Diễn xướng đồng dao trong các hoạt động lao động của trẻ em dân tộc thiểu số miền núi phía Bắc

Lèng Thị Lan Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 91(03): 33 - 37

33

DIỄN XƯỚNG ĐỒNG DAO TRONG CÁC HOẠT ĐỘNG LAO ĐỘNG CỦA TRẺ

EM DÂN TỘC THIỂU SỐ MIỀN NÚI PHÍA BẮC

Lèng Thị Lan*

Trường Đại học Nông Lâm – ĐH Thái Nguyên

TÓM TẮT

Đồng dao gồm những bài hát và trò chơi trong đó có cả phần lời và cách thức diễn xướng. Khi tìm

hiểu về những câu hát đồng dao của trẻ em trong môi trường lao động chúng tôi không đặt vấn đề

nghiên cứu trẻ em là đối tượng lao động chính mà nghiên cứu ở mối quan hệ hữu cơ giữa trẻ em

với hoạt động thực tiễn khi trẻ tham gia lao động. Đối với trẻ nhỏ những bài đồng dao đã trở thành

một món ăn tinh thần không thể thiếu và luôn gắn với hoạt động thực tiễn lao động của các em.

Qua đó, đồng dao đã phác hoạ bức tranh về đời sống của nhân dân các dân tộc một cách đa đạng,

phong phú.

Từ khoá: diễn xướng đồng dao, lao động, trẻ em dân tộc thiểu số

Vốn sinh ra và lớn lên trong điều kiện sống ở

vùng núi nên trẻ em các dân tộc thiểu số khu

vực miền núi được làm quen với nhiều môi

trường lao động khác nhau: khi là không gian

của làng bản, ruộng nương ... lúc xuống đồng,

lúc trèo đèo qua suối... Các bài hát đồng dao

của trẻ em các dân tộc đã ra đời, tồn tại trong

nhiều hoạt động vật chất và tinh thần khác

nhau nói trên. Do vậy, đối với trẻ em Việt

Nam nói chung và trẻ em các dân tộc thiểu số

miền núi nói riêng, thì những bài đồng dao đã

trở thành một món ăn tinh thần không thể

thiếu. Và trong đó, một bộ phận các bài hát

đồng dao luôn gắn với hoạt động thực tiễn

lao động của các em.*

Trong quá trình sưu tầm, chúng tôi đã hệ

thống toàn bộ những công trình nghiên cứu và

những bài viết về đồng dao Việt nói

chung.Tuy nhiên, cho đến nay trong quá trình

tìm hiểu có thể khẳng định rằng chưa có một

công trình nghiên cứu khoa học chuyên sâu

nào về đồng dao dân tộc thiểu số. Dựa vào kết

quả của các công trình nghiên cứu chỉ có thể

kể đến một số bài viết về đồng dao đăng trên

các tạp chí như:

Triều Nguyên (2008), So sánh đồng dao Việt

với đồng dao Tày, Nùng về vần, nhịp và kết

cấu, Tạp chí Văn hoá dân gian, 2.

Tô Ngọc Thanh (1974), Đồng dao với cuộc

sống dân tộc Thái ở Tây Bắc, Tạp chí Văn

học, 4.

Mông Kí Slay (1994), Ngôn ngữ trẻ thơ qua

đồng dao Nùng, Tạp chí Văn hóa dân gian, 4.

*

Email: [email protected]

Bên cạnh đó còn kể đến một số cuốn sách

được sưu tầm và biên soạn như:

Hoàng Thị Cành (1994), Đồng dao Tày. Nxb

Văn hoá dân tộc, Hà Nội.

Tô Ngọc Thanh (1994), Đồng dao Thái, Nxb

Văn hoá dân tộc, Hà Nội.

Nông Hồng Thăng (1995), Đồng dao Nùng,

Nxb Văn hoá dân tộc, Hà Nội.

Bùi Thiện (2004), Đồng dao Mường, Nxb

Văn hoá dân tộc, Hà Nội.

Trong Tổng tập Văn học các dân tộc thiểu số

Việt Nam, Tập I, Quyển 1, Nxb Đà Nẵng

2002, các tác giả đã quan tâm tới đồng dao

các dân tộc thiểu số nhưng chỉ là sưu tầm và

giới thiệu (phần 2).

Trên cơ sở đó, ở bài viết này chúng tôi đề cập

đến việc nghiên cứu hình thức diễn xướng

đồng dao trong các hoạt động lao động của trẻ

em dân tộc thiểu số vùng miền núi phía Bắc.

Diễn xướng đồng dao gắn liền với hoạt động

lao động của trẻ em

Theo Từ điển tiếng Việt (Hoàng Phê chủ

biên), diễn xướng được hiểu một cách ngắn

gọn như sau: “ Đó là việc trình bày các sáng

tác dân gian bằng lời lẽ, âm thanh, nhịp điệu”

[tr.85,6].

Diễn: Hành động xảy ra

Xướng: Hát lên, ca lên.

Với ý nghĩa nội hàm trên, khái niệm diễn

xướng đồng dao có nghĩa sau: Là việc trình

bày các sáng tác đồng dao qua thể hiện đồng

nhất giữa hành động và lời hát.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn