Danh tiếng doanh nghiệp trong mối quan hệ với hình ảnh nước xuất xứ, niềm tin, trách nhiệm xã hội doanh nghiệp và ý định mua lại: nghiên cứu trường hợp khách hàng ngành ô tô Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN NGỌC HIỀN

DANH TIẾNG DOANH NGHIỆP TRONG MỐI QUAN HỆ VỚI

HÌNH ẢNH NƯỚC XUẤT XỨ, NIỀM TIN, TRÁCH NHIỆM XÃ

HỘI DOANH NGHIỆP VÀ Ý ĐỊNH MUA LẠI: NGHIÊN CỨU

TRƯỜNG HỢP KHÁCH HÀNG NGÀNH Ô TÔ VIỆT NAM

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

Tp. Hồ Chí Minh - Năm 2018

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN NGỌC HIỀN

DANH TIẾNG DOANH NGHIỆP TRONG MỐI QUAN HỆ VỚI

HÌNH ẢNH NƯỚC XUẤT XỨ, NIỀM TIN, TRÁCH NHIỆM XÃ

HỘI DOANH NGHIỆP VÀ Ý ĐỊNH MUA LẠI: NGHIÊN CỨU

TRƯỜNG HỢP KHÁCH HÀNG NGÀNH Ô TÔ VIỆT NAM

Chuyên ngành : Quản trị kinh doanh

Mã số : 9340101

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

1. PGS.TS PHẠM XUÂN LAN

2. PGS.TS TRẦN HÀ MINH QUÂN

Tp. Hồ Chí Minh - Năm 2018

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình do chính tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn

của người hướng dẫn khoa học. Tất cả những nội dung kế thừa, tham khảo từ những

tài liệu khác được trích dẫn đầy đủ, chính xác và ghi nguồn cụ thể trong mục tài liệu

tham khảo.

Nghiên cứu sinh

Nguyễn Ngọc Hiền

ii

LỜI CẢM ƠN

Trước tiên, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Phạm Xuân Lan.

Thầy đã tận tình hướng dẫn và hỗ trợ tôi trong suốt quá trình hoàn thành luận án.

Luận án này sẽ không được hoàn thành nếu không có thầy. Tôi cũng chân thành

cảm ơn PGS.TS Trần Hà Minh Quân đã hướng dẫn và tạo điều kiện để tôi hoàn

thành luận án của mình.

Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo và các anh chị nhân viên tại khoa

Quản trị, Viện Đào tạo sau đại học của trường Đại học Kinh tế Tp. Hồ Chí Minh đã

tạo điều kiện để tôi học tập, nghiên cứu trong suốt thời gian vừa qua.

Tôi cũng xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu Trường Đại học Công

nghiệp Tp. Hồ Chí Minh đã tạo điều kiện về thời gian và kinh phí để tôi có thể thực

hiện được giấc mơ tiến sĩ của mình. Tôi xin cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp đã giúp đỡ

và chia sẽ những khó khăn trong quá trình nghiên cứu. Tôi cũng xin cảm ơn những

khách hàng sở hữu xe ô tô đã trả lời bảng khảo sát của tôi trong quá trình thu thập

số liệu.

Cuối cùng, Tôi cũng muốn gửi lời cảm ơn đến gia đình, đã luôn ủng hộ, tạo

điều kiện và chia sẽ những khó khăn để tôi có thể hoàn thành luận án.

