Đông Kinh Nghĩa Thục ngôi trường kiểu mới đầu thế kỷ 20, điểm son của giáo dục Việt Nam

BONG KEVH ]\GHfA THUC

NGOI TRirdNG KliUM6lDiiU THiH¥20,

DI€M SON CUn GlliO DUC VliTNfiM

DINH XUAN LAM*

1. Dong Kinh Nghia Thuc (DKNT) xuit

hien tir thing 3-1907 tai Ha Noi, thii phu

cua Lien bang Dong DUdng thuoc Phap,

dong thdi cung la thu phtl cua xii Bic Ky,

va bi nha cim quyen Phap bit dong ciia

vao thing 12 nam do, tnj(6c sau chi ton tai

CO 9 thing. NhUng v6i nhiJng hoat dong

phong phii va sang tao, dSc biet la v6i anh

hUcIng lan toa nhanh chong va sau rong,

DKNT trong thUc te hoan toan khong phai

chi la mot triiOng hoc theo loi mdi, ma la

mot cuoc vin dong vSn hoa - tU tUcing -

chinh tri quan trong, la ca mot phong trao

rong 16n trong cong cuoc each mang giai

phong dan toe Viet Nam hoi diu the'ky XX.

c y theo dting cai ten goi hien lanh ding

ky v6i nha cim quyen Phap thi day chi la

mot trUcJng hoc tU, co xin phep hoat dong

mot each ding hoang, v6i miic tieu lim

"viec thien" (nghia thtac), hoc sinh khong

phai tra hoc phi, sach giao khoa, tai lieu

deu duoc phat khong, nha trtJcfng hoat

dong hoan toan do sU ung hg, tan trd cua

cac hoi vien, ngUdi gitip ciia, ke gitip cong,

r5 rang la tuy khong cong khai noi ra

nhUng moi ngUdi deu hieu ngam do la vi

mvic dich cyu nii6c. Ma cQng ro rang la viec

xuat hien DKNT cl nir6c ta trong nhiing

nSm dau the ky XX da bit nguon tvf nhiing

dieu kien lich sii nhat dinh. Du6i tac dong

ciia chUdng trinh khai thac boc lot thuoc

dia lin thii nha't (1897-1914) cua tU ban

Phap dUdc day manh tren quy mo Idn, v6i

to'c do nhanh, mot each co he tho'ng sau khi

chien tranh chinh phuc va binh dinh da

hoan tit (1858-1896), Viet Nam ty diu the

ky XX da bien doi ngay cang ro ret ve ca

hai mat cau triic kinh te va phan hoa xa

hoi. Chinh sU bien doi trong cd ciu kinh te

va cd ciu xa hoi da tao cd scl vat chit cin

thiet de cac trao lUu tU tudng m6i ty ben

ngoai doi vao Viet Nam ty nhiing nSm diu

the ky trU6c. Trong hoan canh sU phan hoa

xa hoi chUa thuin thuc diu the ky XX,

dUng ra tiep thu cac trao lUu tU tUcfng m6i -

day la tU tUdng tU san tii ngoai dUa vao

theo hai con dUdng Nhat Ban va Trung

Quo'c - lai chinh la bo phan si phu yeu nU6c

CO xu hu6ng tien bo da nhan thUc dUdc sU

pha san ciia vSn minh hoc thuat cii dat

tren nen tang Nho giao va hSm hcl tiep

nhan van minh hoc thuSt m6i la vSn minh

hoc thuat tu san v6i tit ca hao quang cua

no v6i muc dich khai hoa dan tri, nang cao

dan khi, lam cho dan giiu nU6c manh de di

* GS. Dai hoc Quoc gia Ha Noi