Đánh giá khả năng sinh trưởng, phát triển của một số giống lúa lai 3 dòng mới tại tỉnh Phú Thọ

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

ĐỖ THỊ NGUYÊN NGỌC

ĐÁNH GIÁ KHẢ NĂNG SINH TRƢỞNG, PHÁT TRIỂN

CỦA MỘT SỐ GIỐNG LÚA LAI BA DÒNG MỚI

TẠI PHÚ THỌ

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP

THÁI NGUYÊN - 2011

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

ĐỖ THỊ NGUYÊN NGỌC

ĐÁNH GIÁ KHẢ NĂNG SINH TRƢỞNG, PHÁT TRIỂN

CỦA MỘT SỐ GIỐNG LÚA LAI BA DÒNG MỚI

TẠI PHÚ THỌ

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP

THÁI NGUYÊN - 2011

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn

1

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

ĐỖ THỊ NGUYÊN NGỌC

ĐÁNH GIÁ KHẢ NĂNG SINH TRƢỞNG, PHÁT TRIỂN

CỦA MỘT SỐ GIỐNG LÚA LAI BA DÒNG MỚI

TẠI PHÚ THỌ

Chuyên ngành: TRỒNG TRỌT

Mã số: 60.62.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: GS.TS. NGUYỄN THẾ ĐẶNG

THÁI NGUYÊN - 2011

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là hoàn

toàn trung thực và chưa được sử dụng cho bảo vệ một học vị nào, mọi sự giúp đỡ cho

việc hoàn thành luận văn này đều đã được cảm ơn, các thông tin trích dẫn trong luận

văn đều đã được ghi rõ nguồn gốc./.

Thái Nguyên, tháng 9 năm 2011

Tác giả luận văn

Đỗ Thị Nguyên Ngọc

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn

ii

DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT

Đ/C Đối chứng

TGST Thời gian sinh trưởng

NSLT Năng suất lý thuyết

NSTT Năng suất thực thu

UTL Ưu thế lai

P1000 Khối lượng 1000 hạt

FAO Tổ chức Nông nghiệp và lương thực Thế giới

IRRI Viện nghiên cứu lúa Quốc tế

WTO Tổ chức Thương mại Thế giới

ICRISAT Viện Nghiên cứu Cây trồng cạn Á nhiệt đới

NXB Nhà xuất bản

CCCC Chiều cao cây cuối cùng

ĐBSCL Đồng bằng sông Cửu Long

ĐBSH Đồng bằng sông Hồng

BTB Bắc Trung Bộ

K/n Khả năng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn

iii

LỜI CẢM ƠN

Trong suốt 2 năm học tập, với nỗ lực của bản thân, tôi đã nhận được sự giúp

đỡ, hướng dẫn tận tình của nhiều cá nhân và tập thể, đến nay luận văn của tôi đã

được hoàn thành.

Tôi xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn tới:

Ban Giám hiệu, Khoa Sau Đại học, Khoa Nông học cùng toàn thể cán bộ,

giảng viên trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên đã giúp đỡ, chỉ bảo tôi trong suốt

quá trình học tập và nghiên cứu tại trường.

Với lòng biết ơn chân thành, tôi gửi lời cảm ơn sâu sắc tới: GS.TS. Nguyễn

Thế Đặng, Trưởng bộ môn Khoa học đất, người đã tận tình chỉ bảo động viên và

giúp đỡ tôi trong suốt quá trình làm luận văn và viết báo cáo.

Trung tâm giống cây trồng Phú Thọ đã cung cấp nguồn giống và giúp đỡ tôi

tận tình để tôi hoàn thành luận văn. Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Phú

Thọ. Cấp uỷ, chính quyền và nhân dân xã Vũ Yển (Thanh Ba), xã Hoàng Xá (Thanh

Thuỷ), xã Kinh Kệ (Lâm Thao), trại thực nghiệm giống Cao Xá (Lâm Thao) cùng bạn

bè đồng nghiệp và người thân đã quan tâm giúp đỡ và động viên tôi trong suốt quá

trình học tập và thực hiện đề tài.