Xin trân trọng cảm ơn!

iii

MỤC LỤC

Trang phụ bìa

Lời cam đoan................................................................................................................i

Lời cảm ơn ..................................................................................................................ii

Mục lục...................................................................................................................... iii

Danh mục bảng .........................................................................................................xii

Danh mục hình ............................................................................................................x

Danh mục giải thích thuật ngữ...................................................................................xi

Tóm tắt ......................................................................................................................xii

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU.............................................................1

1.1. Sự cần thiết của đề tài nghiên cứu........................................................................1

1.1.1. Những vẫn đề đặt ra từ thực tiễn.......................................................................1

1.1.2. Tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước .......................................................2

1.1.2.1. Tình hình nghiên cứu ngoài nước ..................................................................2

1.1.2.2. Tình hình nghiên cứu tại Việt Nam..............................................................10

1.2. Vấn đề nghiên cứu và mục tiêu nghiên cứu.......................................................13

1.3. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu...................................................17

1.3.1. Đối tượng nghiên cứu......................................................................................17

1.3.2. Phạm vi nghiên cứu.........................................................................................18

1.4. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................19

1.4.1. Phương pháp nghiên cứu định tính .................................................................19

1.4.2. Phương pháp nghiên cứu định lượng ..............................................................19

1.5. Tính mới và những đóng góp.............................................................................20

1.5.1. Đóng góp về mặt lý thuyết..............................................................................20

1.5.2. Đóng góp về mặt thực tiễn ..............................................................................21

1.6. Cấu trúc của luận án...........................................................................................21

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU......................23

2.1. Giới thiệu............................................................................................................23

2.2. Danh tiếng doanh nghiệp (Corporate Reputation).............................................23

iv

2.2.1. Sự khác biệt giữa danh tiếng, thương hiệu, bản sắc và hình ảnh doanh nghiệp

...................................................................................................................................23

2.2.2. Khái niệm danh tiếng doanh nghiệp ...............................................................26

2.2.3. Tầm quan trọng của danh tiếng doanh nghiệp ................................................29

2.2.4. Lý thuyết nền...................................................................................................30

2.2.4.1. Lý thuyết tín hiệu .........................................................................................31

2.2.4.2. Lý thuyết hành động hợp lý .........................................................................33

2.2.5. Đo lường danh tiếng doanh nghiệp.................................................................34

2.2.5.1. Các cuộc điều tra xếp hạng thương mại.......................................................34

2.2.5.2. Thảo luận các thang đo lường trong nghiên cứu..........................................36

2.3. Tiền tố và kết quả của danh tiếng doanh nghiệp................................................43

2.3.1. Hình ảnh nước xuất xứ....................................................................................50

2.3.1.1. Khái niệm.....................................................................................................50

2.3.1.2. Bối cảnh và sự nổi lên của cấu trúc nước xuất xứ .......................................52

2.3.2. Trách nhiệm xã hội doanh nghiệp...................................................................56

2.3.2.1. Khái niệm trách nhiệm xã hội doanh nghiệp ...............................................56

2.3.2.2. Các thành phần trách nhiệm xã hội doanh nghiệp .......................................59

2.3.2.3. Nhận thức của khách hàng về trách nhiệm xã hội doanh nghiệp (Perceived

Corporate Social Responsibility: Nhận thức CSR)...................................................65

2.3.3. Niềm tin của khách hàng.................................................................................67

2.3.4. Ý định mua lại.................................................................................................69

2.4. Giả thuyết và mô hình nghiên cứu .....................................................................70

2.4.1. Giả thuyết nghiên cứu .....................................................................................70

2.4.1.1. Mối quan hệ giữa hình ảnh nước xuất xứ và danh tiếng doanh nghiệp .......70

2.4.1.2. Mối quan hệ giữa danh tiếng doanh nghiệp và nhận thức trách nhiệm xã hội

doanh nghiệp .............................................................................................................74

2.4.1.3. Mối quan hệ giữa danh tiếng doanh nghiệp và niềm tin của khách hàng....75

2.4.1.4. Mối quan hệ giữa niềm tin và nhận thức trách nhiệm xã hội doanh nghiệp

của khách hàng..........................................................................................................77

v

2.4.1.5. Mối quan hệ giữa hình ảnh nước xuất xứ và ý định mua lại của khách hàng

...................................................................................................................................78

2.4.1.6. Mối quan hệ giữa nhận thức trách nhiệm xã hội doanh nghiệp và ý định

mua lại của khách hàng .............................................................................................79

2.4.1.7. Mối quan hệ giữa danh tiếng doanh nghiệp và ý định mua lại của khách

hàng ...........................................................................................................................82

2.4.1.8. Mối quan hệ giữa niềm tin và ý định mua lại của khách hàng ....................83

2.4.2. Mô hình lý thuyết và tổng hợp các giả thuyết.................................................83

2.5. Tóm tắt chương 2 ...............................................................................................85

CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................................86

3.1. Giới thiệu............................................................................................................86

3.2. Lựa chọn phương pháp nghiên cứu....................................................................86

3.2.1. Chiến lược nghiên cứu ....................................................................................86

3.2.2. Quy trình nghiên cứu ......................................................................................88

3.3. Nghiên cứu định tính xây dựng thang đo...........................................................91

3.3.1. Danh tiếng doanh nghiệp ................................................................................92

3.3.2. Hình ảnh nước xuất xứ....................................................................................94

3.3.3. Nhận thức trách nhiệm xã hội doanh nghiệp của khách hàng ........................95

3.3.4. Niềm tin của khách hàng.................................................................................97

3.3.5. Ý định mua lại.................................................................................................98

3.4. Nghiên cứu sơ bộ đánh giá thang đo..................................................................98

3.4.1. Thiết kế khảo sát .............................................................................................98

3.4.2. Điều tra sơ bộ đánh giá thang đo ....................................................................99

3.4.2.1. Mô tả chương trình điều tra..........................................................................99

3.4.2.2. Kết quả thống kê mô tả ................................................................................99

3.4.2.3. Đánh giá độ tin cậy của thang đo...............................................................101

3.4.2.4. Đánh giá giá trị của thang đo – phân tích nhân tố khám phá (EFA)..........107

3.4.2.5. Kết luận về kết quả nghiên cứu sơ bộ ........................................................111

3.5. Thiết kế chương trình nghiên cứu chính thức ..................................................113

vi

3.5.1. Thiết kế mẫu nghiên cứu...............................................................................113

3.5.1.1. Phương pháp chọn mẫu..............................................................................113

3.5.1.2. Cấu trúc mẫu và quá trình thu thập dữ liệu................................................113

3.5.2. Đánh giá mô hình ..........................................................................................116

3.5.2.1. Phân tích nhân tố khẳng định (CFA – Confirmatory Factor Analysis) .....116

3.5.2.2. Mô hình cấu trúc tuyến tính (SEM – Structural Equation Modeling) .......118

3.6. Tóm tắt chương 3 .............................................................................................119

CHƯƠNG 4: PHÂN TÍCH KẾT QUẢ VÀ KIỂM ĐỊNH MÔ HÌNH NGHIÊN

CỨU ........................................................................................................................121

4.1. Giới thiệu..........................................................................................................121

4.2. Phân tích mẫu nghiên cứu chính thức ..............................................................121

4.2.1. Mô tả mẫu thống kê.......................................................................................121

4.2.2. Phân tích giá trị ngoại lai ..............................................................................123

4.2.3. Kiểm định phân phối chuẩn của dữ liệu........................................................123

4.3. Phân tích nhân tố khẳng định...........................................................................125

4.3.1. Kết quả CFA thang đo nhận thức trách nhiệm xã hội doanh nghiệp............125

4.3.2. Kết quả CFA thang đo hình ảnh nước xuất xứ thương hiệu và hình ảnh nước

sản xuất....................................................................................................................128

