Đẩy mạnh thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài vào ngành công nghiệp tỉnh Bắc Ninh

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/

i

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

TRẦN THỊ NINH HÀ

ĐẨY MẠNH THU HÚT ĐẦU TƢ TRỰC TIẾP

NƢỚC NGOÀI VÀO NGÀNH CÔNG NGHIỆP

TỈNH BẮC NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN, 2013

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/

i

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

TRẦN THỊ NINH HÀ

ĐẨY MẠNH THU HÚT ĐẦU TƢ TRỰC TIẾP

NƢỚC NGOÀI VÀO NGÀNH CÔNG NGHIỆP

TỈNH BẮC NINH

Chuyên ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ

Mã số: 60.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Thế Phán

THÁI NGUYÊN, 2013

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và

hình ảnh trong luận văn hoàn toàn trung thực và chƣa từng đƣợc sử dụng để bảo vệ

cho một học vị nào.

Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã

đƣợc cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đã đƣợc chỉ rõ nguồn gốc.

Tác giả

Trần Thị Ninh Hà

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình thực hiện đề tài “Đẩy mạnh thu hút đầu tư trực tiếp nước

ngoài vào ngành công nghiệp tỉnh Bắc Ninh”, tôi đã nhận đƣợc sự hƣớng dẫn giúp

đỡ, động viên của nhiều cá nhân và tập thể; tôi xin trân trọng bày tỏ lòng biết ơn sâu

sắc đối với Ban giám hiệu nhà trƣờng, các thầy cô giáo Khoa Sau đại học trƣờng Đại

học kinh tế và Quản trị kinh doanh - Đại học Thái Nguyên và thầy giáo hƣớng dẫn

PGS.TS. Nguyễn Thế Phán -Trƣờng Đại học Kinh tế Quốc Dân, những ngƣời đã định

hƣớng, chỉ bảo, dìu dắt tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu đề tài.

Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban lãnh đạo Sở Tài chính Bắc Ninh, Cục Thống

kê, Sở Kế hoạch và Đầu tƣ, Ban quản lý các khu công nghiệp tỉnh Bắc Ninh và các

doanh nghiệp đã cung cấp số liệu khách quan, có những ý kiến góp ý quí báu, tạo

mọi điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài.

Cuối cùng với lòng biết ơn sâu sắc nhất xin dành cho gia đình, bạn bè và

đồng nghiệp đã giúp đỡ rất nhiều về vật chất và tinh thần để bản thân hoàn thành

chƣơng trình học tập cũng nhƣ đề tài nghiên cứu.

Tác giả

Trần thị Ninh Hà

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................ii

MỤC LỤC................................................................................................................. iii

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT......................................................vi

DANH MỤC CÁC BẢNG........................................................................................vii

DANH MỤC CÁC BIỂU........................................................................................ viii

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài......................................................................................1

2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài

3. Mục tiêu nghiên cứu ...........................................................................................2

4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ......................................................................4

5. Những đóng góp mới của luận văn.....................................................................4

6. Kết cấu của luận văn...........................................................................................5

Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ THU HÚT ĐẦU TƢ

TRỰC TIẾP NƢỚC NGOÀI...................................................................................6

1.1. Đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài (Foreign Direct Investment FDI).......................6

1.1.1. Khái niệm đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài ........................................................6

1.1.2. Đặc điểm chính của đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài.........................................7

1.1.3. Phân loại các hình thức đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài ....................................7

1.1.4. Tác động của đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài đối với quá trình phát triển

công nghiệp ở địa phƣơng ...........................................................................9

1.2. Thu hút vốn đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài .......................................................13

1.2.1. Khái niệm thu hút đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài...........................................13

1.2.2. Các nhân tố tác động tới thu hút đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài.....................13

1.3. Khái quát tình hình thu hút vốn đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài ở nƣớc ta .............19

1.3.1. Quan điểm đƣờng lối của Đảng và Nhà nƣớc ta về thu hút vốn đầu tƣ

trực tiếp nƣớc ngoài ...................................................................................19

