DE TAI ....SINH HOC 8

BiÖn ph¸p híng dÉn häc sinh tù häc SGK qua d¹y häc ch¬ng HTK - Sinh häc 8

PhÇn I

Më §Çu

I. Lý do chän ®Ò tµi

1. XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc hiÖn nay:

D©n téc ta vèn cã truyÒn thèng hiÕu häc vµ t«n s träng ®¹o, cha «ng ta ®· ®Ó

l¹i cho chóng ta nhiÒu t tëng gi¸o dôc víi cèt lâi lµ “lÊy viÖc häc lµm gèc” ngang

tÇm víi nh÷ng t tëng trong thÕ gi¬i hiiÖn ®¹i nh lµ häc ®Ó lµm ngêi, häc ®Ó hµnh,

hµnh ®Ó häc.

Ngay tõ nh÷ng n¨m 60 cña thÕ kû, ®· xuÊt hiÖn mong muèn hiÖn ®¹i ho¸, tÝch

cùc qu¸ tr×nh gi¸o dôc. Trong nhµ trêng ®iÒu chñ yÕu kh«ng ph¶i lµ chñ nhåi nhÐt

cho häc sinh mét mí kiÕn thøc hçn ®én, tuy r»ng kiÕn thøc lµ cÇn thiÕt song ®iÒu chñ

yÕu lµ ph¶i gi¸o dôc cho häc trß ph¬ng ph¸p tù suy nghÜ, tù biÕt suy luËn, ph¬ng

ph¸p diÔn t¶, råi ®Õn ph¬ng ph¸p gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. Ph¹m V¨n §ång 1989 – H·y

tiÕn m¹nh trªn mÆt trËn khoa häc vµ kü thuËt - Nhµ xuÊt b¶n s thËt Hµ néi: “D¹y häc

ph¶i ph¸t huy tÝnh tÝch cùc chñ ®éng s¸ng t¹o, tù häc, tù rÌn luyÖn b¶n th©n cña häc

sinh ”, “ThÇy chñ ®¹o vµ trß chñ ®éng”… Hoµi b·o khoa häc cao quý lóc bÊy giê lµ

“BiÕn qu¸ tr×nh ®µo t¹o thµnh qu¸ tr×nh tù ®µo t¹o, qu¸ tr×nh d¹y häc song song qu¸

tr×nh tù häc”.

§Ó gãp phÇn trong cuéc c¸ch m¹ng vÒ gi¸o dôc, NghÞ quyÕt TW IV kho¸ 7 ®·

®Ò ra nhiÖm vô “§æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc ë tÊt c¶ c¸c cÊp häc, bËc häc, nghµnh

häc”. NghÞ quyÕt TW 2 khoa VIII ®· chØ râ mét nhiÖm vô quan träng cu¶ ngµnh gi¸o

dôc ®µo t¹o lµ “§æi míi ph¬ng ph¸p gi¸o dôc ®µo t¹o, kh¾c phôc lèi truyÒn thô mét

chiÒu, rÌn luyÖn thãi quen, nÒ nÕp t duy s¸ng t¹o cña ngêi häc”. Víi t tëng chiÕn lîc

c¬ b¶n cña §¶ng lµ “LÊy néi lùc, n¨ng lùc tù häc lµm nh©n tè quyÕt ®Þnh sù ph¸t

triÓn cña b¶n th©n ngêi häc”. V× vËy chóng ta cã thÓ coi tù häc lµ mòi nhän chiÕn lîc

cña gi¸o dôc ®µo t¹o cña níc ta hiÖn nay.

1

BiÖn ph¸p híng dÉn häc sinh tù häc SGK qua d¹y häc ch¬ng HTK - Sinh häc 8

2. Do thùc tr¹ng d¹y häc hiÖn nay:

Qu¸ tr×nh tù häc tù ®µo t¹o lµ sô kÕt hîp cña qu¸ tr×nh d¹y cña thÇy vµ qu¸

tr×nh häc cña trß thµnh mét qu¸ tr×nh thèng nhÊt biÖn chøng, t¸c ®éng qua l¹i lÉn

nhau. MÊy n¨m gÇn ®©y viÖc d¹y cña thÇy vµ tù häc cña trß ®· vµ ®ang lµ mèi quan

t©m cña rÊt nhiÒu nhµ gi¸o dôc. Trong viÖc øng dông c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch

cùc lÊy ngêi häc lµm trung t©m, cßn thÇy gi¸o chØ lµ ngêi híng dÉn. VÊn ®Ò tù häc vµ

t tëng lÊy viÖc häc cña trß lµm gèc lµ mét qu¸ tr×nh l©u dµi kh«ng ph¶i mét sím mét

chiÒu vµ cña riªng ai.

