Dạy học thực hành kỹ thuật theo tiếp cận tương tác trong đào tạo giáo viên Công nghệ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI

-----------------------------------

NGUYỄN CẨM THANH

DẠY HỌC THỰC HÀNH KỸ THUẬT

THEO TIẾP CẬN TƢƠNG TÁC

TRONG ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN CÔNG NGHỆ

LUẬN ÁN TIẾN SĨ GIÁO DỤC HỌC

Hà Nội - 2015

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI

---------------------------------

NGUYỄN CẨM THANH

DẠY HỌC THỰC HÀNH KỸ THUẬT

THEO TIẾP CẬN TƢƠNG TÁC

TRONG ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN CÔNG NGHỆ

Chuyên ngành: Lý luận và PPDH bộ môn KTCN

Mã số: 62.14.01.11

LUẬN ÁN TIẾN SĨ GIÁO DỤC HỌC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học:

1. PGS.TS Nguyễn Văn Khôi

2. TS Nguyễn Văn Cƣờng

Hà Nội - 2015

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết

quả nêu trong luận án là trung thực và chƣa từng có ai công bố trong bất kỳ công

trình nào khác.

Tác giả

Nguyễn Cẩm Thanh

LỜI CẢM ƠN

Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành:

Các thầy hƣớng dẫn

1. PGS. TS Nguyễn Văn Khôi, Đại học Sƣ phạm Hà Nội

2. TS Nguyễn Văn Cƣờng, Đại học Potsdam - CHLB Đức

đã tận tình hƣớng dẫn, giúp đỡ tác giả trong nhiều năm để hoàn thành luận án này.

Bộ môn Phƣơng pháp dạy học, bộ môn Động cơ đốt trong, khoa Sƣ phạm kỹ

thuật, phòng Sau đại học, Ban Giám hiệu trƣờng Đại học Sƣ phạm Hà Nội, đã giúp

đỡ, tạo điều kiện cho tác giả trong việc học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận án.

Bạn bè, đồng nghiệp và gia đình đã quan tâm động viên giúp đỡ trong suốt quá

trình nghiên cứu, thực hiện luận án.

Tác giả

Nguyễn Cẩm Thanh

DANH MỤC KÝ HIỆU VIẾT TẮT

Viết tắt

CCPK:

DHTH:

ĐC:

ĐCĐT:

ĐHSP:

GV:

KTCN:

KTĐG:

MTDH:

NDHT:

NXB:

PPDH:

PXĐT

SPKT:

SV:

TCTT

TN:

THKT:

Đọc là

Cơ cấu phối khí

Dạy học thực hành

Đối chứng

Động cơ đốt trong

Đại học Sƣ phạm

Giảng viên

Kỹ thuật công nghiệp

Kiểm tra đánh giá

Môi trƣờng dạy học

Nội dung học tập

Nhà xuất bản

Phƣơng pháp dạy học

Phun xăng điện tử

Sƣ phạm kỹ thuật

Sinh viên

Tiếp cận tƣơng tác

Thực nghiệm

Thực hành kỹ thuật

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU................................................................................................................................1

Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA DẠY HỌC THỰC HÀNH KỸ

THUẬT THEO TIẾP CẬN TƢƠNG TÁC TRONG ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN CÔNG

NGHỆ ........................................................................................................................................6

1.1. TỔNG QUAN LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ ...................................................... 6

1.1.1. Tình hình nghiên cứu về dạy học tƣơng tác và dạy học thực hành kỹ thuật

trên thế giới .................................................................................................................... 6

1.1.2. Tình hình nghiên cứu về dạy học tƣơng tác và dạy học thực hành kỹ thuật tại

Việt Nam ........................................................................................................................ 11

1.2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN .......................................................................................15

1.2.1. Tƣơng tác, dạy học tƣơng tác .............................................................................15

1.2.2. Thực hành, dạy học thực hành kỹ thuật theo tiếp cận tƣơng tác .......................19

1.2.3. Môi trƣờng dạy học thực hành kỹ thuật theo tiếp cận tƣơng tác .......................21

1.3. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ DẠY HỌC THỰC HÀNH KỸ THUẬT THEO TIẾP

CẬN TƢƠNG TÁC .................................................................................................................... 24

1.3.1. Cơ sở khoa học của dạy học tƣơng tác ............................................................. 24

1.3.2. Đặc trƣng, cấu trúc và cơ chế dạy học THKT theo tiếp cận tƣơng tác ...........