4.3.3. Kết quả CFA thang đo danh tiếng doanh nghiệp..........................................131

4.3.4. Kết quả CFA thang đo niềm tin và ý định mua lại của khách hàng .............133

4.3.5. Kết quả CFA mô hình tới hạn .......................................................................136

4.3.6. Kết luận kết quả phân tích nhân tố khẳng định mô hình đo lường ...............139

4.4. Kiểm định mô hình lý thuyết bằng mô hình hóa cấu trúc tuyến tính...............140

4.4.1. Kiểm định mô hình lý thuyết ........................................................................140

4.4.2. Kiểm định giả thuyết của mô hình ................................................................140

4.4.3. Kiểm định ước lượng mô hình lý thuyết bằng Bootstrap .............................144

4.4.4. Kết quả kiểm định các giả thuyết..................................................................146

4.5. Tóm tắt chương 4 .............................................................................................147

vii

CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý CỦA NGHIÊN CỨU..............................148

5.1. Giới thiệu..........................................................................................................148

5.2. Kết quả chính của nghiên cứu..........................................................................148

5.3. Hàm ý của nghiên cứu và các đề xuất cho người lãnh đạo..............................153

5.4. Những đóng góp chính của kết quả nghiên cứu...............................................157

5.5. Hạn chế và hướng nghiên cứu tiếp theo...........................................................160

KẾT LUẬN.............................................................................................................162

DANH MỤC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ

LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN...............................................................................163

TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................................164

PHỤ LỤC.................................................................................................................[1]

viii

DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1. Khái niệm về danh tiếng doanh nghiệp....................................................28

Bảng 2.2. Các thành phần trong thang đo chỉ số danh tiếng ....................................38

Bảng 2.3. Thang đo đặc tính doanh nghiệp ..............................................................41

Bảng 2.4. Tổng hợp các nghiên cứu về đo lường danh tiếng doanh nghiệp ............42

Bảng 2.5. Tổng hợp nghiên cứu về tiền tố và kết quả của danh tiếng doanh nghiệp

...................................................................................................................................47

Bảng 2.6. Giải thích trách nhiệm xã hội doanh nghiệp (CSR).................................59

Bảng 2.7. Các quan điểm nghiên cứu trách nhiệm xã hội doanh nghiệp .................61

Bảng 2.8. Tổng hợp các giả thuyết...........................................................................85

Bảng 3.1. Thang đo lường danh tiếng doanh nghiệp................................................93

Bảng 3.2. Thang đo lường hình ảnh nước xuất xứ thương hiệu...............................94

Bảng 3.3. Thang đo lường hình ảnh nước sản xuất..................................................94

Bảng 3.4. Thang đo lường nhận thức trách nhiệm xã hội doanh nghiệp..................96

Bảng 3.5. Thang đo lường niềm tin của khách hàng................................................97

Bảng 3.6. Thang đo lường ý định mua lại của khách hàng ......................................98

Bảng 3.7. Cơ cấu mẫu trong nghiên cứu sơ bộ.......................................................100

Bảng 3.8. Độ tin cậy thang đo danh tiếng doanh nghiệp........................................101

Bảng 3.9. Đánh giá độ tin cậy thang đo hình ảnh nước xuất xứ thương hiệu ........102

Bảng 3.10. Đánh giá độ tin cậy thang đo hình ảnh nước sản xuất .........................103

Bảng 3.11. Đánh giá độ tin cậy thang đo trách nhiệm thương mại........................103

Bảng 3.12. Đánh giá độ tin cậy thang đo trách nhiệm đạo đức..............................104

Bảng 3.13. Đánh giá độ tin cậy thang đo trách nhiệm xã hội.................................105

Bảng 3.14. Đánh giá độ tin cậy thang đo niềm tin của khách hàng .......................106

Bảng 3.15. Đánh giá độ tin cậy thang đo ý định mua lại của khách hàng .............106

Bảng 3.16. Trọng số nhân tố của thang đo nhận thức CSR....................................108

Bảng 3.17. Trọng số nhân tố của thang đo đơn hướng...........................................110

Bảng 4.1. Cơ cấu mẫu trong nghiên cứu chính thức ..............................................122