1.4. Kinh nghiệm thu hút FDI vào ngành công nghiệp ở một số địa phƣơng

của Việt Nam .............................................................................................23

1.4.1. Kinh nghiệm thu hút FDI vào ngành CN ở tỉnh Vĩnh Phúc .......................23

1.4.2. Kinh nghiệm thu hút FDI vào ngành công nghiệp ở tỉnh Bình Dƣơng ......26

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/

iv

1.4.3. Những bài học rút ra và khả năng vận dụng đối với tỉnh Bắc Ninh ...........27

Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................................29

2.1. Các câu hỏi đặt ra cần giải quyết...................................................................29

2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu ...............................................................................29

2.2.1. Phƣơng pháp thu thập thông tin, số liệu .....................................................29

2.2.2. Phƣơng pháp tổng hợp số liệu ...................................................................32

2.2.3. Phƣơng pháp phân tích số liệu....................................................................32

2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu, phân tích đánh giá thu hút FDI......................34

2.3.1. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá về mặt số lƣợng, qui mô đầu tƣ trực tiếp

nƣớc ngoài..................................................................................................34

2.3.2. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá chất lƣợng và hiệu quả ....................................34

2.3.3. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá sức hấp dẫn dối với nhà đầu tƣ........................34

2.4. Khung phân tích đề tài...................................................................................35

Chƣơng 3: THỰC TRẠNG THU HÚT ĐẦU TƢ TRỰC TIẾP NƢỚC

NGOÀI VÀO NGÀNH CÔNG NGHIỆP TỈNH BẮC NINH .............................37

3.1. Các nhân tố tác động đến thu hút FDI vào ngành công nghiệp tỉnh Bắc Ninh ..37

3.1.1. Giới thiệu chung về tỉnh Bắc Ninh .............................................................37

3.1.2. Các nhân tố tác động đến thu hút FDI vào ngành công nghiệp tỉnh

Bắc Ninh....................................................................................................38

3.2. Thực trạng thu hút đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài vào ngành công nghiệp

tỉnh Bắc Ninh .............................................................................................45

3.2.1. Các giải pháp thu hút FDI Bắc Ninh đang thực hiên..................................45

3.2.2. Kết quả thu hút FDI vào ngành công nghiệp tỉnh Bắc Ninh .....................52

3.3. Đánh giá chung về tác động của đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài đối với phát

triển công nghiệp tỉnh Bắc Ninh................................................................58

3.3.1. Thành công (Tác động tích cực).................................................................58

3.3.2. Hạn chế (Tác động tiêu cực).......................................................................65

3.3.3. Nguyên nhân của hạn chế ...........................................................................68

Chƣơng 4: GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH THU HÚT ĐẦU TƢ TRỰC TIẾP NƢỚC

NGOÀI VÀO NGÀNH CÔNG NGHIỆP BẮC NINH ĐẾN NĂM 2020..................73

4.1. Định hƣớng phát triển kinh tế - xã hội và ngành công nghiệp tỉnh Bắc

Ninh đến năm 2020....................................................................................73

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/

v

4.1.1. Định hƣớng phát triển kinh tế xã hội Bắc Ninh đến năm 2020..................73

4.1.2. Định hƣớng phát triển ngành công nghiệp Bắc Ninh đến năm 2020 .........74

4.2. Quan điểm, mục tiêu, định hƣớng thu hút FDI của tỉnh Bắc Ninh đến

năm 2020....................................................................................................76

4.2.1. Quan điểm thu hút FDI vào ngành công nghiệp tỉnh Bắc Ninh đến năm 2020 .....76

4.2.2. Mục tiêu đẩy mạnh thu hút FDI vào ngành công nghiệp Bắc Ninh đến

năm 2020....................................................................................................77

