Điều kiện và khả năng phát triển các QĐTCK ở VN trong giai đoạn hiện nay (2).DOC

Lêi më ®Çu

C¸ch ®©y kh«ng l©u, kho¶ng mét vµi n¨m vÒ tríc, c«ng chóng ViÖt Nam nãi

chung vµ giíi ®Çu t nãi riªng míi chØ biÕt ho¹t ®éng cña thÞ trêng chøng kho¸n,

cña c¸c c«ng ty ®Çu t chøng kho¸n ë ViÖt Nam nh lµ mét ®iÒu g× ®ã rÊt míi mÎ, xa

l¹. Ngêi d©n ViÖt Nam chØ biÕt ®Õn c¸c lo¹i h×nh ®Çu t thuÇn tuý nh göi tiÕt kiÖm,

mua c«ng tr¸i, hay ®Çu t vµo vµng hoÆc ngo¹i tÖ, bÊt ®éng s¶n...Nhng tõ khi TTCK

VN ra ®êi (20/7/2000) ®· ®¸nh dÊu mét bíc ngoÆt lÞch sö cña nÒn tµi chÝnh ViÖt

Nam, n©ng tÇm ho¹t ®éng cña thÞ trêng tµi chÝnh VN lªn tÇm cao míi. Cã thÓ nãi

vai trß cña TTCK lµ rÊt to lín trong viÖc gãp phÇn t¹o lËp mét kªnh huy ®éng vèn

trung dµi h¹n cho c¸c ®èi tîng cã nhu cÇu ®ång thêi më ra hµng lo¹t c¸nh cöa ®Çu

t hÊp dÉn, thu hót sù tham gia ®«ng ®¶o cña mäi tÇng líp tõ ngêi giµ ®Õn trÎ, tõ c¸

nh©n ®Õn tæ chøc. Vµ giai ®o¹n ®Çu thµnh lËp cña TTCK VN còng ®óng nh vËy.

Ngêi d©n ViÖt Nam ®· b¾t ®Çu lµm quen víi lo¹i h×nh ®Çu t míi mÎ nµy vµ ®·

tham gia mét c¸ch nhiÖt t×nh. Tuy nhiªn, cã mét thùc tÕ cho thÊy qua h¬n 2 n¨m

ho¹t ®éng TTCK VN míi chØ ho¹t ®éng ë møc ®é nhá lÎ, sè lîng tµi kho¶n kh«ng

nhiÒu (kho¶ng12000 tµi kho¶n ®îc më ë c¸c c«ng ty chøng kho¸n), ®Æc biÖt lµ

nh÷ng tµi kho¶n nµy chñ yÕu lµ cña c¸c nhµ ®Çu t c¸ nh©n vµ ®Çu t theo lèi ng¾n

h¹n, ch¹y theo phong trµo. C¸c ®Þnh chÕ ®Çu t cã tæ chøc chØ l¸c ®¸c trªn thÞ trêng.

ThÞ trêng CK vÉn ®îc ngêi ta gäi lµ phong vò biÓu cña nÒn kinh tÕ nhng ®èi víi

ViÖt Nam trong giai ®o¹n ®Çu ho¹t ®éng nã kh«ng mang ý nghÜa ®ã. Cã nh÷ng

giai ®o¹n gi¸ cæ phiÕu t¨ng cao liªn tôc vµ cã giai ®o¹n (nh lµ giai ®o¹n hiÖn nay)

th× thÞ trêng xuèng dèc kh«ng phanh. Nguyªn nh©n lý gi¶i hiÖn tîng trªn cã rÊt

nhiÒu nhng cã mét lý do ph¶i kÓ ®Õn lµ nhµ ®Çu t thiÕu mét tÇm nh×n chiÕn lîc. Mµ

®iÒu nµy hay cã ®îc ë c¸c nhµ ®Çu t cã tæ chøc, ®Æc biÖt lµ c¸c quü ®Çu t CK. Sù

v¾ng bãng cña c¸c Q§TCK trªn TTCK VN hiÖn nay ph¶i ch¨ng do m«i trêng ®Çu

t kh«ng hÊp dÉn, cã nhiÒu yÕu tè rµo c¶n do c¸c Q§TCK kh«ng thÓ tham gia thÞ

trêng. C¸c c¬ quan chuyªn tr¸ch nhµ níc ®· ®Ò cËp nhiÒu ®Õn vÊn ®Ò ph¸t triÓn vµ

æn ®Þnh thÞ trêng, t¹o ®iÒu kiÖn cho mäi ®èi tîng tham gia vµo TTCK mét c¸ch dÔ

dµng. Vµ vÊn ®Ò nµy còng kh«ng tho¸t khái tÇm nh×n cña nh÷ng ngêi quan t©m.