1.3.3. Vai trò tƣơng tác, khả năng vận dụng và điều kiện dạy học thực hành kỹ

thuật theo tiếp cận tƣơng tác ......................................................................................

30

34

1.4. THỰC TRẠNG DẠY HỌC THỰC HÀNH KỸ THUẬT THEO TIẾP CẬN TƢƠNG TÁC 38

1.4.1. Mục đích, phạm vi và nội dung, phƣơng pháp khảo sát thực trạng ................ 38

1.4.2. Kết quả đánh giá thực trạng dạy học THKT theo tiếp cận tƣơng tác ............. 40

KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 .......................................................................................................... 48

Chƣơng 2: QUY TRÌNH VÀ BIỆN PHÁP DẠY HỌC THỰC HÀNH KỸ THUẬT

THEO TIẾP CẬN TƢƠNG TÁC TRONG ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN CÔNG NGHỆ...... 49

2.1. NGUYÊN TẮC VÀ QUY TRÌNH DẠY HỌC THỰC HÀNH KỸ THUẬT THEO

TIẾP CẬN TƢƠNG TÁC ......................................................................................................... 49

2.1.1. Các nguyên tắc và yêu cầu xây dựng quy trình thực hiện dạy học thực hành

kỹ thuật theo tiếp cận tƣơng tác ..................................................................................... 49

2.1.2. Quy trình dạy học thực hành kỹ thuật theo tiếp cận tƣơng tác ............................ 49

2.2. BIỆN PHÁP DẠY HỌC THỰC HÀNH KỸ THUẬT THEO TIẾP CẬN TƢƠNG TÁC 59

2.2.1. Thiết kế dạy học thực hành kỹ thuật theo tiếp cận tƣơng tác ........................ 59

2.2.2. Tổ chức và điều khiển dạy học thực hành kỹ thuật theo tiếp cận tƣơng tác ..... 65

2.2.3. Kiểm tra đánh giá kết quả học tập thực hành kỹ thuật theo tiếp cận tƣơng tác 75

2.3. DẠY HỌC THỰC HÀNH ĐỘNG CƠ ĐỐT TRONG THEO TIẾP CẬN TƢƠNG TÁC 79

2.3.1. Phân tích mục tiêu, cấu trúc, nội dung chƣơng trình chi tiết học phần thực

hành Động cơ đốt trong theo tiếp cận tƣơng tác .......................................................... 79

2.3.2. Đề cƣơng một số nội dung dạy học thực hành Động cơ đốt trong theo tiếp cận

tƣơng tác .................................................................................................................................. 84

KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 ....................................................................................................... 113

Chƣơng 3: KIỂM NGHIỆM VÀ ĐÁNH GIÁ DẠY HỌC THỰC HÀNH KỸ THUẬT

THEO TIẾP CẬN TƢƠNG TÁC TRONG ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN CÔNG NGHỆ ... 114

3.1. MỤC ĐÍCH, NỘI DUNG, PHƢƠNG PHÁP KIỂM NGHIỆM VÀ ĐÁNH GIÁ ........ 114

3.1.1. Mục đích kiểm nghiệm và đánh giá ................................................................. 114

3.1.2. Nội dung kiểm nghiệm và đánh giá ................................................................. 114

3.1.3. Phƣơng pháp kiểm nghiệm và đánh giá ........................................................... 114

3.2. TIẾN TRÌNH KIỂM NGHIỆM ....................................................................................... 118

3.2.1. Tiến trình kiểm nghiệm theo phƣơng pháp chuyên gia ................................... 118

3.2.2. Tiến trình kiểm nghiệm theo phƣơng pháp thực nghiệm sƣ phạm .................. 119

3.3. KẾT QUẢ KIỂM NGHIỆM VÀ ĐÁNH GIÁ ................................................................ 119

3.3.1. Kết quả kiểm nghiệm theo phƣơng pháp chuyên gia ...................................... 119

3.3.2. Kết quả kiểm nghiệm theo phƣơng pháp thực nghiệm sƣ phạm ..................... 120

KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 ....................................................................................................... 133