4.2.3. Định hƣớng thu hút FDI vào ngành công nghiệp Bắc Ninh đến năm 2020....77

4.3. Giải pháp đẩy mạnh thu hút FDI vào ngành công nghiệp tỉnh Bắc Ninh

đến năm 2020.............................................................................................80

4.3.1. Tăng cƣờng công tác xúc tiến đầu tƣ, phát triển DV tƣ vấn đầu tƣ............80

4.3.2. Hoàn thiện các chính sách ƣu đãi thu hút đầu tƣ........................................82

4.3.3. Xây dựng và phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng kỹ thuật ............................83

4.3.4. Nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực .........................................................84

4.3.5. Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính liên quan đến hoạt động đầu tƣ

trực tiếp nƣớc ngoài ...................................................................................87

4.3.6. Nâng cao tính tích cực của chính quyền địa phƣơng trong thu hút đầu

tƣ trực tiếp nƣớc ngoài...............................................................................88

4.3.7. Xây dựng đề án “hàng rào kỹ thuật” để chọn lọc trong thu hút đầu tƣ

trực tiếp nƣớc ngoài ...................................................................................90

4.3.8. Tăng cƣờng quản lý giám sát, hỗ trợ các dự án FDI sau cấp phép.............93

4.4. Kiến nghị........................................................................................................95

4.4.1. Đối với Nhà nƣớc .......................................................................................95

4.4.2. Đối với tỉnh Bắc Ninh.................................................................................97

KẾT LUẬN............................................................................................................100

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................102

PHỤ LỤC...............................................................................................................104

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/

vi

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Nội dung

CN Công nghiệp

CNĐT

CNHT

CNH - HĐH

CCN

CN - XD

Chứng nhận đầu tƣ

Công nghiệp hỗ trợ

Công nghiệp hoá-Hiện đại hoá

Cụm công nghiệp

Công nghiệp - Xây dựng

DV Dịch vụ

DN FDI Doanh nghiệp có vốn đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài

ĐVT Đơn vị tính

ĐTNN Đầu tƣ nƣớc ngoài

GRDP

KCN

Tổng sản phẩm trong tỉnh

Khu công nghiệp

KTĐTNN Kinh tế đầu tƣ nƣớc ngoài

KTNN Kinh tế nhà nƣớc

KTNNN Kinh tế ngoài nhà nƣớc

Nxb

QLNN

Nhà xuất bản

Quản lý nhà nƣớc

SXKD Sản xuất kinh doanh

UBND Uỷ ban nhân dân

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1: Số lƣợng mẫu điều tra chia theo ngành năm 2012 ...................................31

Bảng 2.2. Ma trận SWOT .........................................................................................33

Bảng 3.1. Kết quả chỉ tiêu đánh giá năng lực cạnh tranh cấp tỉnh của ba tỉnh

Bắc Ninh, Vĩnh Phúc, Bình Dƣơng năm 2011 ........................................43

Bảng 3.2. Ứng dụng phân tích SWOT để đánh giá cơ hội, thách thức, điểm

mạnh, điểm yếu của Bắc Ninh trong thu hút FDI....................................44

Bảng 3.3. Các khu công nghiệp đã đi vào hoạt động trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh

đến năm 2012...........................................................................................46

Bảng 3.4. Đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài vào Bắc Ninh giai đoạn 2008-2012.............53

Bảng 3.5. Cơ cấu các dự án FDI giai đoạn 2008-2012 phân theo ngành .................55

Bảng 3.6. FDI vào CN Bắc Ninh phân theo chuyên ngành công nghiệp .....................55

Bảng 3.7. FDI trong CN Bắc Ninh theo nhà đầu tƣ giai đoạn 2008-2012...............57

Bảng 3.8. Vốn đầu tƣ phát triển phân theo nguồn vốn trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh ........59

Bảng 3.9. Giá trị sản xuất công nghiệp trên địa bàn phân theo

1994)....................................................................................60

Bảng 3.10. Số lƣợng lao động trong các DN tại Bắc Ninh từ 2008-2012 ................63

