Động lực lao đông và công tác tạo động lực trong lao động

CHƯƠNG I

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ĐỘNG LỰC

VÀ TẠO ĐỘNG LỰC TRONG LAO ĐỘNG

I. KHÁI NIỆM, CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI TẠO ĐỘNG

LỰC TRONG LAO ĐỘNG

1. Khái niệm

1.1. Động lực

Ở bất kỳ xã hội nào, việc xác nhận nhu cầu thoả mãn nhu cầu của

con người nói chung và của người lao động nói riêng đều là động cơ thúc

đẩy mọi hoạt động và điều chỉnh mọi hành vi của từng cá nhân và tập thể

trong xã hội đó. Bởi vì hành vi nhu cầu là sự đòi hỏi của các cá nhân và tập

thể khác nhau, muốn có những điều kiện nhất định để sống, để tồn tại và để

phát triểm mọi hoạt độngcủa con người đều hướng vào một mục đích nhất

định và nhu cầu cuộc sống của người lao động thật là phong phú và đa

dạng. Khi họ tham gia vào quá trình sản xuất là họ muốn được thoả mãn

nhu cầu đó, những mong muốn đó. Sự thoả mãn này có thể là vật chất hay

tinh thần và đều là cần thiết. Mọi biện pháp nhằm thoả mãn các nhu cầu

này là nhân tố quan trọng tăng năng xuất lao động, nâng cao chất lượng sản

phẩm, nâng cao nền sản xuất xã hội, chủ nghĩa. Vậy nên đòi hỏi các doanh

nghiệp tổ chức phải thường xuyên quan tâm đến nhu cầu của người lao

động, áp dụng các biện pháp khuyến khích vật chất và tinh thần cho họ.

Con người không chỉ khác nhau về trình độ chuyên môn về khả năng

hoạt động mà còn khác nhau về ý chí hành động hay sự thúc đẩy điều này

phụ thuộc vào sức mạnh của động cơ. Động cơ được xác định như là nhu

cầu, ý muốn, nghị lực hoặc sự thôi thúc cá nhân có động cơ hướng tới mục

đích.

Nếu động cơ là yếu tố bên trong quyết định thì động lực là yếu tố

biểu hiện ra bê ngoài nhằm thực hiện động cơ đó.

Vậy động lực là gì?

1

Theo quan điểm của Quản trị nhân lực thì " Động lực được biểu hiện

là sự khao khát và tự nguyện của con người nhằm nâng cao mọi nỗ lực để

đạt được mục tiêu hay kết quả nào đó"

Theo kinh tế học lao động thì " Động lực là nhân tố tác động đến con

người, phát lực cho động cơ con người hoạt động"

Từ điển kinh tế XHVN cho rằng " Động lực là nhân tố bên trong

kích thích con người nỗ lực làm việc và trong những điều kiện lao động

cho phép tạo ra năng suất hiệu quả cao"

Có rất nhiều quan điểm về động lực nhưng dù là quan điểm nào hay

cách tiếp cận nào đi chăng nữa thì động lực càng là một yếu tố quan trọng

của quá trình sản xuất. Vậy nên khi nghiên cứu về nó ta phải gắn nó với tổ

chức và với công việc. Cần có sự kết hợp chặt chẽ giữa mục tiêu của tổ

chức và mục tiêu của cá nhân thì mới tạo ra động lực một cách hoàn chỉnh.

1.2. Tạo động lực

Tạo động được hiểu là hệ thống các chính sách biện pháp, thủ thuật

quản lý tác động đến người lao động nhằm làm cho người lao động có động

lực trong công việc. Tạo động lực cho người lao động là trách nhiệm và

mục tiêu của nhà quản lý. Một khi người lao động có động lực làm việc thì

sẽ tạo ra khả năng tiềm năng nâng cao năng suất lao động và hiệu quả công

tác.

Vậy cả động lực và lao động đều là cơ chế phức tạp chịu sự tác động

của nhiều nhân tố khác nhau. Để có thể hiểu và đưa ra biện pháp chính sách

khuyến khích họ thì các nhà quản lý cần xem những nhân tố nào trực tiếp

và gián tiếp tác động đến động lực của người lao động.

2. Các nhân tố ảnh hưởng tới tạo động lực trong lao động

2.1 Các yếu tố thuộc về cá nhân người lao động.

- Nhu cầu cá nhân: Mỗi cá nhân có những nhu cầu khác nhau rất đa

dạng phong phú luôn thay đổi theo thời gian, không gian và theo sự biến

động của xã hội. Vậy nên vấn đề tạo động lực cho mỗi người lao động là

không giống nhau. Chìa khoá để tìm ra động cơ bên trong thúc đẩy con

2

người lao động tích cực là nghiên cứu các nhu cầu của họ và tìm các biện

pháp để thoả mãn những nhu cầu đó. Nhưng vì tổ chức thì khả năng có hạn

mà nhu cầu của người lao động là vô hạn nên để người lao động hiểu được

thì tổ chức, nhà quản lý cần đưa ra những thông tin đầy đủ về tình hình cụ

thể của tổ chức với người lao động và giới hạn đáp ứng của tổ chức với

người lao động.

- Đặc điểm, tính cách của người lao động.

Cá nhân này có thể phân biệt với cá nhân khác thông qua đặc điểm

của từng cá nhân, đặc điểm này có từ khi còn người được sinh ra và cùng

chịu sự tác động qua lại của môi trường xã hội.

Do tính cách khác nhau nên trong lao động có cá nhân tính tình vui

vẻ yêu thích lao động, sống chan hoà cùng đồng nghiệp cũng có những cá

nhân ghét lao động thụ động trong lao động, ỷ lại cho người khác sống

khép kín… những đặc điểm đó nhiều khi có tính quyết định nên nó có ảnh

hưởng lớn trong công tác tạo động lực.

- Thái độ, quan điểm của người lao động trong công việc và với tổ

chức: Người lao động có thực sự yêu thích công việc mình đang làm hay

không, công việc đó đã phù hợp với trình độ chuyên môn đã đào tạo chưa

và có khả năng tiến triển trên con đường công danh không…. tổ chức đã

thực sự quan tâm đến cá nhân người lao động và có những chính sách gì để

cải thiện dần đời sống của họ… Đó là những câu hỏi mà luôn luôn hiện

hữu trong người lao động và cần được tổ chức giải quyết.

2.2. Các nhân tố thuộc về công việc.

Mỗi công việc khác nhau, vị trí khác nhau thì đòi hỏi một trình độ

chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp và sự hao phí về thể lực và trí lực khác

nhau. Mặc dù có tỷ trọng cao thấp khác nhau về một số yếu tố nào đó

nhưng chung nhất để đạt hiệu quả thì người lao động cần có sự nhận thức

về công việc đó cộng với niềm đam mê của họ nằm trong điều kiện, thời cơ

làm việc thuận lợi.

3