KẾT LUẬN CHUNG VÀ KHUYẾN NGHỊ .......................................................................... 134

DANH MỤC TUYỂN TẬP CÁC CÔNG TRÌNH TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ ...................... 136

TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................................ 137

PHỤ LỤC .................................................................................................................................. 142

DANH MỤC BẢNG

Bảng 1.1: Kết quả quan sát dạy học ................................................................................42

Bảng 1.2: Kết quả quan sát sinh viên học tập .............................................................. 43

Bảng 1.3: Kết quả đánh giá về tƣơng tác của SV trong dạy học THKT ............ 44

Bảng 1.4: Hiểu biết của GV về dạy học theo tiếp cận tƣơng tác ...........................45

Bảng 1.5: Khó khăn, trở ngại trong dạy học THKT theo TCTT ........................... 45

Bảng 1.6: Nhận thức về mục đích học của SV với THKT ...................................... 46

Bảng 1.7: Phƣơng pháp học ƣa thích, hứng thú của sinh viên ............................... 46

Bảng 1.8: Nguồn thông tin đƣợc sinh viên tiếp cận trong học tập ........................46

Bảng 2.1: Bảng đánh giá năng lực trong học tập của sinh viên ............................. 77

Bảng 3.1: Kết quả bảng phân phối Fi bài kiểm tra khảo sát trƣớc đợt TN1........ 121

Bảng 3.2: Bảng phân phối Fi điểm đánh giá năng lực SV đợt TN1................... 122

Bảng 3.3: Bảng tần suất fi (%) về đánh giá năng lực SV đợt TN1 ....................122

Bảng 3.4: Bảng tần suất hội tụ tiến fa (%) về đánh giá năng lực SV đợt TN1 .. 122

Bảng 3.5: Bảng phân phối Fi điểm đánh giá kết qủa học tập SV đợt TN1 ...... 124

Bảng 3.6: Bảng tần suất fi (%) về kết quả học tập SV đợt TN1 ....................... 124

Bảng 3.7: Bảng tần suất hội tụ tiến fa (%)về về kết quả học tập SV đợt TN1 ..124

Bảng 3.8: Bảng phân bố mức độ điểm cho kết quả học tập đợt TN1 ................. 125

Bảng 3.9: Kết quả bảng phân phối Fi bài kiểm tra khảo sát trƣớc đợt TN2 ..... 127

Bảng 3.10: Bảng phân phối Fi điểm đánh giá năng lực SV đợt TN2 ................128

Bảng 3.11: Bảng tần suất fi (%) về đánh giá năng lực SV đợt TN2 ................ 128

Bảng 3.12: Bảng tần suất hội tụ tiến fa (%) về đánh giá năng lực SV đợt TN2 128

Bảng 3.13: Bảng phân phối Fi điểm đánh giá kết qủa học tập SV đợt TN2 .... 130

Bảng 3.14: Bảng tần suất fi (%) về kết quả học tập SV đợt TN2 ..................... 130

Bảng 3.15: Bảng tần suất hội tụ tiến fa (%) về về kết quả học tập SV đợt TN2 130

Bảng 3.16: Bảng phân bố mức độ điểm cho kết quả học tập đợt TN2 ............... 132

DANH MỤC BIỂU

Biểu 3.1: Mô tả kết quả và các hàm tƣơng ứng trong Excel ......................... 117

Biểu 3.2: Mô tả kết quả kiểm định giả thuyết ............................................. 118