Bảng 3.11. Tình hình nộp ngân sách Nhà nƣớc của các dự án đầu tƣ trực tiếp

nƣớc ngoài tỉnh Bắc Ninh từ năm 2008-2012 .........................................64

(2008-2012)......................65

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/

viii

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ

Sơ đồ 2.1. Khung phân tích đề tài.............................................................................36

Biểu 3.1. lấp đầy các KCN tỉnh Bắc Ninh.......47

Biểu đồ 3.2. FDI vào CN Bắc Ninh phân theo chuyên ngành công nghiệp .................56

Biểu đồ 3.3. FDI trong công nghiệp Bắc Ninh giai đoạn 2008 -2012 phân theo

hình thức đầu tƣ .....................................................................................58

Biểu đồ 3.4 1994) phân theo ngành kinh tế ..............61

Biểu 3.5. Cơ cấu GRDP tỉnh Bắc Ninh theo loại hình kinh tế.............................61

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Năm 1986, tại Đại hội VI Đảng ta đã đề ra chính sách đổi mới. Theo đó là

việc cải tổ bộ máy nhà nƣớc, chuyển đổi sang nền kinh tế thị trƣờng theo định

hƣớng xã hội chủ nghĩa; đa dạng hoá, đa phƣơng hoá các quan hệ kinh tế đối ngoại.

Với những cố gắng và nỗ lực hết mình nhằm cải cách chính sách để hội nhập nền

kinh tế thế giới, nền kinh tế nƣớc nhà đã có những cơ hội phát triển rõ rệt, biểu hiện

là sau 27 năm đổi mới nƣớc ta đã thoát khỏi tình trạng khủng hoảng kinh tế - xã hội,

đời sống nhân dân đƣợc cải thiện rõ rệt; quốc phòng, an ninh, chính trị, trật tự an

toàn xã hội đƣợc giữ vững; thế và lực của Việt Nam trong khu vực và thế giới

không ngừng đƣợc nâng cao. Những thay đổi tích cực đó đối với Việt Nam có sự

đóng góp to lớn của khu vực kinh tế có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài. Đặc biệt là từ

1.7.2006 khi Luật đầu tƣ năm 2005 có hiệu lực thi hành với những ƣu điểm vƣợt

trội, đã đánh dấu bƣớc nhẩy quan trọng của đất nƣớc trong quá trình hội nhập kinh

tế quốc tế, là cơ sở quan trọng đƣa đến thời cơ lớn cho nƣớc ta cũng nhƣ các địa

phƣơng thúc đẩy thu hút đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài, tạo đà cho sự phát triển kinh tế

của đất nƣớc trong thời gian tới.

Là một tỉnh nằm trong vùng kinh tế trọng điểm của Bắc Bộ, bộ mặt kinh tế

xã hội Bắc Ninh đang đổi thay từng ngày. Đƣợc tái lập từ ngày 01.01.1997, Bắc

Ninh đã đạt đƣợc nhiều thành tựu to lớn trong phát triển kinh tế, tốc độ tăng trƣởng

GDP bình quân hàng năm giai đoạn 1997-2005 đạt 13,5%, giai đoạn 2006-2010 đạt

15,3 %, trong đó công nghiệp luôn là ngành dẫn đầu với tốc độ tăng trƣởng cao nhất

trong những năm gần đây. Kết quả này có đƣợc từ cơ chế chính sách đúng đắn của

địa phƣơng trong việc huy động các nguồn lực cho phát triển kinh tế, trong đó đặc

biệt là khu vực có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài với tốc độ tăng trƣởng cao đã góp phần

không nhỏ vào sự phát triển kinh tế của tỉnh.