Lµ mét sinh viªn thuéc khèi nghµnh kinh tÕ quan t©m ®Õn sù ph¸t triÓn cña thÞ tr￾êng ®Æc biÖt lµ thÞ trêng CKVN, t«i ®Æc biÖt coi viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c

1

nhµ ®Çu t cã tæ chøc chñ yÕu lµ c¸c Q§TCK nh lµ mét nh©n tè gãp phÇn ph¸t

triÓn TTCK VN, vËy ®Ó h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn Q§TCK ë VN trong giai ®o¹n

hiÖn nay cÇn nh÷ng ®iÒu kiÖn g× vµ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn ®Õn ®©u? TËp ®Ò ¸n m«n

häc víi néi dung: “§iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn c¸c Q§TCK ë VN trong

giai ®o¹n hiÖn nay” sÏ tr×nh bµy râ néi dung c©u hái.

Víi kh¶ n¨ng cßn h¹n chÕ vµ lÜnh vùc ®Ò cËp cha s©u nªn tËp ®Ò ¸n chØ dõng

l¹i ë ph¹m vi nghiªn cøu c¸c ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng cho viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t

triÓn c¸c Q§TCK t¹i VN. Híng nghiªn cøu chñ ®¹o sÏ tËp trung vµo vÊn ®Ò t×m

kiÕm vµ ®a ra gi¶i ph¸p gãp phÇn h×nh thµnh c¸c ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng cho

Q§TCK ra ®êi ë VN.

Thùc tÕ ®©y lµ mét ®Ò tµi khã nªn kh¶ n¨ng b¶n th©n kh«ng thÓ nµo ®Ò cËp

hÕt mäi vÊn ®Ò. T«i rÊt mong nhËn ®îc sù ñng hé nhiÖt t×nh vµ nh÷ng tham luËn

quý b¸u tõ phÝa c¸c thÇy c« gi¸o, ®Æc biÖt lµ gi¸o viªn híng dÉn c« TrÇn Mai Hoa,

vµ tõ phÝa b¹n ®äc. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n!

2

Ch ¬ng I

Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ quü ®Çu t chøng kho¸n

I. Kh¸i niÖm, ph©n lo¹i vµ vai trß cña Q§TCK.

1. Kh¸i niÖm Q§TCK.

Vµo nh÷ng n¨m cuèi cña thÕ kû 19 ®Çu thÕ kû 20, trªn ®Êt níc Mü c¸c nhµ

®Çu t chøng kho¸n thùc hiÖn c«ng cuéc ®Çu t cña m×nh mét c¸ch riªng rÏ, ®éc lËp.

Hä vÉn cã suy nghÜ trong ®Çu m×nh r»ng: tù ta lµm ta ¨n. Nhng kh«ng may cho hä

lµ mãn ¨n cña hä ngµy cµng trë nªn ®a d¹ng vµ phøc t¹p. Mçi nhµ ®Çu t kh«ng thÓ

nµo tù m×nh bá søc lùc vµ tiÒn cña ra ®Ó tiÕn hµnh ®Çu t liÒn vµo mét lóc nhiÒu

miÕng b¸nh to lín vµ ngon lµnh ®ã. Hä liÒn nghÜ ra mét c¸ch lµ tËp hîp tÊt c¶

nh÷ng ai cã cïng nhu cÇu vµ mong muèn hëng vÞ ngon cña chiÕc b¸nh l¹i, tËp

trung søc lùc vµ tiÒn cña cña nhiÒu nhµ ®Çu t råi uû th¸c cho mét bé phËn cã

chuyªn m«n vµ tr×nh ®é ®Ó ®Çu t sè tiÒn ®ã vµo nh÷ng chiÕc b¸nh høa hÑn ®em l¹i

vÞ ngon trong mét ph¹m vi rñi ro nhÊt ®Þnh. Vµ Q§TCK ra ®êi tõ ®ã. Q§TCK lµ

mét ph¬ng tiÖn ®Çu t tËp thÓ tËp hîp tiÒn cña nhiÒu nhµ ®Çu t kh¸c nhau vµ uû th¸c

sè tiÒn ®ã cho c«ng ty qu¶n lý quü tiÕn hµnh ®Çu t vµo c¸c lo¹i chøng kho¸n .