Biều 3.3: Kết quả các tham số thống kê bài kiểm tra khảo sát trƣớc đợt TN1 121

Biểu 3.4: z-Test kiểm định X trƣớc đợt TN1 .............................................. 121

Biều 3.5: Kết quả các tham số thống kê về điểm số năng lực đợt TN1 ........ 123

Biểu 3.6: z-Test kiểm định X năng lực SV sau đợt TN1 ............................ 123

Biểu 3.7: Kết quả các tham số thống kê về điểm số kết quả học tập đợt TN1 124

Biểu 3.8: z-Test kiểm định X năng lực SV sau đợt TN1 ............................. 125

Biều 3.9: Kết quả các tham số thống kê bài kiểm tra khảo sát trƣớc đợt TN2 127

Biểu 3.10: z-Test kiểm định X trƣớc đợt TN2 ............................................ 127

Biều 3.11: Kết quả các tham số thống kê về điểm số năng lực đợt TN2 ...... 129

Biểu 3.12: z-Test kiểm định X năng lực SV sau đợt TN2 .......................... 129

Biều 3.13: Kết quả các tham số thống kê về điểm số kết quả học tập đợt TN2 130

Biểu 3.14: z-Test kiểm định X năng lực SV sau đợt TN2 ........................... 131

DANH MỤC HÌNH

Hình 1.1: Thực trạng cơ sở vật chất thực hành kỹ thuật ................................... 47

Hình 2.1: Cấu tạo cụm xupap ................................................................................... 87

Hình 2.2: Các loại dẫn động trục cam .................................................................... 88

Hình 2.3: Sử dụng các dụng cụ chuyên dùng ....................................................... 89

Hình 2.4: Khe hở xupap của CCPK có dùng cò mổ ........................................... 89

Hình 2.5: Khe hở xupáp của CCPK không dùng cò mổ ................................... 89

Hình 2.6: Vị trí điều chỉnh khe hở xupáp .............................................................. 89

Hình 2.7: Hệ thống phun xăng điện tử đơn điểm ................................................ 100

Hình 2.8: Hệ thống phun xăng điện tử đa điểm ................................................... 101

Hình 2.9: Cấu tạo bơm chuyển nhiên liệu ............................................................. 101

Hình 2.10: Cấu tạo bộ điều áp ................................................................................... 102

Hình 2.11: Cấu tạo vòi phun xăng ........................................................................... 102

Hình 2.12: Cấu tạo và làm việc ECU ...................................................................... 103

Hình 2.13: Cấu tạo một số cảm biến ....................................................................... 103

Hình: 3.1: Biểu đồ fi (%) đánh giá năng lực SV đợt TN1 ........................... 121

Hình: 3.2: Đồ thị fa (%) đánh giá năng lực SV đợt TN1 ............................. 121

Hình: 3.3: Biểu đồ fi (%) đánh giá kết quả học tập SV đợt TN1 ................. 124

Hình: 3.4: Đồ thị fa (%) đánh giá kết quả học tập SV đợt TN1 .................. 124

Hình: 3.5: Biểu đồ fi (%) đánh giá năng lực SV đợt TN2 ........................... 128

Hình: 3.6: Đồ thị fa (%) đánh giá năng lực SV đợt TN2 ............................. 128

Hình: 3.7: Biểu đồ fi (%) đánh giá kết quả học tập SV đợt TN2 ................. 130

Hình: 3.8: Đồ thị fa (%) đánh giá kết quả học tập SV đợt TN2 .................. 130

DANH MỤC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1.1: Ngũ giác sƣ phạm trong dạy học ...................................................................

Sơ đồ 1.2: Khung lý luận dạy học ..................................................................................

