Dạy học chương “dòng điện trong các môi trường” - vật lý 11 theo định hướng phát triển năng lực giải quyết vấn đề của học sinh với sự hỗ trợ của facebook

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

---------------------------------------

NGUYỄN THANH HẰNG

DẠY HỌC CHƢƠNG "DÒNG ĐIỆN TRONG CÁC MÔI TRƢỜNG" -

VẬT LÝ 11 THEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC

GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CỦA HỌC SINH VỚI SỰ HỖ TRỢ FACEBOOK

LUẬN VĂN THẠC SĨ

LÝ LUẬN VÀ PPDH BỘ MÔN VẬT LÍ

ĐÀ NẴNG, NĂM 2020

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

---------------------------------------

NGUYỄN THANH HẰNG

DẠY HỌC CHƢƠNG "DÒNG ĐIỆN TRONG CÁC MÔI TRƢỜNG" -

VẬT LÝ 11 THEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC

GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CỦA HỌC SINH VỚI SỰ HỖ TRỢ FACEBOOK

Ngành: Lý luận và PPDH Bộ môn Vật lí

Mã số: 8.14.01.11

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC

1. PGS.TS LÊ CÔNG TRIÊM

2. TS. LÊ THANH HUY

ĐÀ NẴNG, NĂM 2020

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ...........................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii

DANH MỤC BẢNG ................................................................................................... vii

DANH MỤC BIỂU ĐỒ................................................................................................ix

DANH MỤC HÌNH ẢNH .............................................................................................x

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .............................................................................xi

MỞ ĐẦU.........................................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài .....................................................................................................1

2. Mục tiêu đề tài.........................................................................................................2

3. Giả thuyết khoa học.................................................................................................2

4. Nhiệm vụ nghiên cứu ..............................................................................................2

5. Đối tượng nghiên cứu..............................................................................................2

6. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................................3

7. Phương pháp nghiên cứu.........................................................................................3

8. Đóng góp của đề tài.................................................................................................3

9. Cấu trúc của luận văn..............................................................................................4

Chƣơng 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC DẠY HỌC THEO

ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CỦA HỌC

SINH VỚI SỰ HỖ TRỢ MẠNG XÃ HỘI FACEBOOK ..........................................5

1.1. Năng lực...............................................................................................................5

1.1.1. Khái niệm......................................................................................................5

1.1.2. Năng lực chung và năng lực đặc thù.............................................................6

1.1.3. Cấu trúc của năng lực....................................................................................8

1.2. Năng lực giải quyết vấn đề.................................................................................8

1.2.1 Khái niệm năng lực giải quyết vấn đề ...........................................................8

1.2.2. Cấu trúc của năng lực giải quyết vấn đề .......................................................9

1.3. Tổng quan về mạng xã hội hiện nay...............................................................11

1.3.1. Khái niệm....................................................................................................11

1.3.2. Đặc trưng.....................................................................................................11

1.3.3. Cấu trúc chung của một mạng xã hội..........................................................12

1.3.4. Giới thiệu về mạng xã hội Facebook ..........................................................12

1.3.5. Các tính năng và ứng dụng của mạng xã hội Facebook .............................13

1.4. Phát triển năng lực GQVĐ của học sinh với sự hỗ trợ mạng xã hội

facebook....................................................................................................................17

iv

1.4.1. Các tính năng của mạng xã hội có thể sử dụng trong dạy học vật lý để phát

triển năng lực GQVĐ của học sinh.......................................................................17

1.4.2. Bộ tiêu chí đánh giá năng lực giải quyết vấn đề .........................................20

1.5. Quy trình tổ chức dạy học phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học

sinh với việc ứng dụng mạng xã hội facebook ......................................................26

1.6. Thực trạng về việc sử dụng mạng xã hội và việc giải quyết vấn đề của học

sinh ở trƣờng THPT................................................................................................31

1.6.1. Mục đích điều tra ........................................................................................31

1.6.2. Đối tượng điều tra.......................................................................................31

1.6.3. Kết quả điều tra...........................................................................................31

1.5.4. Nhận xét về kết quả điều tra .......................................................................34

KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 ............................................................................................38

Chƣơng 2 XÂY DỰNG TIẾN TRÌNH DẠY HỌC CHƢƠNG “DÒNG ĐIỆN

TRONG CÁC MÔI TRƢỜNG” THEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG

LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CỦA HỌC SINH VỚI SỰ HỖ TRỢ CỦA

FACEBOOK ................................................................................................................39

2.1. Phân tích nội dung chƣơng trình “Dòng điện trong các môi trƣờng” Vật lí

11 THPT...................................................................................................................39

2.2. Mục tiêu của chƣơng “Dòng điện trong các môi trƣờng”............................41

2.3. Thiết kế và xây dựng group facebook để dạy học chương “Dòng điện trong các

môi trường” theo định hướng phát triển năng lực giải quyết vấn đề của HS.............43

