Dấu ấn của giao lưu văn hóa Đông - Tây trong trang phục áo dài Việt Nam

Phạm Thị Phương Thái và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 98(10): 163 - 166

163

DẤU ẤN CỦA GIAO LƯU VĂN HÓA ĐÔNG – TÂY

TRONG TRANG PHỤC ÁO DÀI VIỆT NAM

Phạm Thị Phương Thái1

– Lee Mi Jung2

1

Trường Đại học Khoa học - ĐH Thái Nguyên

2Viện Việt Nam học và Khoa học phát triển – ĐH Quốc gia Hà Nội

TÓM TẮT

Bài viết đã tóm lược những đặc điểm cơ bản nhất cho thấy dấu ấn phương Đông và phương Tây

trong thiết kế áo dài – một loại trang phục truyền thống, biểu trưng cho vẻ đẹp của phụ nữ Việt

Nam. Từ sự nhận diện văn hóa Đông – Tây đó bài viết phần nào khái quát quá trình hình thành và

phát triển của áo dài Việt Nam từ truyền thống tới hiện đại.

Từ khóa: Trang phục, áo dài, giao lưu văn hóa, Đông – Tây, truyền thống.

DẪN NHẬP

*

Giao lưu văn hóa là quá trình diễn ra sự gặp

gỡ, trao đổi tìm hiểu, đối thoại về các giá trị

văn hóa, lịch sử, các thành tựu văn minh giữa

các vùng lãnh thổ, giữa các quốc gia. Có

những nền văn hóa tự tìm đến nhau, tự giao

lưu với nhau trong hòa bình tự nguyện nhưng

ngược lại có những nền văn hóa lại gặp nhau

từ sự cưỡng bức. Trước đây, đa phần các ý

kiến cho rằng đã nói đến giao lưu thông

thường là nói đến sự học hỏi, tiếp thu một

cách hòa bình tự nguyện nhưng trên thực tế

quá trình giao lưu văn hóa còn được hình

thành từ chính vó ngựa xâm lăng. Việt Nam

không thể phủ nhận dấu ấn văn hóa Trung

Hoa trong nền văn hóa của mình và chắc chắn

dấu ấn đó được hình thành từ quá trình gặp

gỡ, trao đổi giữa hai nền văn hóa. Do vậy, dù

cưỡng bức hay tự nguyện thì bản chất của

giao lưu văn hóa chính là quá trình giới thiệu,

quảng bá (có thể dưới dạng áp đặt) các giá trị,

sản phẩm văn hóa của mình ra với các nền

văn hóa khác và tiếp thu, chọn lọc (chấp

nhận) các giá trị văn hóa từ bên ngoài.

Quá trình giao lưu văn hóa luôn luôn được

hình thành trên hai yếu cố căn cốt: yếu tố nội

sinh và yếu tố ngoại sinh. Yếu tố nội sinh ở

đây chúng tôi muốn nhắc tới những thành tố,

những giá trị văn hóa đã tồn tại trong vùng

lãnh thổ, đã ghi dấu trong nền văn hóa đó từ

lâu đời, những thành tố đó cấu thành bản sắc

*

Tel: 0913 354944, Email: [email protected]

văn hóa quốc gia. Yếu tố ngoại sinh là những

giá trị, những thành tố văn hóa được du nhập

từ bên ngoài. Quá trình giao lưu văn hóa

chính là sự kết hợp hài hòa yếu tố nội sinh và

ngoại sinh, thống nhất nó trong một nền văn

hóa mà đôi khi người ta không thể phân tách

được. Trong giao lưu văn hóa của Việt Nam

tồn tại một vấn đề và cũng là một khái niệm

cho tới hiện nay vẫn chưa thật rõ ràng đó là

khái niệm văn hóa Đông – Tây. Đông và Tây

được coi là khái niệm về mặt địa lý dùng để

chỉ phương hướng – phương Đông và phương

Tây. Về sau này khái niệm phương Đông và

phương Tây được các nước châu Âu sử dụng

nhiều để phân biệt các nước phương Tây –

châu Âu các nước phát triển với các quốc gia

phương Đông, phụ thuộc và kém phát triển.

Từ đó trong văn hóa cũng xuất hiện thuật ngữ

văn hóa phương Đông và văn hóa phương

Tây. Văn hóa phương Đông để chỉ văn hóa

của các nước châu Á (Đông Á, Đông Nam Á)

và một số nước châu Phi, các tiểu vương quốc

Ả Rập và phương Tây để chỉ văn hóa Âu – Mỹ.

Trong xu hướng toàn cầu hóa và hội nhập văn

hóa giai đoạn hiện nay, nghiên cứu giao lưu

văn hóa nói chung và quá trình hội nhập

Đông – Tây nói riêng là một hướng đi rộng và

mở được giới nghiên cứu quan tâm. Trong bài

viết này chúng tôi muốn góp một phần nhỏ

trong nghiên cứu sự giao lưu văn hóa Đông –

Tây ở Việt Nam thông qua khảo sát dấu ấn văn

hóa Đông - Tây trong trang phục áo dài – một

loại trang phục truyền thống của Việt Nam.