Điều trị vi phẫu thuật túi phình động mạch não giữa đã vỡ qua đường mổ lỗ khóa thóp bên trước

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

ĐẠI HỌC Y DƯỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

*******

LƯƠNG HỮU KHOA

ĐIỀU TRỊ VI PHẪU THUẬT TÚI PHÌNH ĐỘNG

MẠCH NÃO GIỮA ĐÃ VỠ QUA ĐƯỜNG MỔ

LỖ KHÓA THÓP BÊN TRƯỚC

Chuyên ngành: Ngoại - Thần Kinh và Sọ Não

Mã số: NT 62 72 07 20

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP BÁC SĨ NỘI TRÚ

Hướng dẫn khoa học: TS. TRẦN HOÀNG NGỌC ANH

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2018

.

.

II

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu

và kết quả nêu trong luận văn này là hoàn toàn trung thực và chưa từng được

công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác.

LƯƠNG HỮU KHOA

.

.

III

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .................................................................................... II

MỤC LỤC...............................................................................................III

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT.....................................................IX

ĐỐI CHIẾU THUẬT NGỮ ANH-VIỆT................................................. X

DANH MỤC CÁC BẢNG .....................................................................XI

DANH MỤC CÁC HÌNH....................................................................XIV

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ............................................................... XV

ĐẶT VẤN ĐỀ........................................................................................... 1

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU................................................... 3

1.1 Sơ lược về lịch sử điều trị túi phình động mạch não và túi phình

động mạch não giữa: ......................................................................................... 3

1.1.1 Trên thế giới:.......................................................................... 3

1.1.2 Trong nước:............................................................................ 7

1.2 Giải phẫu động mạch não giữa: .................................................. 8

1.2.1 Đoạn M1: ............................................................................... 9

1.2.2 Đoạn M2 (đoạn thùy đảo).................................................... 12

1.2.3 Đoạn M3 (đoạn nắp)............................................................ 14

1.2.4 Đoạn M4 .............................................................................. 14

1.2.5 Các nhánh động mạch não giữa trong phẫu thuật bắc cầu nối

trong ngoài sọ:......................................................................................... 16

.

.

IV

1.3 Giải phẫu túi phình động mạch não giữa:................................. 16

1.4 Sinh lý bệnh của vỡ túi phình động mạch não:......................... 18

1.5 Lâm sàng:.................................................................................. 21

1.6 Hình ảnh học chẩn đoán:........................................................... 23

1.6.1 Chụp cắt lớp vi tính (CT scan) sọ não:................................ 23

1.6.2 Chụp mạch máu não số hóa xóa nền (DSA):....................... 24

1.6.3 Chọc dò dịch não tủy:.......................................................... 24

1.6.4 Chụp cộng hưởng từ: ........................................................... 25

1.7 Điều trị: ..................................................................................... 25

1.7.1 Điều trị trước mổ: ................................................................ 25

1.7.2 Điều trị phẫu thuật – đường mổ lỗ khóa thóp bên trước: .... 26

1.7.3 Điều trị sau mổ:.................................................................... 29

CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU...... 31

2.1 Thiết kế nghiên cứu:.................................................................. 31

2.2 Đối tượng nghiên cứu: .............................................................. 31

2.2.1 Đối tượng nghiên cứu:......................................................... 31

2.2.2 Tiêu chuẩn chọn bệnh:......................................................... 31

2.2.3 Tiêu chuẩn loại trừ:.............................................................. 31

2.3 Phương pháp thu thập số liệu:................................................... 32

2.3.1 Biến số dịch tễ: .................................................................... 32

2.3.2 Tiền căn:............................................................................... 32

2.3.3 Đặc điểm lâm sàng:.............................................................. 32

2.3.4 Đặc điểm hình ảnh học: ....................................................... 33

.

.

V

2.3.5 Đặc điểm phẫu thuật:........................................................... 34

2.3.6 Biến chứng sau mổ: ............................................................. 34

2.3.7 Kiểm tra sau mổ................................................................... 34

2.3.8 Kết quả điều trị .................................................................... 35

2.4 Đường mổ lỗ khóa thóp bên trước:........................................... 35

2.5 Xử lý số liệu:............................................................................. 40

2.6 Vấn đề y đức: ............................................................................ 40

CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU............................................... 42

3.1 Đặc điểm dịch tễ học:................................................................ 42

3.1.1 Tuổi:..................................................................................... 42

3.1.2 Giới: ..................................................................................... 42

3.1.3 Tiền căn tăng huyết áp:........................................................ 43

3.2 Đặc điểm lâm sàng:................................................................... 43

3.2.1 Thời gian từ lúc khởi phát triệu chứng đến lúc nhập viện:.. 43

3.2.2 Các triệu chứng lâm sàng lúc nhập viện:............................. 44

3.2.3 Phân độ Hunt-Hess lúc nhập viện: ...................................... 44

3.3 Đặc điểm hình ảnh học: ............................................................ 45

3.3.1 Phương tiện chẩn đoán xác định:......................................... 45

3.3.2 Tổn thương trên phim CT:................................................... 46

3.3.3 Đặc điểm túi phình:.............................................................. 48

3.4 Đặc điểm liên quan phẫu thuật: ................................................ 50

3.4.1 Thời gian từ lúc nhập viện đến lúc mổ:............................... 50

3.4.2 Thời gian từ lúc khởi phát triệu chứng đến lúc mổ: ............ 51

.