ViÖc tù häc cña häc sinh THCS lµ mét ®iÒu rÊt cÇn thiÕt, trong viÖc tÝch luü

kiÕn thøc cho b¶n th©n häc sinh. §Æc biÖt m«n sinh häc ë trêng THCS lµ ch×a kho¸

®Ó më c¸nh cöa ®Ó bíc vµo thÕ giíi sinh vËt, gãp phÇn trang bÞ cho thÕ hÖ trÎ nh÷ng

kiÕn thøc sinh häc, phæ th«ng, c¬ b¶n hiÖn ®¹i. HiÖn nay l¹i cã rÊt nhiÒu thµnh tùu

sinh häc ®îc øng dông vµo ®êi sèng mang l¹i hiÓu qu¶ cao. Do vËy trang bÞ cho häc

sinh ph¬ng ph¸p tù häc, tù nghiªn cøu ®Ó häc sinh thu nhËn kiÕn thøc vµ øng dông

vµo trong thùc tÕ.

Tuy vËy, trong thùc tÕ d¹y häc hiÖn nay viÖc ¸p dông ph¬ng ph¸p d¹y häc h￾íng dÉn häc sinh tù häc cña gi¸o viªn THCS ë tÊt c¶ c¸c m«n häc nãi chung vµ m«n

sinh häc nãi riªng cßn gÆp rÊt nhiÒu lóng tóng vµ khã kh¨n. Lµ mét gi¸o viªn m«n

sinh häc, qua thùc tÕ d¹y häc , ®iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt ë trêng THCS, ®Æc biÖt qua

nghiªn cøu néi dung ch¬ng tr×nh sinh häc líp 8 vµ yªu cÇu thùc tiÔn khi d¹y häc ch-

¬ng 9: HÖ thÇn kinh, v¬Ý mong muèn nhá bÐ vµo viÖc ®æi m¬Ý ph¬ng ph¸p d¹y häc

m«n sinh häc ë trêng THCS, nh»m n©ng cao chÊt lîng d¹y vµ häc m«n sinh häc.

NhËn thÊy tÝnh thùc tiÔn vµ cÊp thiÕt cña vÊn ®Ò trªn t«i m¹nh d¹n ®i vµo

nghiªn cu ®Ò tµi: “BiÖn ph¸p híng dÉn häc sinh tù häc SGK qua d¹y häc ch¬ng I X￾HÖ thÇn kinh- sinh häc 8 THCS”

II Môc ®Ých nghiªn cøu

2

BiÖn ph¸p híng dÉn häc sinh tù häc SGK qua d¹y häc ch¬ng HTK - Sinh häc 8

§Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p híng dÉn häc sinh tù häc vµ tæ chøc c¸c ho¹t ®éng häc

tËp cho häc sinh tù häc SGK nãi chung vµ ch¬ng hÖ thÇn kinh sinh häc 8 nãi riªng.

III. NhiÖm vô nghiªn cøu

1. HÖ thèng ho¸ c¬ së lý luËn vÒ viÖc ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p ®Ó híng dÉn häc sinh

tù häc SGK.

2. X¸c ®Þnh thùc tr¹ng cña c¸c biÖn ph¸p híng dÉn häc sinh tù häc SGK.

3. §Ò xuÊt vÒ nh÷ng chØ tiªu th¨m dß kh¶ n¨ng tù häc cña häc sinh (§iÒu tra qua

phiÕu).

4. §Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p th¨m dß kh¶ n¨ng tù häc cho häc sinh qua d¹y häc ch-

¬ng I X “HÖ thÇn kinh”.

5. ThiÕt kÕ mét sè ba× gi¶ng theo híng ®Ó híng dÉn häc sinh tù häc ch¬ng HÖ

thÇn kinh sinh häc 8.

IV §èi t¬ng nghiªn cøu

Nghiªn cøu c¸c biÖn ph¸p híng dÉn n¨ng lùc tù häc cho häc sinh trong d¹y

häc ch¬ng hÖ thÇn kinh.

