhûäng nam giúái khaác.

Merit good: haâng hoáa haão têm; haâng hoáa (hay dõch vuå) maâ viïåc ngûúâi ngheâo duâng

chuáng àûúåc caã xaä höåi trên troång.

Moral hazard: sûå gia tùng vïì töín thêët trung bònh gêy ra búãi nhûäng ngûúâi coá baão hiïím

so vúái nhûäng nhûäng ngûúâi khöng coá baão hiïím; thuêåt ngûä naây àûúåc sûã duång búãi caác cöng

ty baão hiïím y tïë àïí noái vïì nhu cêìu tùng lïn vïì chùm soác y tïë cuãa nhûäng ngûúâi coá baão

hiïím.

Nongovernmental organization: töí chûác phi chñnh phuã; caác haäng võ lúåi nhuêån vaâ caác

töí chûác phi lúåi nhuêån tû nhên.

Opportunistic illness: caác bïånh cú höåi; bïånh maâ nhûäng ngûúâi coá hïå miïîn dõch yïëu

mùæc.

Pandemic: àaåi dõch; möåt naån dõch cuâng luác xaãy ra taåi nhiïìu nûúác.

Prevalence of HIV: tyã lïå hiïån nhiïîm HIV; con söë ngûúâi bõ nhiïîm HIV taåi möåt thúâi

àiïím thûúâng àûúåc biïíu thõ bùçng con söë phêìn trùm cuãa töíng dên söë.

Public good: haâng hoáa cöng cöång; möåt haâng hoáa hoùåc möåt dõch vuå coá hai àùåc tñnh sau:

(1) viïåc sûã duång haâng hoáa cuãa möåt ngûúâi khöng laâm suy giaãm söë lûúång sùén coá cuãa haâng

hoáa àoá cho ngûúâi khaác, vaâ (2) khöng thïí hoùåc rêët töën keám nïëu loaåi trûâ moåi ngûúâi khoãi

viïåc sûã duång haâng hoáa àoá.

Reproductive rate: töëc àöå lêy nhiïîm; con söë trung bònh nhûäng ngûúâi coá khaã nùng lêy

nhiïîm bõ lêy nhiïîm búãi möåt ngûúâi àaä bõ nhiïîm trong cuöåc àúâi cuãa ngûúâi naây.

Seroprevalence: tyã lïå huyïët thanh dûúng tñnh; tyã lïå hiïån nhiïîm viruát àûúåc phaát hiïån

trong huyïët thanh.

Sex worker: ngûúâi haânh nghïì maåi dêm; möåt ngûúâi chaâo baán dõch vuå tònh duåc vò tiïìn.

Social marketing of condoms: tiïëp thõ xaä höåi bao cao su; caác chûúng trònh àûúåc thiïët

kïë nhùçm nêng cao viïåc sûã duång bao cao su thöng qua caãi tiïën sûå chêëp nhêån cuãa xaä höåi àöëi

vúái bao cao su, khiïën cho bao cao su caâng phöí biïën thöng qua caác núi baán khöng truyïìn

thöëng vaâ baán chuáng vúái caác giaá bao cêëp.

Susceptible: dïî bõ lêy nhiïîm.

Symptomatic: coá triïåu chûáng; thïí hiïån àêìy àuã triïåu chûáng àoâi hoãi phaãi coá àiïìu trõ y

hoåc.

15

Hai thêåp kó sau khi viruát laâm suy giaãm miïîn dõch úã ngûúâi (HIV) xuêët hiïån, ngûúâi ta ûúác

tñnh coá 30 triïåu ngûúâi àaä bõ nhiïîm viruát vaâ 6 triïåu ngûúâi àaä chïët vò höåi chûáng suy giaãm

miïîn dõch (AIDS). Khoaãng 90% nhiïîm viruát nùçm úã caác nûúác àang phaát triïín maâ taåi àoá

cùn bïånh naây àaä, àang laâm giaãm tuöíi thoå trung bònh, úã möåt söë nûúác tuöíi thoå trung bònh

àaä bõ giaãm túái hún 10 nùm. HIV àaä lan röång úã nhiïìu nûúác vuâng Cêån Xa-ha-ra chêu Phi vaâ

coá nguy cú buâng nöí úã nhiïìu khu vûåc khaác. Vò hêìu hïët nhûäng ngûúâi mùæc AIDS laâ ngûúâi lúán