7

9

Sơ đồ 1.3: Trạng thái T .......................................................................................................... 26

Sơ đồ 1.4: Mô hình học tập theo thuyết kiến tạo ........................................................... 27

Sơ đồ 1.5: Mô hình học tập theo thuyết nhận thức ....................................................... 27

Sơ đồ 1.6: Dạy học theo lý thuyết điều khiển học ........................................................ 29

Sơ đồ 1.7: Cấu trúc tƣơng tác trong dạy học ................................................................... 31

Sơ đồ 1.8: Dạy học thực hành kỹ thuật theo tiếp cận tƣơng tác ............................. 38

Sơ đồ 2.1: Quy trình dạy học rèn luyện kỹ năng cơ bản .............................................. 51

Sơ đồ 2.2: Quy trình dạy học nhiệm vụ tổng hợp .......................................................... 55

Sơ đồ 2.3: Mô hình học tập trải nghiệm (Kolb, 1984) ............................................... 69

1

MỞ ĐẦU

1. LÝ DO NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI

1.1. Con ngƣời đƣợc giáo dục và tự giáo dục là nhân tố quan trọng nhất “vừa là

động lực, vừa là mục tiêu” cho phát triển bền vững của xã hội. Nghị quyết Hội nghị

Trung ƣơng 8 khóa XI năm 2013 về đổi mới giáo dục và đào tạo đã nêu: “

”.

Luật Giáo dục chỉ rõ: “Hoạt động giáo dục phải đƣợc thực hiện theo nguyên lý học đi

đôi với hành, giáo dục kết hợp với lao động sản xuất, lý luận gắn liền với thực tiễn,

giáo dục nhà trƣờng kết hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội” [27] là nguyên

lý giáo dục nhất quán của Việt Nam. Luật Giáo dục cũng quy định: “Phƣơng pháp

đào tạo trình độ cao đẳng, trình độ đại học phải coi trọng việc bồi dƣỡng ý thức tự

giác trong học tập, năng lực tự học, tự nghiên cứu, phát triển tƣ duy sáng tạo, rèn

luyện kỹ năng thực hành, tạo điều kiện cho ngƣời học tham gia nghiên cứu, thực

nghiệm, ứng dụng” [27]. Nhƣ vậy, việc phát huy tính tự lực, sáng tạo, kỹ năng thực

hành cho sinh viên đã đƣợc quy định trong Luật Giáo dục.

Tuy nhiên, trong thực tế kỹ năng thực hành và kỹ năng dạy học thực hành

của phần lớn giáo viên Công nghệ bị đánh giá là chƣa đạt yêu cầu. Nguyên nhân

của thực trạng trên là do ý thức chủ động trong học tập của sinh viên sƣ phạm hiện

nay là chƣa cao.

1.2. Dạy-học vốn có tính tƣơng tác, nghĩa là có sự tác động qua lại và ảnh hƣởng

lẫn nhau giữa các thành tố của hệ thống dạy-học. Mặt khác, sự thống nhất giữa hoạt

động dạy và hoạt động học là quy luật cơ bản của quá trình dạy học. Do đó, để bảo

đảm sự thống nhất này, cần có sự phản hồi (trao đổi thông tin qua lại) liên tục giữa

hai chủ thể này.

Xu hƣớng đổi mới giáo dục hiện nay là chuyển quá trình giáo dục từ chủ yếu

trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất ngƣời học. Việc

đổi mới phƣơng pháp dạy học theo hƣớng phát huy tính tích cực, tự lực và sáng tạo

của ngƣời học cũng nhƣ định hƣớng phát triển năng lực đòi hỏi sự thay đổi về cơ

2

bản cơ chế tƣơng tác phổ biến trong dạy học truyền thống, trong đó ngƣời học chủ

yếu đóng vai trò thụ động.

1.3. Thực tiễn dạy học thực hành kỹ thuật (THKT) trong các cơ sở đào tạo giáo viên

Công nghệ cho thấy, sự tƣơng tác chƣa mạnh, chƣa thể hiện rõ tính hƣớng đích, sinh

viên tham gia hoạt động tƣơng tác chƣa chủ động, tích cực, môi trƣờng học tập chƣa

khuyến khích sự tƣơng tác đa chiều. Vì thế, hiệu quả và chất lƣợng thực hành chƣa cao.

