Đối tượng hưởng ưu đãi xã hội và một số kiến nghị

nghiªn cøu - trao ®æi

10 t¹p chÝ luËt häc sè 8/2010

ThS. §ç ThÞ Dung *

u đãi xã hội được hiểu là việc nhà

nước, cộng đồng và toàn xã hội dành

những điều kiện, quyền lợi đặc biệt về đời

sống vật chất cũng như tinh thần đối với

những người có công và thân nhân của họ (so

với những đối tượng khác)(1) nhằm ghi nhớ

những công lao, hi sinh cao cả của họ vì đất

nước, nhân dân. Đối tượng hưởng ưu đãi xã

hội bao gồm người có công và thân nhân của

người có công.

1. Người có công

Người có công được hiểu theo hai nghĩa.

Theo nghĩa rộng, người có công là những

người không phân biệt tôn giáo, tín ngưỡng,

dân tộc, giới tính, tuổi tác, đã tự nguyện

cống hiến sức lực, tài năng, trí tuệ, cuộc đời

mình trong công cuộc giải phóng dân tộc,

bảo vệ, xây dựng và phát triển đất nước,

được cơ quan nhà nước có thẩm quyền công

nhận theo quy định của pháp luật. Như vậy,

điều kiện cơ bản nhất của người có công là

phải có thành tích đóng góp hoặc cống hiến

xuất sắc vì đất nước, vì lợi ích của dân tộc.

Những đóng góp, cống hiến của họ có thể là

trong các cuộc chiến chống xâm lăng bảo vệ

tổ quốc, có thể là trong công cuộc xây dựng

và phát triển đất nước được thể hiện trong

mọi lĩnh vực của đời sống xã hội như chính

trị, kinh tế, văn hoá nghệ thuật, khoa học

công nghệ, thể thao v.v.. Họ có thể là những

thương binh, liệt sĩ, mẹ Việt Nam anh hùng,

người hoạt động cách mạng ở các thời kì,

người có công giúp đỡ cách mạng… và cũng

có thể là những anh hùng lao động, nhà giáo

nhân dân, nghệ sĩ nhân dân…

Theo nghĩa hẹp, người có công là những

người không phân biệt tôn giáo, tín ngưỡng,

dân tộc, giới tính, tuổi tác, đã tự nguyện cống

hiến sức lực, tài năng hoặc hi sinh cả cuộc đời

cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, bảo vệ tổ

quốc, được các cơ quan, tổ chức có thẩm

quyền công nhận theo quy định của pháp luật.

Theo nghĩa này, người có công chủ yếu là

những người tham gia hoặc giúp đỡ cách

mạng, có những đóng góp, cống hiến trước

Cách mạng tháng Tám, trong cuộc kháng chiến

chống Pháp và chống Mỹ, trong các cuộc chiến

khác bảo vệ tổ quốc. Họ là những thương

binh, bệnh binh, liệt sĩ, bà mẹ Việt Nam anh

hùng, anh hùng lao động trong kháng chiến,

người có công giúp đỡ cách mạng…

Theo quy định của pháp luật nước ta, đối

tượng ưu đãi xã hội trong suốt 60 năm qua

chính là những người có công được hiểu

theo nghĩa hẹp này.

Tuỳ theo từng thời kì và hoàn cảnh của

đất nước mà đối tượng hưởng ưu đãi xã hội

được quy định khác nhau. Trong thời kì mới

thành lập nước,(2) ưu đãi xã hội mới chỉ bắt

đầu với hai đối tượng thương binh và liệt sĩ

cho ba lực lượng quân nhân, thanh niên xung

phong và dân quân du kích. Đến thời kì

chống Mỹ,

(3) ưu đãi được mở rộng thêm cho

các đối tượng thuộc các lực lượng: thanh

Ư

* Giảng viên chính Khoa pháp luật kinh tế

Trường Đại học Luật Hà Nội