Xin chân thành cảm ơn!

Thái Nguyên, tháng 9 năm 2011

Tác giả luận văn

Đỗ Thị Nguyên Ngọc

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn

iv

MỤC LỤC

Trang

MỞ ĐẦU................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài.......................................................................................1

2. Mục tiêu của đề tài ..............................................................................................2

3. Yêu cầu của đề tài................................................................................................2

4. Ý nghĩa của đề tài................................................................................................3

PHẦN 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU..............................................................4

1.1. Cơ sở khoa học và thực tiễn của đề tài ......................................................... 4

1.1.1. Cơ sở khoa học......................................................................................4

1.1.2. Cơ sở thực tiễn ......................................................................................5

1.2. Nghiên cứu nguồn gốc và phân loại cây lúa .................................................. 6

2.2.1. Nguồn gốc cây lúa.................................................................................7

2.2.2. Phân loại lúa.........................................................................................7

1.3. Sự biểu hiện ưu thế lai (ƯTL) ở lúa ........................................................... 11

1.3.1. Khái niệm............................................................................................11

1.3.2. Cơ sở di truyền....................................................................................11

1.3.3. Sự biểu hiện ưu thế lai về các đặc tính nông học ở lúa lai F1 ..............11

1.4. Kỹ thuật gieo cấy lúa lai thương phẩm F1 .................................................. 14

1.5. Tình hình nghiên cứu, sản xuất lúa – gạo trên Thế giới và tại Việt Nam........ 16

1.5.1. Trên Thế giới.......................................................................................16

1.5.2. Tại Việt Nam .......................................................................................28

PHẦN 2: NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU............................40

2.1. Đối tượng, địa điểm nghiên cứu......................................................................40

2.1.1. Đối tượng nghiên cứu ............................................................................ 40

2.1.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu ........................................................... 41

2.2. Nội dung nghiên cứu ......................................................................................41

2.3. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................41

2.3.1. Phương pháp thu thập tài liệu ................................................................ 41

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn

v

2.3.2. Phương pháp bố trí thí nghiệm ............................................................... 41

2.3.3. Kỹ thuật chăm sóc lúa (theo hướng dẫn kỹ thuật của Sở Nông nghiệp và Phát

triển nông thôn Phú Thọ) ................................................................................ 43

2.3.4. Các chỉ tiêu và phương pháp theo dõi ..................................................... 44

2.3.5. Phương pháp xử lý số liệu...................................................................... 49

PHẦN 3: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN .............................................................50

3.1. Đặc điểm cơ bản của vùng nghiên cứu ....................................................... 50

3.1.1. Điều kiện tự nhiên ...............................................................................50

3.1.2. Phú Thọ trong quá trình thực hiện đề tài.............................................51

3.2. Tình hình sinh trưởng, phát triển của một số giống lúa lai 3 dòng mới trong điều

kiện vụ Mùa 2009 và vụ Xuân 2010 tại tỉnh Phú Thọ......................................... 54

3.2.1. Tình hình sinh trưởng..........................................................................54

3.2.2. Động thái tăng trưởng chiều cao .........................................................58

3.2.3. Đặc tính đẻ nhánh của các giống lúa thí nghiệm .................................61

3.3. Đánh giá đặc tính chống chịu của các giống lúa lai 3 dòng mới trong điều kiện vụ

Mùa 2009 và vụ Xuân 2010 tại tỉnh Phú Thọ .................................................... 64

3.4. Đánh giá các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất của một số giống lúa lai 3

dòng mới trong điều kiện vụ Mùa 2009 và vụ Xuân 2010 tại tỉnh Phú Thọ .......... 67

3.4.1. Các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất ......................................67

3.4.2. Năng suất thực thu của một số giống lúa lai ba dòng mới....................72

3.5. Đánh giá các tính trạng liên quan đến chất lượng gạo của một số giống lúa lai ba

dòng mới ....................................................................................................... 74