V. Kh¸ch thÓ nghiªn cøu

Häc sinh líp 8 cña trêng THCS NghÜa Hång – NghÜa §µn- TØnh NghÖ An.

VI. Ph¬ng ph¸p Nghiªn cøu

§Ó thùc hiÖn tèt nhiÖm vô ®· nªu trªn, t«i sö dông c¸c biÖn ph¸p nghiªn cøu

sau:

1. Nghiªn cøu lý thuyÕt:

- Nghiªn cøu tµi liÖu vµ ®êng lèi chÝnh s¸ch cã liªn quan nh»m x©y dùng c¬ së

lý thuyªt cho ®Ò tµi.

- Nghiªn cøu c¸c tµi liÖu vÒ ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc, c¬ së lý luËn nh»m

tæ chøc ho¹t ®éng cho häc sinh.

- Nghiªn cøu tµi liÖu híng dÉn d¹y häc sinh häc 8, tµi liÖu gi¸o khoa sinh häc

8, tµi liÖu tham kh¶o nãi chung vµ ®¶m b¶o kiÕn thøc vÒ chuyªn m«n v÷ng ch¾c.

3

BiÖn ph¸p híng dÉn häc sinh tù häc SGK qua d¹y häc ch¬ng HTK - Sinh häc 8

2. Ph¬ng ph¸p ®iÒu tra s ph¹m:

- Dïng phiÕu ®Ó ®iÒu tra t×nh h×nh gi¶ng d¹y cña gi¸o viªn sinh häc vµ t×nh

h×nh häc tËp cña häc sinh.

- Dù giê, trao ®æi trùc tiÕp víi ®ång nghiÖp ®Ó ®iÒu tra chÊt lîng vµ ý thøc häc

tËp cña häc sinh.

- §iÒu tra c¬ së vËt chÊt phôc vô häc tËp ë trêng, t×nh h×nh ®Þa ph¬ng n¬i trêng

®ãng ®Ó t×m hiÓu ph¬ng tiªn, ph¬ng ph¸p d¹y häc ®· vµ ®ang sö dông.

3. Ph¬ng ph¸p thùc nghiÖm s ph¹m:

- So¹n gi¸o ¸n thùc nghiÖm cã ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p tæ chøc c¸c ho¹t ®éng tù

häc cho häc sinh.

- TiÕn hµnh thùc nghiÖm ë trêng THCS Nghi· Hång – NghÜa §µn - NghÖ An.

- Chän líp thùc nghiÖm vµ ®èi chiÕu: Dùa vµo kÕt qu¶ kh¶o s¸t, vµo thùc tr¹ng

tæ chóc ho¹t ®éng häc tËp cña häc sinh, chän trong khèi 8.

- Bè trÝ thùc nghiÖm:

+ Líp thùc nghiÖm: Bµi häc ®îc thiÕt kÕ cã sö dông c¸c ph¬ng ph¸p tæ chøc

c¸c ho¹t ®éng híng dÉn häc sinh tù häc.

+ Líp ®èi chøng: Bµi häc thiÕt kÕ theo híng sö dông ph¬ng ph¸p d¹y häc

th«ng thêng mµ gi¸o viªn thêng sö dông.

+ Líp thùc nghiÖm vµ ®èi chøng tiÕn hµnh song song cïng mét gi¸o viªn d¹y,

®ång ®Òu vÒ thêi gian, néi dung kiÕn thøc vµ ®iÒu kiÖn d¹y häc (tr×nh ®é c¸c líp ®·

®îc kiÓm tra ®¸nh gi¸ tríc)

- C¸c bíc thùc nghiÖm:

+ Thùc nghiÖm th¨m dß tríc.

+ Thùc nghiÖm chÝnh thøc.

+ Sè bµi thùc nghiÖm gåm 7 bµi: bµi 45, bµi 46, bµi 47, bµi 48, bµi 49, bµi 50,

bµi 51 S¸ch gi¸o khoa sinh häc líp 8, mçi bµi d¹y mét tiÕt.

Sau mét bµi d¹y cã kiÓm tra chÊt lîng lÜnh héi kiÕn thøc ë c¶ c¸c líp thùc

nghiÖm vµ ®èi chøng cïng mét ®Ò kiÓm tra, chÊm cïng mét biÓu ®iÓm ®¸nh gi¸.

4