Bảng 4.2. Hệ số skewness và kurtosis của các biến ...............................................124

ix

Bảng 4.3. Kết quả kiểm định giá trị phân biệt giữa các thành phần nhận thức CSR

.................................................................................................................................127

Bảng 4.4. Kết quả kiểm định độ tin cậy thang đo nhận thức CSR.........................127

Bảng 4.5. Kết quả Cronbach’s alpha các thành phần của thang đo nhận thức CSR

.................................................................................................................................128

Bảng 4.6. Kết quả kiểm định giá trị phân biệt giữa hai khái niệm hình ảnh nước

xuất xứ thương hiệu và hình ảnh nước sản xuất .....................................................130

Bảng 4.7. Kết quả kiểm định độ tin cậy thang đo hình ảnh nước xuất xứ thương

hiệu và hình ảnh nước sản xuất...............................................................................130

Bảng 4.8. Kết quả Cronbach’s alpha các thành phần của thang đo hình ảnh nước

xuất xứ thương hiệu và hình ảnh nước sản xuất .....................................................131

Bảng 4.9. Kết quả kiểm định độ tin cậy thang đo danh tiếng doanh nghiệp..........132

Bảng 4.10. Kết quả Cronbach’s alpha thang đo danh tiếng doanh nghiệp.............133

Bảng 4.11. Kết quả kiểm định giá trị phân biệt giữa hai khái niệm niềm tin của

khách hàng và ý định mua lại của khách hàng........................................................135

Bảng 4.12. Kết quả kiểm định độ tin cậy thang đo niềm tin của khách hàng và ý

định mua lại của khách hàng...................................................................................135

Bảng 4.13. Kết quả Cronbach’s alpha thang đo niềm tin và ý định mua lại của

khách hàng...............................................................................................................136

Bảng 4.14. Kết quả kiểm định sự phân biệt giữa các khái niệm trong mô hình tới

hạn ...........................................................................................................................138

Bảng 4.15. Tóm tắt kết quả kiểm định thang đo ....................................................139

Bảng 4.16. Hệ số hồi quy các mô quan hệ (chưa chuẩn hóa).................................141

Bảng 4.17. Tác động trực tiếp, gián tiếp và tổng hợp (chuẩn hóa) ........................142

Bảng 4.18. Kết quả ước lượng (chuẩn hóa) bằng Bootstrap ..................................145

Bảng 4.19. Tổng hợp kết quả kiểm định các giả thuyết nghiên cứu ......................146

x

DANH MỤC HÌNH

Hình 2.1. Mô hình khái niệm niềm tin .....................................................................34

Hình 2.1. Mô hình nghiên cứu đề xuất của Gatti và cộng sự (2012) .......................45

Hình 2.2. Các tác động có ý nghĩa trong nghiên cứu của Saeidi và cộng sự (2015)46

Hình 2.3. Mô hình lý thuyết các mối quan hệ ..........................................................84

Hình 3.1. Quy trình nghiên cứu................................................................................89

Hình 4.1. Kết quả CFA (chuẩn hóa) thang đo lường nhận thức CSR....................126

Hình 4.2. Kết quả CFA (chuẩn hóa) thang đo hình ảnh nước xuất xứ thương hiệu và

hình ảnh nước sản xuất............................................................................................129

Hình 4.3. Kết quả CFA (chuẩn hóa) thang đo danh tiếng doanh nghiệp ...............132

Hình 4.4. Kết quả CFA (chuẩn hóa) thang đo niềm tin của khách hàng và ý định

mua lại của khách hàng ...........................................................................................134

Hình 4.5. Kết quả CFA (chuẩn hóa) mô hình tới hạn ............................................137

