Đánh giá khả năng đáp ứng an toàn trong tình huống khẩn cấp và thảm họa của các bệnh viện tỉnh bến

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

ĐẠI HỌC Y DƯỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

--------------------

LẠI NGUYỄN LÊ DƯƠNG

ĐÁNH GIÁ KHẢ NĂNG ĐÁP ỨNG AN

TOÀN TRONG TÌNH HUỐNG KHẨN CẤP

VÀ THẢM HỌA CỦA CÁC BV TỈNH BẾN

TRE NĂM 2020 - 2021

LUẬN VĂN BÁC SĨ CHUYÊN KHOA CẤP II

Thành phố Hồ Chí Minh – Năm 2021

.

.

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

ĐẠI HỌC Y DƯỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

--------------------

LẠI NGUYỄN LÊ DƯƠNG

ĐÁNH GIÁ KHẢ NĂNG ĐÁP ỨNG AN TOÀN

TRONG TÌNH HUỐNG KHẨN CẤP VÀ THẢM HỌA

CỦA CÁC BỆNH VIỆN TỈNH BẾN TRE NĂM 2020-2021

Ngành: Quản lý Y tế

Mã số: CK 62 72 76 05

LUẬN VĂN BÁC SĨ CHUYÊN KHOA CẤP II

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

PGS.TS ĐẶNG VĂN CHÍNH

Thành phố Hồ Chí Minh – Năm 2021

.

.

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn tốt nghiệp Chuyên khoa cấp II chuyên ngành Quản

lý Y tế “Đánh giá khả năng đáp ứng an toàn trong tình huống khẩn cấp và

thảm họa của các BV tỉnh Bến tre năm 2020 - 2021” là công trình nghiên cứu của

chính tôi. Các số liệu và kết quả trong luận văn là trung thực và chưa được ai công

bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác.

Thành phố Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2021

Tác giả

Lại Nguyễn Lê Dương

.

.

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC BẢNG

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

ĐẶT VẤN ĐỀ.............................................................................................................1

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN Y VĂN .........................................................................6

1.1 Đại cương về thiên tai, thảm họa và tình huống khẩn cấp ảnh hưởng đến

ngành y tế.................................................................................................................6

1.2 Một số khái niệm và thông tin về BVAT ......................................................14

1.3 Tình hình nghiên cứu BV an toàn trên thế giới .............................................18

1.4 Tình hình nghiên cứu liên quan đến BVAT tại Việt Nam.............................20

1.5 Giới thiệu về tỉnh Bến Tre .............................................................................24

CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU........................26

2.1 Thiết kế nghiên cứu .......................................................................................26

2.2 Địa điểm và thời gian nghiên cứu..................................................................26

2.3 Đối tượng nghiên cứu ....................................................................................26

2.4 Phương pháp thu thập số liệu ........................................................................26

2.5 Định nghĩa các biến số...................................................................................27

2.6 Kiểm soát sai lệch..........................................................................................37

2.7 Phương pháp phân tích thống kê ...................................................................37

2.8 Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu..................................................................38

CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ DỰ KIẾN .........................................................................39

3.1 Các đặc tính của mẫu nghiên cứu ..................................................................39

3.2 BVAT trong tình huống khẩn cấp và thảm họa.............................................41

3.3 Kết cấu và phi kết cấu liên quan đến kiến trúc..............................................42

3.4 Phi kết cấu liên quan đến hệ thống TTB công trình đảm bảo an toàn cho

người sử dụng ........................................................................................................44

3.5 Chức năng liên quan giữa đến chính sách và nhân lực..................................46

3.6 Chức năng liên quan đến TTB.......................................................................48

.

.

3.7 Mối liên quan giữa BVAT về kết cấu và phi kết cấu liên quan đến kiến trúc

với các đặc tính của mẫu........................................................................................49

3.8 Mối liên quan giữa BVAT về phi kết cấu liên quan đến hệ thống TTB công

trình đảm bảo an toàn cho người sử dụng với đặc tính của mẫu...........................53

3.9 Mối liên quan giữa BVAT về chức năng liên quan đến chính sách và nhân

lực với các đặc tính của mẫu..................................................................................54

3.10 Mối Liên quan giữa BVAT về chức năng liên quan đến TTB với các đặc

tính của mẫu...........................................................................................................61

BÀN LUẬN ..............................................................................................................66

4.1 Các đặc tính của mẫu nghiên cứu ..................................................................66

4.2 Bệnh viện an toàn trong tình huống khẩn cấp và thảm họa...........................66

4.3 Kết cấu và phi kết cấu liên quan đến kiến trúc..............................................67

4.4 Phi kết cấu liên quan đến hệ thống TTB công trình đảm bảo an toàn cho

người sử dụng ........................................................................................................70

