Đọc hiểu tác phẩm văn chương theo đặc trưng thể loại

DOC HIEU TAC PHAM VAN CHUOfNG

THEO DAC TRUNG THE LOAI

O TRAN THI THANH THUYEN*

Vdn de dgy hgc theo log! t/ie dd dupe ddt ra

h> nhtfng ndm 60 eua the ki trudc vd dupe

tiep tyc quan tdm trong nhtfng ndm gdn ddy.

The nhung, trong thue te gidng dqy Ngtf vdn d

THPT, vd'n de ndy vdn con nhifng bd't edp trong

nhdn thue vd gidi phdp.

1. Bdn ehd't eua hoqt ddng dpc - hieu vdn

bdn vdn hpe

Dpc - hieu vdn Id «qud trinh loo dong sdng

tpo mang phdm ehd't thdm mT coo nhdm phdt

hien ra tdt cd cde gid tri CIJO tde phdm tren co sd

phdn tfch ddc trimg vdn bdn" (1). Cd the hinh

dung qud trinh tdm sinh If phuc tqp, gidu edm

xue vd phdm ehdt sdng tqo dy nhu sou:

Ntian biet

ngon ngCf,

giai ma

ngon ngCf.

ma van

tioa, ma

ngtie ttiuat

— •

Ttiam nhiap,

cam hieu tl"ie gidi

ngtie thuat trong

tac pham bang

cam xuc, lien

tLfOng. tuong

tuang tunng

— •

Kham pha

thong diep

tu tuong tac

pham va

tam long

nha van

— •

Tim ra y

nghTa cua

van ban

doi vdi su

phat trien

nhan each

ban than

Nhu vdy, hoqt ddng dpc vdn ddi hdi ngudi

dpc trudc het phdi huy ddng khd ndng tri gide

ngdn ngif de tim hieu khdng chi cde tdng bdc y

nghla cuo edc Idp tu vd edu md edn thuc tinh

edm xuc, khoi ddy ndng lue lien tudng, tudng

tupng de tdi hien the gidi nghe thudt cua tde phdm.

D6 ehfnh Id diem khdc nhau co bdn, mong tinh

ddc thi) gitfa dpc vdn ehucmg vdi dpc ede loai

vdn bdn khde.

Cd the ndi, dpc vdn Id «dpe edi chu quan"

cuo ngudi viet bdng cdeh ddng hod tdm hdn,

tinh cam, suy nghi cuo minh vdo trang sdeh. Dpc

khdng chi Id qud trinh phdt dm thdng thudng md

cdn Id qud trinh tri gide vd «nhudn thd'm" tin hieu

de gidi md ngdn ngif, md nghe thudt, md vdn

hod; ddng thdi vdi viec huy dong vdn sdng, kinh

nghiem cua cd nhdn ngudi dpc de luo ehpn net

nghla thfch hpp cho vdn bdn. Dpc Id «d6n ddu"

nhtfng gl minh dang doe qua h>ng Kf, h>ng edu.

tirng doqn rdi quay ve vdi nhifng gi dpc qua

nhdm kiem ehung vd di tim su hpp si>e cuo tde

gid de tde phdm dupe tdi tqo trong tinh ey the vd

gidu tudng tuong. Ddc gid Id ngudi «ddng sdng

tpo" vdi nhd vdn (ed khde chdng Id nhd vdn di tir

tu tudng den ngdn ngtf, edn bqn dpc Ipi di tir

ngdn ngif den tu tudng). Hopt ddng dd, theo

Valentine Asmus, ehfnh Id su sdng tqo «khdng

the hieu dupe bdt eu mdt tde phdm ndo, di) nd co

rd rdng den mdy, di) sue mqnh gpi edm vd gdy

dn tupng eua nd Idn lao den mdy, neu bdn thdn

ngudi dpc khdng tu minh gdnh chju mpi dupe

mdt, ddn thdn trong y thuc eija minh theo con

dudng tdc gid dd vqeh ro trong tdc phdm" (2).

Nhu vdy, dpc vdn, du dupe tien hdnh

dudi hinh thue ndo thi myc dfeh eung

de hieu van.

Nhung the ndo Id /i/euvdn? «Hieu"

trong Tif dien tieng Viet (Hodng Phe

ehu bien) (3) Id «nhdn ro y nghla, bdn

ehdt. If le cilio edi gi, bdng su vdn dyng

tri tue". Cdn theo B.S. Bloom, hieu 6ugc

xem Id mdt edp dp trong ede kl ndng

tu duy bdc coo, dupe bieu thj theo edp dp tu thdp

den coo nhu sou: Biet -> Hieu —> Vdn dyng —>

Phdn tieh - ^ Danh gid -> Sdng too.

Theo Bloom, so vdi biet, hieu dupe xem Id

ed'p dp hr duy coo hen. Id khd ndng dien dpt Ipi

nhifng dieu dd dpc, dd hpe theo cdeh rieng CIJO

minh, bdng ngdn ngif cuo minh. Vd neu /)/eu(theo

quan niem cua Bloom) ehi Id ed'p dp thir hoi trong

sdu kl ndng tu duy bdc coo vdi npi hdm hpn hep,

thi hieu trong dpc hieu vdn chuong mong mdt

hdm nghla rdng rdi hem nhieu. Bdi vi, ndi eho

eung, «mye dfeh tdi hdu CIJO hoqt ddng dpc Id de

cd the hieu tdi lieu dupe viet ro, de dinh gid vd

de su dyng cho nhu edu eua oi dd " (Steven Stoh

vd Teon S.Choll).

Du chia ro ba cdeh dpc (dpc tim hieu, dpc bieu

hien vd dpc trong nhd trudng), nhung theo GS.TS

Sd GD-6T Binh Dirang

# Tap chi Giao due so 25 6 (ki a • a/aon)