Hình 4.6. Kết quả SEM mô hình nghiên cứu (chuẩn hóa).....................................140

xi

DANH MỤC GIẢI THÍCH THUẬT NGỮ

Tiếng anh Tiếng việt

Corporate reputation Danh tiếng doanh nghiệp

Corporate association Sự liên tưởng doanh nghiệp

Corporate Character Scale Thang đo đặc tính doanh nghiệp

Halo effect Hiệu ứng hào quang

Signalling Theory Lý thuyết tín hiệu

Institutional theory Lý thuyết thể chế

Resource-based-view Quan điểm dựa vào nguồn lực

America's Most Admired Companies Các công ty được ngưỡng mộ nhất tại Mỹ

Theory of Reasoned Action Lý thuyết hành động hợp lý

Theory of Planned Behavior Lý thuyết hành vi dự định

Country-of-origin Nước xuất xứ

Country-of-origin image Hình ảnh nước xuất xứ

Country-of-brand image Hình ảnh nước xuất xứ thương hiệu

Country-of-manufacture image Hình ảnh nước sản xuất

Country-of-design Nước thiết kế

Country-of-assembly Nước lắp ráp

Country-of-parts Nước của các bộ phận

Corporate social responsibility Trách nhiệm xã hội doanh nghiệp

Perceived corporate social

responsibility

Nhận thức trách nhiệm xã hội doanh nghiệp

Repurchase Intention Ý định mua lại của khách hàng

Corporate Social Performance Hiệu suất xã hội của doanh nghiệp

Customer trust Niềm tin của khách hàng

Exploratory factor analysis Phân tích nhân tố khám phá

Conformatory factor analysis Phân tích nhân tố khẳng định

Convergent validity Giá trị hội tụ

Discriminant validity Giá trị phân biệt

Kaiser-Meyer-Olkin measure of

sampling

Kiểm đinh KMO

Nomological validity Giá trị liên hệ lý thuyết

xii

TÓM TẮT

Danh tiếng doanh nghiệp đã được sự quan tâm lớn của các nhà nghiên cứu

trên thế giới. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều vấn đề khác nhau chưa được giải quyết liên

quan đến những gì tạo ra danh tiếng, cũng như danh tiếng có tác động như thế nào

đến kết quả của doanh nghiệp. Gợi ý của các nghiên cứu trước cho rằng, cần đánh

giá tác động của hình ảnh nước xuất xứ đến danh tiếng doanh nghiệp. Khám phá tác

động của danh tiếng đến nhận thức trách nhiệm xã hội doanh nghiệp của khách

hàng. Ngoài ra, cần xem xét niềm tin của khách hàng như là kết quả của danh tiếng.

Các tác giả cũng cho rằng, nên nghiên cứu danh tiếng doanh nghiệp và các mối

quan hệ ở những nền văn hóa khác nhau, đặc biệt là văn hóa Châu Á.

Nhằm mục đích phát triển hơn nữa các mối quan hệ xung quanh danh tiếng

doanh nghiệp. Nghiên cứu đã đề xuất và kiểm định tác động của hình ảnh nước xuất

xứ đến danh tiếng, tác động của danh tiếng đến nhận thức trách nhiệm xã hội doanh

nghiệp, niềm tin và ý định mua lại của khách hàng, trong đó niềm tin đóng vai trò

trung gian và ý định mua lại được xem là kết quả cuối cùng. Các mối quan hệ này

được kiểm định thông qua mẫu 1.027 khách hàng đang sở hữu và sử dụng ô tô du

lịch tại Việt Nam. Kết quả nghiên cứu cho thấy, hình ảnh nước xuất xứ được xem

xét ở hai khía cạnh là hình ảnh nước xuất xứ thương hiệu và hình ảnh nước sản xuất

đều tác động tích cực đến danh tiếng và ý định mua lại của khách hàng, trong đó

hình ảnh nước xuất xứ thương hiệu tác động mạnh hơn. Danh tiếng tác động trực

tiếp đến nhận thức trách nhiệm xã hội doanh nghiệp của khách hàng. Đồng thời, tác

động gián tiếp một phần thông qua niềm tin của khách hàng. Danh tiếng sẽ tạo ra và

nuôi dưỡng niềm tin, và từ đó khách hàng sẽ nhận thức các hoạt động trách nhiệm

xã hội doanh nghiệp theo chiều hướng tích cực. Ngoài ra, niềm tin và nhận thức

trách nhiệm xã hội doanh nghiệp cũng tác động đến ý định mua lại của khách hàng.