4.5 Chức năng liên quan đến chính sách và nhân lực..........................................73

4.6 Chức năng liên quan đến trang thiết bị..........................................................75

4.7 Mối liên quan giữa BVAT trong tình huống khẩn cấp và thảm họa với các

đặc tính của mẫu ....................................................................................................76

4.8 Điểm mạnh và điểm hạn chế của nghiên cứu................................................82

4.9 Tính mới và tính ứng dụng của nghiên cứu...................................................83

KIẾN NGHỊ ..............................................................................................................86

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Phụ lục 1: Bộ công cụ đánh giá bệnh viện an toàn trong tình huống khẩn cấp

và thảm họa

Phụ lục 2: Danh sách các bệnh viện

.

.

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1: Tình hình cơ sở y tế bị thiệt hại của Indonesia năm 2004 ……..….6

Bảng 1.2: Bảng số vụ sơ tán cơ sở y tế tại Mỹ từ 1989-1999 …………….….8

Bảng 3. 1: Tỷ lệ BVAT trong tình huống khẩn cấp và thảm họa ............................41

Bảng 3. 2: Tỷ lệ BVAT về kết cấu và phi kết cấu liên quan đến kiến trúc ..............42

Bảng 3. 3: Tỷ lệ BVAT về phi kết cấu liên quan đến hệ thống TTB công trình đảm

bảo an toàn cho người sử dụng ................................................................................44

Bảng 3. 4: Tỷ lệ BVAT về chức năng liên quan đến chính sách và nhân lực .........46

Bảng 3. 5 Tỷ lệ BVAT về chức năng liên quan đến TTB ......................................48

Bảng 3. 6: Mối liên quan giữa BVAT về kết cấu và phi kết cấu liên quan đến kiến

trúc với các đặc tính của mẫu ...................................................................................49

Bảng 3. 7: Mối liên quan giữa BVAT về kết cấu với các đặc tính của mẫu ............50

Bảng 3. 8: Mối liên quan giữa BVAT phi kết cấu về kiến trúc với các đặc tính của

mẫu ...........................................................................................................................52

Bảng 3. 9: Mối liên quan giữa BVAT về an toàn và an ninh cho con người, TTB với

các đặc tính của mẫu ................................................................................................53

Bảng 3. 10: Mối liên quan giữa BVAT về khả năng luân chuyển nội bộ và phối kết

hợp với các đặc tính của mẫu ...................................................................................54

Bảng 3. 11: Mối liên quan giữa BVAT về các chính sách, thủ tục, hướng dẫn quản

lý tình huống khẩn cấp với các đặc tính của mẫu ....................................................55

Bảng 3. 12: Mối liên quan giữa BVAT về kế hoạch cho tình huống khẩn cấp, thảm

họa với các đặc tính của mẫu ...................................................................................56

Bảng 3. 13: Mối liên quan giữa BVAT về nguồn nhân lực với các đặc tính của mẫu

...................................................................................................................................58

Bảng 3. 14: Mối liên quan giữa BVAT về theo dõi, đánh giá với các đặc tính của

mẫu ...........................................................................................................................59

Bảng 3. 15: Mối liên quan BVAT về TTB với các đặc tính của mẫu ......................61

Bảng 3. 16: Mối liên quan BVAT về hệ thống bảo đảm an toàn, an ninh với các đặc

tính của mẫu .............................................................................................................62

Bảng 3. 17: Mối liên quan BVAT về hệ thống thông tin, truyền thông, vận chuyển

với các đặc tính của mẫu ..........................................................................................64

.

.

DANH MỤC BIỂU ĐỒ VÀ HÌNH

HÌNH

Hình 1.1: Hình ảnh ngập trong nước của trạm y tế xã Cam Thủy…....……..11

Hình 1.2: Bản đồ hành chính tỉnh Bến Tre…………………………………..24

BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3.1: Tuyến bệnh viện trong mẫu nghiên cứu……………………….33

Biểu đồ 3.2: Mô tả quy mô bệnh viện..……………………………..……….33

Biểu đồ 3.3: Khu vực vị trí địa lý của bệnh viện…………………………….34

.

.

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BV BV

BVAT BV an toàn

NVYT Nhân viên y tế

TC Tiêu chí

TTB Trang thiết bị

WHO Tổ chức Y tế thế giới

.

.

