Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh và phong trào thanh niên tỉnh Thái Nguyên từ năm 1997 đến năm 2010

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

NGUYỄN THỊ HƢƠNG

ĐOÀN THANH NIÊN CỘNG SẢN HỒ CHÍ MINH

VÀ PHONG TRÀO THANH NIÊN TỈNH THÁI NGUYÊN

TỪ NĂM 1997 ĐẾN NĂM 2010

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC LỊCH SỬ

Thái Nguyên, năm 2013

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

NGUYỄN THỊ HƢƠNG

ĐOÀN THANH NIÊN CỘNG SẢN HỒ CHÍ MINH

VÀ PHONG TRÀO THANH NIÊN TỈNH THÁI NGUYÊN

TỪ NĂM 1997 ĐẾN NĂM 2010

Chuyên ngành: Lịch sử Việt Nam

Mã số: 60.22.03.13

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC LỊCH SỬ

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN XUÂN MINH

Thái Nguyên, năm 2013

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn/

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan công trình nghiên cứu “Đoàn Thanh niên Cộng sản

Hồ Chí Minh và phong trào thanh niên tỉnh Thái Nguyên từ năm 1997 đến

năm 2010” dưới sự hướng dẫn của TS Nguyễn Xuân Minh là kết quả nghiên cứu

của cá nhân tôi. Các số liệu nêu trong luận văn là trung thực. Những chỗ sử dụng

kết quả nghiên cứu của các tác giả khác đều được tác giả trích dẫn rõ ràng.

Tôi xin chịu trách nhiệm trước Hội đồng chấm Luận văn và Nhà trường

về sự cam đoan này.

Thái Nguyên, tháng 8, năm 2013

Tác giả

Nguyễn Thị Hƣơng

XÁC NHẬN CỦA TRƢỞNG KHOA LỊCH SỬ

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ii

MỤC LỤC

Trang

Trang phụ bìa

Lời cảm ơn ..........................................................................................................i

Lời cam đoan......................................................................................................ii

Mục lục..............................................................................................................iii

MỞ ĐẦU................................................................................................................................ 0

1. Lí do chọn đề tài ............................................................................................................. 1

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề .............................................................................................. 4

3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu và nhiệm vụ của đề tài. ................................................ 6

4. Phương pháp nghiên cứu và nguồn tài liệu..................................................................... 7

5. Đóng góp của Luận văn .................................................................................................. 8

6. Cấu trúc của Luận văn. ................................................................................................... 8

Chƣơng 1: KHÁI QUÁT TỔ CHỨC ĐOÀN THANH NIÊN CỘNG SẢN HỒ CHÍ MINH

VÀ PHONG TRÀO THANH NIÊN TỈNH THÁI NGUYÊNTRƢỚC NĂM 1997 .................... 9

1.1. Khái quát về tỉnh Thái Nguyên.................................................................................... 9

1.1.1. Vị trí địa lí; điều kiện kinh tế, xã hội. ................................................................... 9

1.1.2. Dân cư, dân tộc, truyền thống lịch sử................................................................. 11

1.2. Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và phong trào thanh niên tỉnh Thái

Nguyên qua các thời kì trước năm 1997........................................................................... 13

1.2.1. Trong thời kì đấu tranh giành độc lập dân tộc(1930- 1945).............................. 13

1.2.2. Trong thời kì kháng chiến chống thực dân Pháp (1945- 1954).......................... 17

1.2.3. Trong thời kì kháng chiến chống Mĩ cứu nước (1954-1975).............................. 21

1.2.4 . Trong thời kì xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, thực hiện đường lối đổi mới đất

nước (1975- 1996). ....................................................................................................... 24

Chƣơng 2: ĐOÀN THANH NIÊN CỘNG SẢN HỒ CHÍ MINH VÀ PHONG TRÀO THANH

NIÊN TỈNH THÁI NGUYÊN TRONG THỜI KÌ 1997-2010 ................................................. 32

2.1. Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và phong trào thanh niên tỉnh Thái

Nguyên trong những năm 1997-2002............................................................................... 32

2.2. Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và phong trào thanh niên tỉnh Thái

Nguyên trong những năm 2003- 2007.............................................................................. 45

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn/

iii

2.3. Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và phong trào thanh niên tỉnh Thái

Nguyên trong những năm 2007- 2010.............................................................................. 57

Chƣơng 3: VAI TRÒ CỦA ĐOÀN THANH NIÊN CỘNG SẢN HỒ CHÍ MINH VÀ

PHONG TRÀO THANH NIÊN TRONG ĐỜI SỐNG KINH TẾ, XÃ HỘI, VĂN

HÓA TỈNH THÁI NGUYÊN............................................................................................. 79

3.1.Vai trò của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và phong trào thanh niên

trong xây dựng, phát triển kinh tế..................................................................................... 79