T¹i ViÖt Nam theo quyÕt ®Þnh sè 05/1998/Q§-UBCK3 ngµy 13/10/98 vÒ viÖc

ban hµnh quy chÕ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña Q§TCK vµ c«ng ty qu¶n lý quü th×:

“Q§TCK lµ quü h×nh thµnh tõ vèn gãp cña ngêi ®Çu t, ®îc uû th¸c cho c«ng ty

qu¶n lý quü qu¶n lý vµ ®Çu t vµo chøng kho¸n tèi thiÓu 60% gi¸ trÞ tµi s¶n cña

quü”.

Nh vËy, qua hai ®Þnh nghÜa ta cã thÓ thÊy mét sè ®Æc ®iÓm cña Q§TCK: Thø

nhÊt , Q§TCK võa lµ nhµ ph¸t hµnh chøng kho¸n (cæ phiÕu, chøng chØ quü ®Çu t)

võa lµ nhµ ®Çu t chøng kho¸n (mua chøng kho¸n cña c¸c c«ng ty kh¸c). Thø hai,

mÆc dï Q§TCK lµ mét lo¹i h×nh DN TC-NH nhng thuéc nhãm ®Þnh chÕ tµi chÝnh

trung gian phi ng©n hµng, cã ®Æc trng kh¸c c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh kh¸c ë chç nã

chuyªn m«n ho¸ trong ®Çu t tøc chuyªn kinh doanh vèn trung vµ dµi h¹n. Thø ba,

tham gia vµo Q§TCK cã ba lo¹i chñ thÓ ®ã lµ nhµ ®Çu t, c«ng ty qu¶n lý quü vµ

ng©n hµng gi¸m s¸t.

3

C«ng ty qu¶n lý quü Ng©n hµng gi¸m s¸t

Quü §TCK

Ngêi ®Çu t Ngêi ®Çu t Ngêi ®Çu t

Do tÝnh chÊt huy ®éng vèn ®Ó tiÕn hµnh ®Çu t cña c¸c quü mµ Q§TCK ®îc

ph©n chia ra lµm nhiÒn lo¹i kh¸c nhau. PhÇn nµy sÏ ®îc tr×nh bµy ë môc ph©n lo¹i

Q§TCK.

2. Ph©n lo¹i Q§TCK.

2.1. Ph©n lo¹i theo nguån vèn huy ®éng.

Khi Q§TCK ®îc thµnh lËp, nã cã thÓ thu hót vèn b»ng c¸ch ph¸t hµnh

chøng chØ mét c¸ch réng r·i ra c«ng chóng hoÆc chØ ph¸t hµnh riªng lÎ cho nhãm

nhµ ®Çu t vµ t¬ng øng víi c¸ch ph¸t hµnh ®ã cã Q§TCK tËp thÓ vµ Q§TCK t

nh©n.

2.1.1. Q§TCK tËp thÓ (Public fund).

Q§TCK tËp thÓ huy ®ång vèn b»ng c¸ch ph¸t hµnh chøng chØ cña quü mét

c¸ch réng r·i ra c«ng chóng. §Æc ®iÓm cña quü nµy lµ cã sè lîng nhµ ®Çu t kh¸

lín nhng Ýt hiÓu biÕt vÒ CK vµ TTCK. Quü ®Çu t tËp thÓ cung cÊp cho c¸c nhµ ®Çu

t nhá nh÷ng ph¬ng tiÖn ®Çu t ®a d¹ng, gi¶m thiÓu rñi ro nhê nã cã hÖ thèng qu¶n

lý chuyªn nghiÖp, víi chi phÝ thÊp. Trong quü ®Çu t tËp thÓ ta cã thÓ chia ra lµm

nhiÒu lo¹i kh¸c nhau tuú tiªu chÝ lùa chän.

2.1.1.1. Theo c¬ cÊu tæ chøc vµ ®iÒu hµnh.

4