Cuối cùng, danh tiếng tác động gián tiếp đến ý định mua lại của khách hàng.

Nghiên cứu đã phát hiện và đóng góp những bằng chứng thực nghiệm về các

mối quan hệ của các khái niệm trong mô hình nghiên cứu tại thị trường Việt Nam.

Đồng thời nghiên cứu này cũng đóng góp thực tiễn đối với các doanh nghiệp ô tô tại

thị trường Việt Nam thông qua những đề xuất giúp các doanh nghiệp nâng cao danh

tiếng, nhận thức trách nhiệm xã hội doanh nghiệp và ý định mua lại của khách hàng.

1

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU

1.1. Sự cần thiết của đề tài nghiên cứu

1.1.1. Những vẫn đề đặt ra từ thực tiễn

So với nhiều quốc gia trên thế giới, ngành công nghiệp ô tô Việt Nam ra đời

khá muộn. Sau quá trình đổi mới, chính phủ đã có nhiều chính sách nhằm khuyến

khích sự phát triển ngành ô tô, đưa ô tô trở thành mũi nhọn trong quá trình công

nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước. Sau hơn 25 năm phát triển, thị trường ô tô

đang là sân chơi của nhiều thương hiệu nổi tiếng thế giới như Toyota, Honda, Ford,

Hyundai… và cả những doanh nghiệp nội địa như Trường hải, TMT, Vinaxuki1

.

Theo báo cáo của Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA), sản lượng tiêu

thụ ô tô tại thị trường Việt Nam năm 2017 gần 260.000 xe, mức tăng trưởng trung

bình khoảng 30% giai đoạn 2012-2017, dự báo 5 năm tới mức tăng trưởng từ 20-

25%. Mặc dù sản lượng tiêu thụ vẫn còn thấp, tuy nhiên Việt Nam là một quốc gia

có quy mô dân số đông, thu nhập bình quân đầu người ngày càng tăng. Đây được

coi là một thị trường cực kỳ tiềm năng, nhất là khi tỷ lệ sở hữu xe ô tô ở Việt Nam

chỉ khoảng dưới 2% và tầng lớp trung lưu đang phát triển mạnh với nhu cầu tiềm

năng rất lớn.

Thực tế trong một nền kinh tế tự do hóa mới, cạnh tranh đã trở thành trung

tâm cho sự thành công của mọi tổ chức. Ví dụ, các hiệp định thương mại tự do

(FTA) yêu cầu các nước tham gia mở cửa thị trường, giảm thuế quan đối với hàng

hóa nhập khẩu và Việt Nam đang hướng tới một thị trường mở, điều này dẫn đến

mức độ cạnh tranh trong ngành trở nên khốc liệt hơn. Việc xây dựng thị trường mở

cũng khuyến khích đầu tư trực tiếp nước ngoài, cho phép các doanh nghiệp ô tô

nước ngoài mở rộng đầu tư và hoạt động tại Việt Nam. Như vậy, việc thực hiện các

hiệp định thương mại giữa Việt Nam với các nước đòi hỏi các thương hiệu ô tô phải

xây dựng lợi thế để có thể cạnh tranh khi thị trường trở nên khó khăn hơn. Vì vậy,

nghiên cứu trong việc xác định các yếu tố tạo lợi thế cạnh tranh là quan trọng đối

với các thương hiệu ô tô tại thị trường Việt Nam.

1 Báo cáo phân tích ngành ô tô năm 2016 – Dainam Securities (http://www.dnse.com.vn/)