3.2. Vai trò của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và phong trào thanh niên

trong đời sống chính trị -xã hội......................................................................................... 83

3.3. Vai trò của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và phong trào thanh niên

trong đời sống văn hóa tinh thần....................................................................................... 90

KẾT LUẬN.......................................................................................................................... 95

TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................... 100

PHỤ LỤC

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn/

1

MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Ngày 17/8/1947, trong “Thư gửi các bạn thanh niên”, Chủ tịch Hồ Chí

Minh đã viết: “Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. Thật vậy,

nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên.

Thanh niên muốn làm chủ tương lai cho xứng đáng thì ngay hiện tại phải rèn

luyện tinh thần và lực lượng của mình, phải làm việc để chuẩn bị tương

lai đó” [42, tr.422].

Bức thư của Người đã khẳng định vai trò, sức mạnh của thanh niên

trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Bất cứ một quốc gia dân tộc và

chế độ xã hội nào muốn tồn tại, phát triển, đều phải quan tâm đến việc bồi

dưỡng và phát huy thanh niên. Sự phát triển của thanh niên không những

quan hệ đến vận mệnh và sự tồn tại của đất nước, mà còn ảnh hưởng đến

tương lai của dân tộc. Vì vậy, thanh niên luôn là lực lượng chiến lược của mỗi

quốc gia dân tộc. Quán triệt tư tưởng của Người, Nghị quyết Hội nghị Ban

Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 4 (khóa VII) đã nêu: “Thanh niên là lực

lượng xung kích trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Sự nghiệp đổi

mới có thành công hay không, đất nước bước vào thế kỷ XXI có vị trí xứng

đáng trong cộng đồng thế giới hay không, cách mạng Việt Nam có vững bước

theo con đường xã hội chủ nghĩa hay không phần lớn tùy thuộc vào lực lượng

thanh niên, vào việc bồi dưỡng, rèn luyện thế hệ thanh niên. Công tác thanh

niên là vấn đề sống còn của dân tộc, là một trong những nhân tố quyết định

sự thành bại của cách mạng...” [72, tr.536-537]. Tại Đại hội toàn quốc lần

thứ III Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam, nguyên Tổng Bí thư Đỗ Mười đã

nói: “Thanh niên có phát triển thì dân tộc mới trường tồn”.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn/

2

Ngày 26/3/1931, Đoàn Thanh niên Cộng sản Đông Dương được thành

lập. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, Đoàn đã phát huy vai trò xung kích trên mọi

lĩnh vực và giành nhiều thắng lợi vẻ vang.

Trong 2 cuộc kháng chiến trường kì của dân tộc chống thực dân Pháp và

đế quốc Mĩ xâm lược, các thế hệ thanh niên Việt Nam đã hăng hái tham gia

kháng chiến, làm nên những kì tích to lớn, bảo vệ vững chắc chủ quyền quốc

gia dân tộc.

Đất nước hòa bình, thanh niên là lớp người xung phong trong công cuộc

phát triển kinh tế, văn hóa, trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội; thanh

niên là lực lượng cơ bản trong các lực lượng vũ trang hăng hái giữ gìn trật tự,

trị an, bảo vệ Tổ quốc. Đặc biệt, thanh niên đã và đang đóng vai trò quan

trọng trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa của đất nước, góp phần

đưa kinh tế nước ta phát triển vượt bậc, phấn đấu trở thành một nước công

nghiệp vào năm 2020.

Là tổ chức chính trị - xã hội rộng lớn của lớp người trẻ tuổi, kể từ khi

thành lập đến nay, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh ngày càng khẳng

định vai trò to lớn của mình trong sự nghiệp đấu tranh giành độc lập dân tộc,

cũng như trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh tỉnh Thái Nguyên là một thành

viên của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh Việt Nam, đã góp phần

không nhỏ vào những thắng lợi, những thành công của tổ chức Đoàn trong cả

nước nói chung.

Là một vùng đất giàu truyền thống cách mạng, Thái Nguyên đã có bước

phát triển mạnh mẽ, ổn định về kinh tế, chính trị, xã hội, trở thành một trong

những tỉnh vững mạnh của khu vực trung du miền núi phía Bắc. Những thành

tựu đó là kết quả phấn đấu không mệt mỏi của nhân dân trong toàn tỉnh, trong

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn/

3

đó phải kể đến vai trò của tổ chức Đoàn Thanh niên tỉnh Thái Nguyên với

những phong trào hoạt động sôi nổi, có hiệu quả.