1.4. Những tƣ tƣởng của lí thuyết kiến tạo có ảnh hƣởng đặc biệt quan trọng tới việc

nghiên cứu dạy học theo tiếp cận tƣơng tác (TCTT) cũng nhƣ môi trƣờng dạy học

(MTDH). Lí thuyết kiến tạo nhấn mạnh vai trò của chủ thể nhận thức trong việc tự

kiến tạo tri thức thông qua tƣơng tác một cách tự lực với đối tƣợng nhận thức cũng

nhƣ thông qua tƣơng tác nhóm trong một MTDH đƣợc xác định. Ngƣời dạy đóng

vai trò chủ yếu là ngƣời tổ chức môi trƣờng học tập, điều phối hoạt động kiến tạo tri

thức và hành động của ngƣời học.

Dạy học tƣơng tác (DHTT) cũng đã đƣợc một số tác giả trong và ngoài nƣớc

nghiên cứu, nhƣng kết quả nhìn chung chƣa sâu sắc, toàn diện, nhất là dạy học THKT.

Việc xác định rõ ràng hơn về khái niệm, đặc điểm, quy trình dạy học theo

tiếp cận tƣơng tác, phù hợp với các xu hƣớng dạy học hiện đại và có khả năng vận

dụng là yêu cầu cần thiết.

Từ những lý do và phân tích trên, hƣớng chọn đề tài nghiên cứu: “Dạy học

thực hành kỹ thuật theo tiếp cận tương tác trong đào tạo giáo viên Công nghệ” cho

luận án.

2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU

Nghiên cứu lý luận, đánh giá thực trạng dạy học THKT theo TCTT trong đào

tạo giáo viên Công nghệ, trên cơ sở đó đề xuất quy trình và biện pháp dạy học THKT

theo TCTT, nhằm góp phần nâng cao chất lƣợng đào tạo giáo viên Công nghệ.

3. KHÁCH THỂ, ĐỐI TƢỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU

3.1. Khách thể nghiên cứu

Thực tiễn dạy học THKT tại các cơ sở đào tạo giáo viên Công nghệ.

3.2. Đối tƣợng nghiên cứu

Bản chất của dạy học tƣơng tác, quy trình và biện pháp thực hiện dạy học

THKT theo tiếp cận tƣơng tác trong đào tạo giáo viên Công nghệ.

3

3.3. Phạm vi nghiên cứu

- Quá trình dạy học thực hành kỹ thuật nói chung và thực hành động cơ đốt

trong (ĐCĐT) nói riêng theo TCTT tại các cơ sở đào tạo giáo viên Công nghệ.

- Khảo sát và thực nghiệm với sinh viên ngành sƣ phạm kỹ thuật (SPKT),

trƣờng Đại học Sƣ phạm (ĐHSP) Hà Nội từ năm 2010-2013.

4. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC

Nếu tổ chức dạy học thực hành kỹ thuật theo tiếp cận tƣơng tác và xác định

đƣợc các yếu tố cơ bản ảnh hƣởng đến quá trình này, để tạo ra các tác động đồng bộ thì

sẽ góp phần nâng cao chất lƣợng dạy học thực hành cho sinh viên.

5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU

5.1. Xác lập cơ sở lý luận và thực tiễn dạy học thực hành kỹ thuật trong đào tạo giáo

viên Công nghệ theo tiếp cận tƣơng tác.

5.2. Đề xuất quy trình, biện pháp dạy học thực hành kỹ thuật theo tiếp cận tƣơng tác

trong đào tạo giáo viên Công nghệ.

5.3. Kiểm nghiệm, đánh giá tính khả thi và hiệu quả của kết quả nghiên cứu thông

qua việc thiết kế và tổ chức dạy học thực hành Động cơ đốt trong (ĐCĐT) theo tiếp

cận tƣơng tác cho sinh viên ngành Sƣ phạm kỹ thuật (SPKT) công nghiệp.

6. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

6.1. Phƣơng pháp luận nghiên cứu

- Quan điểm phƣơng pháp luận duy vật biện chứng để nghiên cứu mối liên

hệ phổ biến, quan hệ tác động qua lại và ảnh hƣởng lẫn nhau giữa các thành tố của

hệ thống dạy học.

- Quan điểm hoạt động trong dạy học để xem xét việc tổ chức cho sinh viên

học tập trong hoạt động và bằng hoạt động tự giác, tích cực, sáng tạo.

- Tiếp cận điều khiển học để xử lý liên tục các thông tin phản hồi giữa hoạt

động dạy và hoạt động học nhằm đảm bảo quy luật về sự thống nhất giữa hai hoạt

động này, điều chỉnh kịp thời hƣớng tới mục tiêu chung.

6.2. Các phƣơng pháp nghiên cứu lý luận

Các phƣơng pháp nghiên cứu phân tích, tổng hợp, phân loại và hệ thống hóa,

để nghiên cứu các văn kiện của Đảng, quy định của Chính phủ, các tài liệu về Tâm

lí học, Giáo dục học, Lí luận dạy học nói chung và Lí luận dạy học thực hành kỹ

4

thuật nói riêng; chƣơng trình chi tiết và nội dung dạy học thực hành kỹ thuật để xây

dựng cơ sở lý luận ở chƣơng 1 của đề tài luận án.

- Phƣơng pháp phân tích lý thuyết dùng để phân tích các văn bản, tài liệu lý

luận khác nhau về một chủ đề thành từng bộ phận, từng thành phần để hiểu một

cách toàn diện, sâu sắc, phát hiện ra những xu hƣớng, những trƣờng phái nghiên

cứu của mỗi tác giả. Từ đó lựa chọn những thông tin cần thiết phục vụ cho đề tài

nghiên cứu.

- Phƣơng pháp tổng hợp lý thuyết dùng để liên kết các thông tin lý thuyết đã

thu thập đƣợc, tạo ra hệ thống lý thuyết đầy đủ, toàn diện về chủ đề nghiên cứu.

Phân tích và tổng hợp thống nhất biện chứng với nhau, phân tích hƣớng vào

tổng hợp, tổng hợp dựa vào phân tích.

- Phƣơng pháp phân loại dùng để sắp xếp các tài liệu khoa học thành một hệ

thống lôgic chặt chẽ theo từng đơn vị kiến thức, từng vấn đề khoa học có chung dấu

hiệu bản chất hoặc cùng xu hƣớng nghiên cứu.

- Phƣơng pháp hệ thống hóa dùng để sắp xếp tri thức khoa học thành hệ

thống trên cơ sở một mô hình lý thuyết làm cho sự hiểu biết về đối tƣợng đƣợc toàn

diện và sâu sắc hơn.

Phƣơng pháp phân loại và hệ thống hóa luôn đi đôi với nhau. Trong phân

loại đã có yếu tố hệ thống hóa, hệ thống hóa phải dựa trên cơ sở phân loại. Hệ thống

hóa làm cho phân loại đƣợc đầy đủ và chính xác hơn.

6.3. Các phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn

- Phƣơng pháp điều tra: đƣợc sử dụng trong khảo sát thực trạng về dạy học

thực hành kỹ thuật theo tiếp cận tƣơng tác ở chƣơng 1 của luận án.

- Phƣơng pháp quan sát sƣ phạm: đƣợc sử dụng trong thu thập các thông tin,

bằng chứng về thái độ, biểu hiện, phản ứng của sinh viên, giảng viên (GV) trong

dạy-học thực hành kỹ thuật theo tiếp cận tƣơng tác ở chƣơng 1 và chƣơng 3 của đề

tài luận án.

- Phƣơng pháp nghiên cứu sản phẩm giáo dục: đƣợc sử dụng trong nghiên

cứu phân tích sản phẩm về thiết kế, xây dựng bài dạy, tổ chức hoạt động dạy học

thực hành Động cơ đốt trong, đánh giá kết quả dạy học theo tiếp cận tƣơng tác ở

chƣơng 2 của luận án.