Điều tra bổ sung thành phần loài ngoại ký sinh(E.Ctoparasite) ở Tây Nguyên

VIỆN VỆ SINH DỊCH TỄ TÂY NGUYÊN

SỞ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ GIA LAI

BÁO CÁO TỔNG KẾT ĐỀ TÀI CẤP TỈNH

ĐIỀU TRA BỔ SUNG THÀNH PHẦN

LOÀI NGOẠI KÝ SINH (ECTOPARASITE)

Ở TÂY NGUYÊN

Chủ nhiệm đề tài: ĐẶNG TUẤN ĐẠT

7365

20/5/2009

GIA LAI - 2009

BÁO CÁO KHOA HỌC - ĐỀ TÀI CẤP BỘ_____________________________________

1

PhÇn A - TÓM TẮT CÁC KẾT QUẢ NỖI BẬT CỦA ĐỀ TÀI

1. KÕt qu¶ nçi bËt cña ®Ò tµi

a- §ãng gãp míi cña ®Ò tµi:

- §· ®iÒu tra, bæ sung 69 loµi ngo¹i ký sinh (NKS), ®−a thµnh phÇn loµi

ngo¹i ký sinh ë T©y Nguyªn lªn tæng sè 143 loµi, thuéc 41 gièng 14 hä,

3 bé (Siphonaptera, Acarina vµ Diptera); trong ®ã 21 loµi cã vai trß

truyÒn vµ l−u gi÷ mÇm bÖnh. Cã thÓ ®©y lµ danh s¸ch thµnh phÇn loµi

NKS ®Çy ®ñ nhÊt so víi tr−íc, gióp cho viÖc tra cøu, tham kh¶o vÒ

ngo¹i ký sinh ë ®Þa bµn T©y Nguyªn.

- Bæ sung ®Þa ®iÓm ®iÒu tra vµ vËt chñ cña c¸c loµi NKS ë T©y Nguyªn.

- Bæ sung h¬n 5.000 mÉu vËt NKS cho b¶o tµng C«n trïng-§éng VËt cña

viÖn VÖ sinh DÞch tÔ T©y Nguyªn.

- Đã bổ sung 4 loài mới cho khu hệ ngoại ký sinh Tây Nguyên: 1 loài ve

Ixodes pilosus Koch, 1844 ; 2 loài mò Neoschoengastia americana

hexastenosetosa (Hirst, 1921) và Odontacarus audyi (Radford, 1946)

và 1loài mạt Laelaps (Laelaps) edwardsi Doan, 1969.

- Đã tu chỉnh 14 loài, gồm 1 loài bọ chét, 5 loài ve và 8 loài mò.

- Cßn 6 loµi ngo¹i ký sinh ch−a ®ñ tµi liÖu ®Ó x¸c ®Þnh tªn khoa häc, ®©y

cã thÓ lµ nh÷ng loµi míi cho ViÖt Nam vµ cho khoa häc; gåm 2 loµi bä

chÐt (Macrostyllophora sp1, Macrostyllophora sp2), 1 loµi ve

(Amblyomma sp.), 1 loµi mß (Helenicula sp.) vµ 3 loµi m¹t

(Haemolaelaps sp., Laelaps sp. vµ Macrocheles sp.) .

b- KÕt qu¶ cô thÓ (c¸c s¶n phÈm cô thÓ).

- Tõ n¨m 2002-2004, ®· tæ chøc 8 ®ît ®iÒu tra thu thËp ngo¹i ký sinh ë

17 ®iÓm thuéc 14 huyÖn, 5 tØnh T©y Nguyªn.

- Để thu thập ngoại ký sinh, đã sưu tầm nghiên cứu 754 cá thể động vật

nuôi thuộc 8 loài (trâu, bò, chó, mèo, thỏ, dê, gà, bồ câu), 630 cá thể

chim thú hoang dại, thuộc 19 loài, 10 bộ và 556 giá thể tự nhiên (gồm

đất, phân, rác, hang tổ động vật quanh thôn bản). Tỷ lệ nhiễm NKS

BÁO CÁO KHOA HỌC - ĐỀ TÀI CẤP BỘ_____________________________________

2

chung ở địa bàn Tây Nguyên là 72,4%; trong đó động vật hoang dại

nhiễm cao nhất (80,9%), động vật nuôi nhiễm 69,0% và giá thể, hang

tổ nhiễm 67,4%.