ĐẶT VẤN ĐỀ

Những năm gần đây tình hình thảm họa trên thế giới và Việt Nam diễn

biến rất phức tạp, chứa đựng nhiều yếu tố khó lường. Biến đổi khí hậu là một

trong những nguyên nhân hàng đầu làm gia tăng số lượng và mức độ ảnh

hưởng của thảm họa và tình huống khẩn cấp (THKC). Nhiệt độ trái đất tăng

lên, mực nước biển dâng, hiện tượng khí hậu cực đoan là những vấn đề gây ra

nhiều thách thức [40]. Trung bình cứ một tuần xảy ra một thảm họa lớn, cướp

đi sinh mạng của hàng nghìn người trên thế giới, hủy hoại nhiều cơ sở vật

chất và các công trình kiến trúc có giá trị của nhân loại [25],[31].

Thực tế cho thấy, thảm họa xảy ra hết sức đột ngột không hề báo trước

các thảm họa tự nhiên như là bão, lũ lụt, lũ quét, lở đất, địa chấn và các thảm

họa nhân tạo như là hỏa hoạn, chiến tranh, ô nhiễm môi trường, cháy nổ có

thể xảy ra ở bất cứ nơi nào [1],[54]. Thảm họa xảy ra làm cho số lượng các

nạn nhân cần được cứu chữa, vận chuyển luôn vượt quá khả năng đáp ứng của

ngành y tế. Bên cạnh đó, chính các cơ sở y tế trong khu vực thảm họa cũng bị

thiệt hại nặng nề cả về con người cũng như cơ sở vật chất. An toàn BV trong

thảm họa là một thách thức ở các nước phát triển và đang phát triển

[26],[27],[37],[32],[43],[49].

Một số thiên tai trên thế giới gây thiệt hại nặng nề cho các cơ sở y tế như

trận động đất ở Mỹ năm 1988, đã có 416 cơ sở y tế bị phá hủy, 24 cơ sở bị

phá hủy vĩnh viễn [42]. Năm 2004, sóng thần Ấn Độ Dương đã phá hủy

khoảng 60% bệnh viện (BV) ở tỉnh Aceh của Indonesia [38]. Vào năm 2010,

trong vùng thảm họa của trận động đất ở Haiti, 30 trên 49 BV đã bị hư hại

hoặc bị phá hủy [41]. Và sau trận động đất năm 2015 ở Nepal, có bốn huyện

trong số các huyện bị ảnh hưởng xấu nhất bởi trận động đất thì toàn bộ các

.

.

BV đã bị phá hủy hoàn toàn hoặc bị hư hỏng quá nặng không thể hoạt động

trở lại [47].

Việt Nam là một trong mười quốc gia có số lượng thảm họa và số người

bị ảnh hưởng bởi thảm họa lớn nhất trên thế giới [5]. Từ năm 1980-2010, đã

có 159 thảm họa xảy ra, làm bị thương 73.582.754 người và tử vong 16.099

người [44]. Một cơn bão số 9 năm 2009 đã làm 30% số cơ sở y tế tại bốn tỉnh

miền Trung và Tây Nguyên ở Việt Nam bị thiệt hại với tổng thiệt hại ước tính

trên 19.000 tỷ đồng. Năm 2017, Việt Nam chịu ảnh hưởng 16 cơn bão và 06

áp thấp nhiệt đới, đạt kỷ lục về số trận bão xuất hiện, đặc biệt còn bị ảnh

hưởng cơn bão số 16 có cường độ mạnh nhất trong khoảng 40 năm qua (chỉ

thị 03) [12],[11].

Tất cả những thảm họa này đã cung cấp bằng chứng về việc các hệ thống

y tế kém an toàn dễ bị phá hủy, không phục hồi trong các trường hợp khẩn

cấp làm tê liệt hệ thống y tế khi chúng cần thiết nhất. BV có vai trò quan

trọng trong việc khám chữa bệnh cho nhân dân không chỉ trong điều kiện bình

thường, mà còn trong điều kiện có thiên tai, thảm họa xảy ra [5],[7],[10],[54].

Ngoài ra, WHO đã khởi xướng chiến dịch BV an toàn (BAVT) và xây dựng

bộ câu hỏi đánh giá trong tình huống khẩn cấp, với mục đích nâng cao nhận

thức và hành động nhằm bảo vệ tính mạng của người bệnh và nhân viên y tế

(NVYT) [5].

Tỉnh Bến Tre có diện tích 2.394,6 km

2

với 1.268.200 người dân và 13

BV thực hiện khoảng 2,5 triệu lượt khám chữa bệnh mỗi năm [24],[22]. Nếu

có thiên tai xảy ra mà các BV không đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn sẽ dẫn

đến hậu quả rất nặng nề. Tình hình thiên tai tại tỉnh Bến Tre cũng rất đa dạng:

cơn bão Haiyan năm 2013 đã làm chết 19 người, 671 người bị thương và tốc

mái, ngập lụt nhiều cơ sở y tế; theo số liệu thống kê từ 2016-2020 lốc xoáy đã

.