Đặc biệt, trong thời kì hiện nay, sự nghiệp đổi mới đang đi vào chiều

sâu, sự phát triển của khoa học – công nghệ và sự bùng nổ của thông tin đang

diễn ra nhanh chóng, các thế lực thù địch không ngừng chống phá ta dưới

nhiều hình thức… Trình độ của cán bộ, đoàn viên, thanh niên ngày càng nâng

cao. Tất cả thực tế đó đã đặt ra yêu cầu cho tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng

sản Hồ Chí Minh phải đổi mới toàn diện về nội dung và phương thức hoạt

động để theo kịp xu thế chung của thời đại.

Trong thời kì công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, Đoàn Thanh niên

Cộng sản Hồ Chí Minh tỉnh Thái Nguyên đã tổ chức và hoạt động như thế

nào, có vai trò ra sao? Đó là những vấn đề cần phải được nghiên cứu, đánh

giá một cách khách quan và rút ra những bài học kinh nghiệm để cho tổ chức

Đoàn Thanh niên tỉnh tiếp tục phát triển, đi lên, đóng góp nhiều hơn nữa cho

công cuộc xây dựng đất nước nói chung và tỉnh Thái Nguyên nói riêng.

Nghiên cứu và tìm hiểu về Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và

phong trào thanh niên tỉnh Thái Nguyên từ năm 1997 đến năm 2010 là một

việc làm rất cần thiết, không chỉ có ý nghĩa khoa học mà còn có giá trị thực

tiễn. Nghiên cứu đề tài này sẽ có cơ sở định ra chiến lược, vạch ra đường lối,

nội dung, giải pháp giáo dục, bồi dưỡng và tổ chức thanh niên thành lực

lượng chính trị hùng hậu, kế tục trung thành và xuất sắc sự nghiệp của Đảng

và dân tộc, phát huy vai trò xung kích trong việc xây dựng Thái Nguyên thành

một trung tâm kinh tế, văn hóa của vùng trung du, miền núi phía Bắc. Đồng

thời, việc tìm hiểu, nghiên cứu còn nhằm làm tài liệu giáo dục lịch sử cho các

thế hệ đoàn viên, thanh niên hôm nay và mai sau. Trên cơ sở đó, khơi dậy

lòng tự hào và động viên đội ngũ đoàn viên, thanh niên trong tỉnh phát huy

truyền thống vẻ vang của mình, nêu cao vai trò xung kích, nỗ lực phấn đấu

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn/

4

hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ trong thời kì thực hiện đường lối công

nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Với những lí do trên, tôi đã mạnh dạn chọn “Đoàn Thanh niên Cộng sản

Hồ Chí Minh và phong trào thanh niên tỉnh Thái Nguyên từ năm1997đến năm

2010” làm đề tài Luận văn Thạc sĩ Khoa học Lịch sử.

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề

Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, kể từ khi thành lập cho

đến nay, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh luôn phát huy vai trò xung

kích trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đóng vai trò quan trọng

vào sự phát triển chung của đất nước, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh xã hội

công bằng, dân chủ, văn minh. Do đó, tổ chức Đoàn Thanh niên và phong

trào thanh niên luôn được lãnh đạo Đảng, Nhà nước quan tâm; là đối tượng

nghiên cứu của giới sử học và nhiều bộ môn khoa học khác.

Các bài nói, bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh; của các đồng chí lãnh

đạo Đảng, Nhà nước; các chỉ thị, nghị quyết của Đảng về công tác Đoàn

Thanh niên đã đề cập nhiều mặt đến tổ chức Đoàn và phong trào thanh niên.

Cuốn “ Lịch sử Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và phong trào

thanh niên Việt Nam”, Nxb Thanh niên, 2001, đã trình bày về lịch sử hình

thành, phát triển của tổ chức Đoàn Thanh niên, tập trung phản ánh phong trào

đấu tranh cách mạng của các thế hệ thanh niên trong thời kì đấu tranh giành

chính quyền, qua 2 cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mĩ, các

hoạt động của tổ chức Đoàn trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ đất

nước…Cuốn sách đề cập rất sơ lược phong trào của Đoàn Thanh niên tỉnh

Thái Nguyên.

Cuốn “ Lược sử Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và phong trào

thanh thiếu nhi Việt Nam”, Nxb Trẻ TPHCM, xuất bản năm 2011, đã trình

bày lịch sử của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh trong 80 năm qua.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn/

5

Cuốn sách như một bảo tàng thu nhỏ với rất nhiều hình ảnh, câu chuyện, với

nhân vật chính là các thế hệ thanh niên hơn một thế kỉ chiến đấu kiên cường,

anh dũng và lao động sáng tạo.