àang úã tuöíi sung sûác nhêët nïn cùn bïånh naây gêy mêët maát to lúán àöëi vúái nhûäng thaânh viïn

coân laåi cuãa gia àònh, àùåc biïåt laâ treã em vaâ laâm töìi tïå hún tònh traång àoái ngheâo vaâ bêët bònh

àùèng. Roä raâng laâ sûå mêët maát vïì ngûúâi do bïånh dõch naây laâ rêët lúán. Nhûng caác nûúác thu

nhêåp thêëp coân gùåp phaãi sûác eáp nhiïìu mùåt vïì nhu cêìu nhên lûåc. Vêåy chñnh phuã caác nûúác

àang phaát triïín vaâ cöång àöìng quöëc tïë àöëi phoá nhû thïë naâo vúái tònh hònh naây?

Àïí traã lúâi cêu hoãi naây, cuöën saách Àûúng àêìu vúái AIDS: Nhûäng ûu tiïn cuãa

chñnh phuã trong möåt dõch bïånh toaân cêìu àaä dûåa vaâo kiïën thûác cuãa ba ngaânh khoa

hoåc: dõch tïî hoåc HIV; nhûäng nguyïn tùæc y tïë cöng cöång vïì phoâng chöëng bïånh; vaâ àùåc biïåt

laâ kinh tïë cöng cöång - möåt khoa hoåc têåp trung àaánh giaá nhûäng giaãi phaáp töëi ûu trong viïåc

phên böí caác nguöìn lûåc cöng ñt oãi. Bùçng viïåc dûåa chuã yïëu vaâo kinh tïë cöng cöång, chuáng töi

khöng coá yá àõnh baác boã giaá trõ cuãa nhûäng quan àiïím khaác. Àaä coá nhiïìu ngûúâi viïët vïì dõch

bïånh naây tûâ khña caånh y tïë cöng cöång, khoa hoåc y hoåc vaâ quyïìn con ngûúâi. Baãn Baáo caáo

Nghiïn cûáu Chñnh saách naây khaác úã chöî noá àïì cêåp àïën dõch bïånh theo möåt caách thûác gêìn

guäi hún xeát trïn phûúng diïån caác nhaâ hoaåch àõnh chñnh saách ngoaâi ngaânh y tïë, nhûäng

ngûúâi àõnh hûúáng caác nöî lûåc quöëc gia àïí chöëng laåi cùn bïånh naây. Àöëi vúái nhûäng àöåc giaã

naây, baãn baáo caáo lêåp luêån rùçng AIDS laâ möåt vêën àïì lúán, àang phaát triïín vaâ rùçng caác

chñnh phuã coá thïí vaâ phaãi àûúng àêìu vúái dõch bïånh bùçng caách ngùn chùån nhûäng trûúâng

húåp nhiïîm múái vaâ giaãm thiïíu taác àöång do viïåc lêy nhiïîm gêy ra. Baáo caáo cho thêëy möåt söë

chñnh saách naây hûäu hiïåu hún caác chñnh saách khaác trong viïåc giaãm lêy lan HIV vaâ giaãm

thiïíu taác àöång cuãa viïåc nhiïîm viruát naây. Baáo caáo cuäng cung cêëp cú súã cho viïåc phên biïåt

giûäa caác hoaåt àöång maâ caác höå gia àònh vaâ khu vûåc tû nhên kïí caã caác töí chûác phi chñnh

phuã coá thïí tiïën haânh vúái caác hoaåt àöång maâ chñnh phuã caác nûúác àang phaát triïín phaãi khúãi

xûúáng vaâ nhûäng hoaåt àöång maâ cöång àöìng phaát triïín quöëc tïë phaãi uãng höå maånh meä nhêët.

Mùåc duâ coá nhûäng luêån cûá roä raâng uãng höå sûå can thiïåp cuãa chñnh phuã àïí laâm giaãm sûå

lêy lan HIV, nhûäng chuêín mûåc xaä höåi vaâ chñnh trõ laâm cho chñnh saách vïì AIDS trúã thaânh

TOÁM TÙÆT