3.6. Xây dựng mô hình sản xuất....................................................................... 77

KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ..................................................................................80

1. Kết luận..................................................................................................... 80

2. Đề nghị...................................................................................................... 81

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn

vi

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

Trang

Bảng 1.1: Diện tích, năng suất và sản lượng lúa của Thế giới................................21

giai đoạn 2000 - 2008............................................................................................21

Bảng 1.2: Diện tích, năng suất và sản lượng lúa của 10 nước có sản lượng lúa hàng

đầu Thế giới năm 2010........................................................................23

Bảng 1.3: Diện tích, năng suất và sản lượng lúa của Việt Nam..............................34

giai đoạn 2000 - 2008............................................................................................34

Bảng 1.4: Năng suất, diện tích, sản lượng lúa lai Việt Nam từ 2002 - 2009 ...........38

Bảng 1.5: Diện tích lúa lai thương phẩm năm 2008 - 2009 ....................................38

Bảng 1.6: Kết quả sản xuất lúa lai một số tỉnh năm 2009.......................................39

Bảng 3.1: Thời gian sinh trưở ng củ a các giống lúa lai 3 dòng trong điều kiện vụ Mùa

2009 tại Phú Thọ.................................................................................55

Bảng 3.2: Thời gian sinh trưở ng của các giống lúa lai 3 dòng trong điều kiện vụ Xuân

2010 tại Phú Thọ.................................................................................56

Bảng 3.3: Động thái tăng trưởng chiều cao các giống lúa lai 3 dòng mới trong điều

kiện vụ Mùa 2009 ...............................................................................58

Bảng 3.4: Khả năng đẻ nhánh của các giống lúa lai thí nghiệm trong vụ Mùa 2009 tại

Phú Thọ ..............................................................................................62

Bảng 3.5: Khả năng đẻ nhánh của các giống lúa lai thí nghiệm trong vụ Xuân 2010

tại Phú Thọ..........................................................................................63

Bảng 3.6: Khả năng chống chịu sâu bệnh và điều kiện ngoại cảnh các giống lúa lai thí

nghiệm trong vụ Mùa 2009 .................................................................65

Bảng 3.7: Khả năng chống chịu sâu bệnh và điều kiện ngoại cảnh các giống lúa lai thí

nghiệm trong vụ Xuân 2010 ................................................................66

Bảng 3.8: Các yếu tố cấu thành năng suất của các giống lúa lai mới trong điều kiện

vụ Mùa 2009.......................................................................................68

Bảng 3.9: Các yếu tố cấu thành năng suất của các giống lúa lai mới trong điều kiện

vụ Xuân 2010......................................................................................69

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn

vii

Bảng 3.10: Đánh giá chất lượng gạo của các giống lúa lai 3 dòng mới trong điều kiện

vụ Mùa 2010 .......................................................................................75

Bảng 3.11: Đánh giá chất lượng gạo của các giống lúa lai 3 dòng mới trong điều kiện

vụ Xuân 2011......................................................................................75

Bảng 3.12: Kết quả trình diễn các giống lúa lai 3 dòng mới có triển vọng trong vụ

Mùa 2010............................................................................................78

Bảng 3.13: Kết quả trình diễn các giống lúa lai 3 dòng mới có triển vọng trong vụ

Xuân 2011...........................................................................................78

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn

viii

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ

Trang

Hình 3.1: Tình hình thời tiết khí hậu tỉnh Phú Thọ, 2007 - 2010............................52

Hình 3.2: Thời gian sinh trưởng của các giống lúa lai 3 dòng mới .........................58

Hình 3.3: Chiều cao cây cuối cùng của các giống lúa lai 3 dòng mới tại Phú Thọ..60

Hình 3.4: Năng suất thực thu của các giống lúa lai 3 dòng mới tại Phú Thọ...........74