- Đã thu thập được 5.346 cá thể ngoại ký sinh gồm: 1.716 chét, 1.571 ve,

1.122 ấu trùng mò và 707 cá thể mạt. Kết quả phân tích xử lý số lớn

mẫu vật điều tra đã xác định được 65 loài, trong đó có 6 loài bọ chét,

thuộc 5 giống, 3 họ; 15 loài ve, thuộc 6 giống, 1 họ; 26 loài, thuộc 9

giống, 1 họ và 18 loài mạt, thuộc 9 giống, 4 họ. Đặc biệt đã phát hiện

và bổ sung 4 loài mới ở khu vực Tây Nguyên.

- Ph¸t hiÖn, bæ sung 69 loµi ngo¹i ký sinh, ®−a thµnh phÇn loµi NKS ë

T©y Nguyªn lên tæng sè 143 loµi, thuéc 41 gièng 14 hä, 3 bé

(Siphonaptera, Acarina vµ Diptera); trong ®ã 21 loµi cã kh¶ n¨ng

truyÒn vµ l−u gi÷ mét sè mÇm bÖnh.

- Đã bổ sung 4 loài mới cho khu hệ ngoại ký sinh Tây Nguyên: 1 loài ve

Ixodes pilosus Koch, 1844 ; 2 loài mò Neoschoengastia americana

hexastenosetosa (Hirst, 1921) và Odontacarus audyi (Radford, 1946)

và 1loài mạt Laelaps (Laelaps) edwardsi Doan, 1969.

- Đã tu chỉnh 14 loài, gồm 1 loài bọ chét, 5 loài ve và 8 loài mò.

- Có 6 loài chưa xác định tên khoa học, đó có thể là những loài mới cho

Việt Nam và cho khoa học.

c. HiÖu qu¶ vÒ ®µo t¹o:

- §· trao ®æi kü thuËt ®iÒu tra nghiªn cøu ngo¹i ký sinh cho mét sè c¸n

bé ®Þa ph−¬ng cïng kÕt hîp c«ng t¸c.

- Cung cÊp h¬n 5. 000 mÉu vËt cho b¶o tµng c«n trïng đéng vËt cña ViÖn

VÖ sinh DÞch tÔ T©y Nguyªn, ®Ó phuc vô c«ng t¸c nghiªn cøu vµ ®µo

t¹o.

d. HiÖu qu¶ vÒ kinh tÕ.

- KÕt qu¶ nghiªn cøu cã thÓ sö dông cho ch−¬ng tr×nh phßng chèng mét

sè dÞch bÖnh nh− dÞch h¹ch, sèt mß sÏ tiÕt kiÖm ®−îc kinh phÝ vµ thêi

gian ®iÒu tra c¬ b¶n vÒ vÐc t¬.

BÁO CÁO KHOA HỌC - ĐỀ TÀI CẤP BỘ_____________________________________

3

2. ¸p dông vµo thùc tiÔn s¶n xuÊt vµ ®êi sèng x· héi.

- Ban qu¶n lý v−ên Quèc gia vµ c«ng ty du lÞch ®Þa ph−¬ng cã thÓ tham

kh¶o kÕt qu¶ nghiªn cøu nµy ®Ó cã biÖn ph¸p phßng ngõa sù tÊn c«ng

cña c¸c ch©n ®èt y häc ®èi víi kh¸ch du lÞch khi tham gia du lÞch sinh

th¸i.

- KÕt qu¶ nghiªn cøu ®· chØ ra 21 loµi cã kh¶ n¨ng truyÒn vµ l−u gi÷ mét

sè mÇm bÖnh nh− loµi bä chÐt Xenopsylla cheopis, mß Leptotrombicula

deliense…

3. §¸nh gi¸ thùc hiÖn ®Ò tµi ®èi chiÕu víi ®Ò c−¬ng nghiªn cøu ®·

®−îc phª duyÖt.

a- TiÕn ®é thùc hiÖn:

- Thùc hiÖn ®óng tiÕn ®é ®· ®Ò ra.

- §· thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c môc tiªu ®· ®Ò ra trong ®Ò c−¬ng.

- C¸c s¶n phÈm t¹o ra ®óng víi dù kiÕn cña b¶n ®Ò c−¬ng.

b- §¸nh gi¸ sö dông kinh phÝ:

- Tæng kinh phÝ thùc hiÖn ®Ò tµi: 150 triÖu ®ång

- Trong ®ã kinh phÝ sù nghiÖp khoa häc: 150 triÖu ®ång.

- Kinh phÝ tõ nguån kh¸c: Kh«ng

4. C¸c ý kiÕn ®Ò xuÊt.

- Tiếp tục điều tra bổ sung về thành phần loài ngoại ký sinh. Trước hết

cần điều tra tại các khu Bảo tồn Thiên nhiên và Vườn Quốc gia. Đặc

biệt những nơi có triển vọng trở thành khu du lịch sinh thái ở địa bàn

Tây Nguyên.