2.4. Tiến trình dạy học chƣơng “Dòng điện trong các môi trƣờng” Vật lý 11

THPT theo định hƣớng bồi dƣỡng năng lực giải quyết vấn đề của học sinh với

sự hỗ trợ của facebook............................................................................................46

KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 ............................................................................................65

Chƣơng 3. THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM ..................................................................66

3.1. Mục đích và nhiệm vụ của thực nghiệm sƣ phạm.........................................66

3.1.1. Mục đích của thực nghiệm sư phạm ...........................................................66

3.1.2. Nhiệm vụ của thực nghiệm sư phạm...........................................................66

3.2. Đối tƣợng và phạm vi của thực nghiệm sƣ phạm..........................................66

3.3. Phƣơng pháp thực nghiệm sƣ phạm...............................................................67

3.3.1. Chọn mẫu thực nghiệm...............................................................................67

3.3.2. Tiến hành thực nghiệm................................................................................67

3.4. Đánh giá kết quả thực nghiệm sƣ phạm.........................................................67

3.5. Kết luận chung về thực nghiệm sƣ phạm.......................................................73

KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 ............................................................................................74

v

KẾT LUẬN ..................................................................................................................75

TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................................................76

PHỤ LỤC 1 .............................................................................................................. PL1

PHỤ LỤC 2 .............................................................................................................. PL8

PHỤ LỤC 3 ............................................................................................................ PL15

PHỤ LỤC 4 ............................................................................................................ PL24

viii

DANH MỤC BẢNG

Số hiệu

bảng đồ Tên bảng Trang

Bảng 1.1 Cấu trúc năng lực GQVĐ của HS với sự hỗ trợ của mạng xã

hội facebook 20

Bảng 1.2 Mức độ tham gia của HS khi GQVĐ với sự hỗ trợ mạng xã hội 25

Bảng 3.1 Kết quả thu được về NL GQVĐ sau TN 1 67

Bảng 3.2 Kết quả thu được về NL GQVĐ sau TN 2 68

Bảng 3.3 Tiêu chí đánh giá các mức độ đạt được của NL GQVĐ của HS 70

Bảng 3.4 Tổng điểm của HS dạy học phát triển năng lực GQVĐ lần

TN1 71

Bảng 3.5 Tổng điểm của học sinh khi dạy TN lần 2 72

ix

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Số hiệu

biểu đồ Tên biểu đồ Trang

Biểu đồ 1.1 GV đánh giá thực trạng NL GQVĐ của HS (đầu vào) 34

Biểu đồ 1.2 HS tự đánh giá thực trạng NL GQVĐ của bản thân (đầu vào) 35

Biểu đồ 3.1 Mức độ học sinh đạt được qua thực nghiệm lần 1 và thực

nghiệm lần 2

70

Biểu đồ 3.2 Đồ thị biểu diễn 4 mức của 2 lớp TN1 và TN2 72

x

DANH MỤC HÌNH ẢNH

Số hiệu

hình ảnh Tên hình ảnh Trang

Hình 1.1 Biểu tượng của facebook 11

Hình 1.2 Trang chủ đăng ký của facebook 13

Hình 1.3 Phần đăng kí tên truy cập facebook 14

Hình 1.4 Trang chủ facebook sau khi tạo xong 14

Hình 1.5 Trang cá nhân của người tạo facebook 16

Hình 1.6 Các dang fanpage của facebook 17

Hình 1.7 Quy trình dạy học bồi dưỡng năng lực GQVĐ với mạng xã

hội facebook 26

Hình 2.1 Sơ đồ logic kiến thức chương “Dòng điện trong các môi

trường” 40

Hình 2.2 Tạo group “Học vật lý” cho lớp 43

Hình 2.3 Cập nhật ảnh bìa cho group của lớp 43

Hình 2.4 Đăng tảu lên group nhóm một video mô phỏng các tinh thể

rắn, lỏng, khí 44

Hình 2.5 Đăng tải các thí nghiệm vật lý cho học sinh quan sát 44

Hình 2.6 Các học sinh bình luận về thí nghiệm GV đăng lên trước đó 44

Hình 2.7 GV khảo sát bằng cách tham khảo ý kiến của cả lớp 45

Hình 2.8 HS bình luận các hiện tượng liên quan đến bài học mà HS

phát hiện được 45

Hình 2.9 Cách tạo nhóm riêng cho từng lớp trên facebook 48

Hình 2.10 GV đăng tải các hình ảnh có liên quan bài hoc để học sinh

tìm hiểu 48

Hình 2.11 GV đăng phiếu học tập để học sinh tìm hiểu trước ở nhà 49

Hình 2.12 Hình ảnh có liên quan đến bản chất dòng điện trong kim loại 50

Hình 2.13 Sự chuyển động của electron tự do 50

Hình 2.14 GV đăng tải đồ thị để học sinh có thể trao đổi tìm ra vấn đề

cần giải quyết 51

Hình 2.15 Điện trở suất và hệ số nhiệt điện trở của một số kim loại tiêu

biểu 53

Hình 2.16 GV giao bài tập về nhà trong nhóm facebook 55