.

làm 77 người bị thương, 346 căn nhà ở bị sập, 1.531 căn nhà bị hư hỏng, tốc

mái; triều cường đã làm 7.806 căn nhà bị ngập, nhiều hoa màu bị thiệt hại;

ngoài ra còn có sạt lở đất, sạt lở bờ sông, bờ biển [29]. Bến Tre cũng rất quan

tâm công tác phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn, cụ thể qua các Kế

hoạch sau:

Kế hoạch số 76/KH-PCTT ngày 05 tháng 10 năm 2016 của Ban Chỉ huy

phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn tỉnh Bến Tre về việc Phòng,

chống thiên tai giai đoạn 2018-2020 trên địa bàn tỉnh Bến Tre [29]. Kế hoạch

số 1843/KH-UBND ngày 07/4/2021 của Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành Kế

hoạch phòng chống thiên tai trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021-2025; Kế hoạch

số 845/KH-SYT ngày 01/4/2021 của Sở Y tế về việc triển khai công tác

phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn trong ngành y tế năm 2021.

BV Nguyễn Đình Chiểu ngày 19 tháng 2 năm 2019 đã xảy ra một vụ hỏa

hoạn nghiêm trọng do chập điện đã làm hư hỏng toàn bộ hệ thống máy chủ

điều khiển hoạt động công nghệ thông tin quản lý BV, may mắn không thiệt

hại về người [4, 20].

Vì tất cả những thông tin trên, nghiên cứu được thực hiện nhằm cung cấp

những thông tin và bằng chứng cho các nhà quản lý y tế sử dụng để lập kế

hoạch tăng cường năng lực chuẩn bị sẵn sàng đáp ứng với tình huống khẩn

cấp và thảm họa thiên tai của các BV. Việc vận dụng BVAT trong tình huống

khẩn cấp và thảm họa sẽ góp phần bảo vệ tính mạng nhân viên y tế và người

bệnh, thông qua bảo đảm bền vững về cấu trúc và phi cấu trúc của BV. Đáp

ứng những chỉ số của BVAT, BV có khả năng duy trì các hoạt động thiết yếu

và các dịch vụ y tế trong và ngay sau khi thiên tai xảy ra.

.

.

MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU

Mục tiêu chung

Xác định khả năng đáp ứng an toàn các bệnh viện của tỉnh Bến Tre

trong tình huống khẩn cấp và thảm họa năm 2020 - 2021.

Mục tiêu cụ thể

1. Xác định tỷ lệ BVAT trong tình huống khẩn cấp và thảm họa.

2. Xác định tỷ lệ BVAT về kết cấu và phi kết cấu liên quan đến kiến

trúc; tỷ lệ BVAT về kết cấu liên quan đến hệ thống trang thiết bị công trình

đảm bảo an toàn cho người sử dụng; tỷ lệ BVAT về chức năng liên quan đến

chính sách và nhân lực; tỷ lệ BVAT về chức năng liên quan đến trang thiết bị.

3. Xác định mối liên quan giữa BVAT trong tình huống khẩn cấp và

thảm họa với quy mô BV, tuyến BV, vị trí BV và hạng BV.

4. Xác định mối liên quan BVAT về kết cấu và phi kết cấu liên quan đến

kiến trúc; BVAT về kết cấu liên quan đến hệ thống trang thiết bị công trình

đảm bảo an toàn cho người sử dụng; BVAT về chức năng liên quan đến chính

sách và nhân lực; BVAT về chức năng liên quan đến trang thiết bị theo quy

mô BV, tuyến BV, vị trí BV, xếp hạng BV.

.

.

DÀN Ý NGHIÊN CỨU

Bệnh viện an toàn trong tình huống

khẩn cấp và thảm họa

Nhóm A

Bệnh viện an

toàn về kết cấu

và phi kết cấu

liên quan đến

kiến trúc.

Nhóm B

Bệnh viện an

toàn về kết cấu

liên quan đến

hệ thống trang

thiết bị công

trình đảm bảo

an toàn cho

người sử dụng.

Nhóm D

Bệnh viện an

toàn về chức

năng liên quan

đến trang thiết

bị.

Nhóm C

Bệnh viện an

toàn về chức

năng liên quan

đến chính sách

và nhân lực.

Quy mô bệnh viện

Tuyến bệnh viện

Vị trí bệnh viện

Hạng bệnh viện

.

.