Cuốn sách "Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, 78 năm chặng

đường qua hai thế kỷ (1931-2009)” của Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, xuất

bản năm 2010 đã khái quát quá trình hình thành, phát triển của Đoàn Thanh

niên và phong trào thanh niên trong gần 80 năm qua với rất nhiều chương

trình hoạt động sôi nổi trong cả nước, đặc biệt là trong thời kì đẩy mạnh công

nghiệp hóa, hiện đại hóa.

Cuốn "Lịch sử Đảng bộ tỉnh Thái Nguyên gồm 2 tập, tập 1 (1936 -

1965), tập 2 (1965 - 2000)”, xuất bản năm 2003, 2005 đã dựng lại một cách

có hệ thống quá trình xây dựng và trưởng thành của Đảng bộ tỉnh Thái

Nguyên, tinh thần đấu tranh cách mạng của nhân dân các dân tộc trong tỉnh

dưới sự lãnh đạo của Đảng. Hai tập sách này cũng đề cập đến hoạt động của

tổ chức Đoàn Thanh niên dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh.

Cuốn “ Lịch sử công tác dân vận Đảng bộ tỉnh Thái Nguyên” (1930-

2010), xuất bản năm 2010, do Ban chỉ đạo Thường trực Tỉnh ủy Thái Nguyên

viết, đã dựng lại một cách khách quan và sinh động quá trình lãnh đạo công

tác dân vận của Đảng bộ tỉnh trong hơn 70 năm. Trong cuốn sách, các tác giả

đã đề cập những nét cơ bản về Đoàn Thanh niên và phong trào thanh niên tỉnh

Thái Nguyên.

Cuốn “Thái Nguyên lịch sử kháng chiến chống Mĩ cứu nước 1954-

1975”, do Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh xuất bản năm 2001, đã ghi lại những chiến

công hiển hách của Đảng bộ, các tổ chức quần chúng, trong đó có tổ chức

Đoàn Thanh niên; của quân và dân các dân tộc tỉnh Thái Nguyên trong những

năm 1954-1975, tổng kết những kinh nghiệm quý giá của chiến tranh nhân dân,

từ đó góp phần động viên nhân dân trong tỉnh tiếp tục phát huy truyền thống yêu

nước, đánh giặc ngoại xâm để xây dựng và bảo vệ quê hương.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn/

6

Cuốn “Lịch sử Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và phong trào

thanh niên tỉnh Thái Nguyên(1936-2001)”, Nhà xuất bản Thanh niên, Hà Nội,

2002, đã trình bày khái quát về điều kiện tự nhiên, con người, truyền thống

của Thái Nguyên và những hoạt động của tuổi trẻ Thái Nguyên từ 1930 đến

2001, trong đó từ trang 293 đến trang 318 cũng đã đề cập đến phong trào

thanh niên tỉnh Thái Nguyên từ năm 1997 đến 2001.

Cuốn “Lịch sử Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và phong trào

thanh niên tỉnh Thái Nguyên(1938-2012” đã trình bày có hệ thống sự ra đời,

phát triển và những hoạt động của tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí

Minh và phong trào thanh niên tỉnh thái Nguyên từ năm 1930 đến năm 2012.

Các cuốn sách Lịch sử Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và

phong trào thanh niên của Thành phố Thái Nguyên, huyện Đại Từ, Võ Nhai,

Định Hóa…đã đề cập đến lịch sử hình thành, phát triển của Đoàn Thanh niên;

nội dung, chương trình hành động của phong trào thanh niên trong phạm vi

cấp huyện.

Ngoài ra, phản ánh về Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và

phong trào thanh niên tỉnh Thái Nguyên còn được cập nhật thường xuyên,

liên tục trên các phương tiện thông tin đại chúng, trên các báo của Đoàn

Thanh niên, báo Thái Nguyên, trên một số trang Web….

Như vậy, trên nhiều góc độ khác nhau, đã có nhiều công trình đề cập đến

Đoàn Thanh niên và phong trào thanh niên tỉnh Thái Nguyên. Tuy nhiên, cho

đến nay chưa có một công trình nào trình bày một cách hệ thống, toàn diện về

tổ chức Đoàn Thanh niên và phong trào thanh niên Thái Nguyên.

Mặc dù vậy, những công trình đã được công bố là những nguồn tư liệu

quý giúp tôi hoàn thành luận văn này.

3. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu và nhiệm vụ của đề tài.

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Đề tài tập trung nghiên cứu tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí

Minh và phong trào thanh niên tỉnh Thái Nguyên