.

VI

3.4.3 Thời gian mổ:....................................................................... 51

3.4.4 Các yếu tố khó khăn trong lúc mổ:...................................... 52

3.5 Hình ảnh học sau mổ:................................................................ 52

3.5.1 Phương tiện hình ảnh học kiểm tra:..................................... 52

3.5.2 Kết quả kẹp túi phình:.......................................................... 52

3.5.3 Biến chứng trên hình ảnh học:............................................. 53

3.6 Lâm sàng sau mổ: ..................................................................... 53

3.7 Kết quả điều trị:......................................................................... 54

3.7.1 Điểm GOS lúc xuất viện:..................................................... 54

3.7.2 Tuổi và kết quả GOS: .......................................................... 54

3.7.3 Giới và kết quả GOS:........................................................... 55

3.7.4 Phân độ lâm sàng và kết quả GOS: ..................................... 55

3.7.5 Phân độ hình ảnh học và kết quả GOS:............................... 56

3.7.6 Kích thước túi phình và kết quả GOS: ................................ 57

3.7.7 Hướng quay túi phình và kết quả GOS: .............................. 57

3.7.8 Vị trí túi phình và kết quả GOS:.......................................... 58

3.7.9 Kết quả sau khi theo dõi: ..................................................... 58

CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN...................................................................... 60

4.1 Đặc điểm dịch tễ học:................................................................ 60

4.1.1 Tuổi:..................................................................................... 60

4.1.2 Giới: ..................................................................................... 61

4.2 Đặc điểm lâm sàng:................................................................... 61

4.2.1 Thời gian từ lúc khởi phát triệu chứng đến lúc nhập viện:.. 61

.

.

VII

4.2.2 Các triệu chứng lâm sàng lúc nhập viện:............................. 62

4.2.3 Phân độ Hunt-Hess lúc nhập viện: ...................................... 63

4.3 Đặc điểm hình ảnh học: ............................................................ 64

4.3.1 Phương tiện chẩn đoán xác định:......................................... 64

4.3.2 Tổn thương trên phim CT:................................................... 64

4.3.3 Đặc điểm túi phình:.............................................................. 66

4.4 Đặc điểm liên quan phẫu thuật: ................................................ 69

4.4.1 Thời gian từ lúc nhập viện đến lúc mổ:............................... 69

4.4.2 Thời gian từ lúc khởi phát triệu chứng đến lúc mổ: ............ 70

4.4.3 Thời gian mổ:....................................................................... 71

4.4.4 Các yếu tố khó khăn trong lúc mổ:...................................... 72

4.5 Hình ảnh học sau mổ:................................................................ 73

4.5.1 Kết quả kẹp túi phình:.......................................................... 73

4.5.2 Biến chứng trên hình ảnh học:............................................. 74

4.6 Lâm sàng sau mổ: ..................................................................... 75

4.7 Kết quả điều trị:......................................................................... 76

CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN ...................................................................... 78

5.1 Kết quả phẫu thuật: ................................................................... 78

5.2 Các yếu tố ảnh hưởng kết quả phẫu thuật:................................ 78

KIẾN NGHỊ ............................................................................................ 79

HẠN CHẾ NGHIÊN CỨU..................................................................... 80

BẢNG THU THẬP SỐ LIỆU ................................................................ 81

TÀI LIỆU THAM KHẢO....................................................................... 83

.

.

VIII

BỆNH ÁN MINH HỌA.......................................................................... 91

DANH SÁCH BỆNH NHÂN................................................................. 94

.

.

IX

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CHT Cộng hưởng từ

CLVT Cắt lớp vi tính

CMMNSHXN Chụp mạch máu não số hóa xóa nền

DNT Dãn não thất

ĐMĐV Động mạch đậu vân

ĐMNG Động mạch não giữa

TPĐMNG Túi phình động mạch não giữa

XHDN Xuất huyết dưới nhện

.

.

X

ĐỐI CHIẾU THUẬT NGỮ ANH-VIỆT

GCS (Glasgow Coma Scale) Thang điểm đánh giá tri giác bệnh

nhân

GOS (Glasgow Outcome Scale) Thang điểm đánh giá mức độ hồi

phục

CT (Computed Tomography) Chụp cắt lớp vi tính

CTA (Computed Tomography

Angiography)

Chụp cắt lớp vi tính mạch máu não

DSA (Digital Subtraction

Angiography)

Chụp mạch máu não số hóa xóa nền

EVD (External Ventricular Drainage) Dẫn lưu não thất ra ngoài

MRI (Magnetic Resonance Imaging) Chụp cộng hưởng từ

WFNS (World Federation of

Neurosurgical Societies)

Liên đoàn phẫu thuật thần kinh thế

giới

.

.