Để đạt đƣợc mục tiêu đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển kinh

tế nhanh, bền vững, đƣa Bắc Ninh cơ bản trở thành tỉnh công nghiệp theo hƣớng hiện

đại vào năm 2015 nhƣ Nghị quyết đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVIII đề ra, bên cạnh

phát huy năng lực nội sinh thì vấn đề mở rộng hợp tác kêu gọi đầu tƣ, khai thác các

nguồn lực cho sự phát triển đặt ra đối với Bắc Ninh là hết sức quan trọng. Trong

những năm qua, Bắc Ninh đã có nhiều thành công trong thu hút đầu tƣ trực tiếp nƣớc

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/

2

ngoài (FDI) trên địa bàn tỉnh nhƣ: nguồn vốn FDI vào tỉnh tăng nhanh đã góp phần

tăng cƣờng tổng vốn đầu tƣ toàn xã hội của tỉnh, thúc đẩy tăng trƣởng kinh tế; góp

phần nâng cao năng lực sản xuất công nghiệp của tỉnh, chuyển dịch cơ cấu kinh tế;

góp phần tăng thu ngân sách, tăng cƣờng kim ngạch xuất khẩu; giải quyết việc làm

cho nhiều lao động ở địa phƣơng và các tỉnh lân cận, nâng cao chất lƣợng nguồn nhân

lực thông qua việc tiếp cận với công nghệ hiện đại và phƣơng thức quản lý tiên tiến...

Tuy nhiên, việc thu hút FDI của tỉnh vẫn còn có những hạn chế cần khắc phục trong

thời gian tới. Đó là, chất lƣợng nguồn vốn FDI vào tỉnh chƣa cao; có những dự án lớn

sử dụng nhiều đất, nhiều lao động nhƣng đóng góp vào ngân sách của tỉnh còn thấp;

đa số các dự án thuộc lĩnh vực sản xuất các sản phẩm công nghiệp đều nhập khẩu

linh kiện, thiết bị để lắp ráp, tận dụng ƣu đãi về thuế, mặt bằng và lao động giá rẻ để

thu lợi; hoạt động chuyển giao công nghệ cho phía Việt Nam diễn ra chậm; tác động

của khu vực kinh tế FDI đối với khu vực kinh tế địa phƣơng còn hạn chế; đã xuất

hiện nguy cơ ô nhiễm môi trƣờng tại một số dự án... Xuất phát từ những hạn chế cho

thấy tỉnh Bắc Ninh cần có sự điều chỉnh về chính sách thu hút nguồn vốn FDI vào tỉnh

với mục tiêu nâng cao chất lƣợng dòng vốn FDI, phát huy hơn nữa hiệu quả đóng góp

của FDI đối với nền kinh tế của tỉnh, đồng thời khắc phục đƣợc những hạn chế tồn tại.

Muốn vậy, việc đánh giá lại toàn bộ thực trạng công tác thu hút vốn FDI tại tỉnh Bắc

Ninh, đặc biệt là vào ngành công nghiệp của tỉnh, từ đó tìm ra các nguyên nhân yếu

kém, và trên cơ sở đó đƣa ra một số giải pháp phù hợp nhằm thu hút hơn nữa nguồn

vốn này để phát triển kinh tế là việc hết sức cần thiết.

Xuất phát từ thực tế đó, tôi đã chọn đề tài “Đẩy mạnh thu hút đầu tư trực

tiếp nước ngoài vào ngành công nghiệp tỉnh Bắc Ninh” để nghiên cứu.

2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài

Trong những năm qua đã có nhiều công trình nghiên cứu về FDI và những giải

pháp thu hút FDI có liên quan đến hƣớng nghiên cứu của đề tài đƣợc công bố, đăng

tải. Sau đây là những công trình tiêu biểu:

- “ Hoàn thiện chính sách và tổ chức thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài ở

Việt Nam”, Mai Ngọc Cƣờng, Nxb Chính trị Quốc gia, 2000.

- “Đầu tư trực tiếp nước ngoài ở Việt Nam - Thực trạng và giải pháp”, Trần

Xuân Tùng, Nxb Chính trị quốc gia, 2005.

- “Tác động của đầu tư trực tiếp nước ngoài tới tăng trưởng kinh tế ở Việt

Nam hiện nay”, Nxb Khoa học kỹ thuật Hà Nội, 2006.