Đánh giá khả năng chịu lạnh của các giống lúa xuân châu hương, Q5, C27, khang dân, U17 và nhị ưu 63 bằng kỹ thuật nuôi cấy in vitro

Nguyễn Thị Tâm và đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 82(06): 103 - 108

103

ĐÁNH GIÁ KHẢ NĂNG CHỊU LẠNH CỦA CÁC GIỐNG LÚA XUÂN CHÂU HƯƠNG,

Q5, C27, KHANG DÂN, U17 VÀ NHỊ ƯU 63 BẰNG KỸ THUẬT NUÔI CẤY IN VITRO

Nguyễn Thị Tâm, Tăng Thị Ngọc Mai, Chu Hoàng Mậu

*

Trường Đại học Sư phạm – ĐH Thái Nguyên

TÓM TẮT

Trong những năm gần đây, khí hậu thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng đang có những biến

đổi bất thường. Vùng miền núi phía Bắc, đồng bằng sông Hồng và Bắc Trung Bộ là những khu

vực thường xuyên chịu ảnh hưởng của lạnh. Những năm gần đây nhiệt độ xuống rất thấp và thời

gian kéo dài hơn, đây chính là nguyên nhân làm giảm năng suất và sản lượng lúa gạo của vùng.

Lúa vụ đông xuân chịu tác động mạnh nhất của nhiệt độ thấp, đặc biệt ở giai đoạn mạ, vì vậy,

nghiên cứu khả năng chịu lạnh và tăng cường khả năng chống chịu với nhiệt độ thấp nhằm nâng

cao năng suất và ổn định sản lượng của các giống lúa là yêu cầu cấp thiết đối với các tỉnh miền núi

phía Bắc và khu vục Bắc Trung Bộ hiện nay. Trong bài báo này, chúng tôi trình bày kết quả đánh

giá khả năng chịu lạnh ở mức độ mô sẹo của 6 giống lúa: Xuân châu hương, Q5, C27, Khang dân,

U17 và Nhị ưu 63 bằng kỹ thuật nuôi cấy in vitro nhằm chọn tạo vật liệu khởi đầu phục vụ chọn

dòng chịu lạnh của lúa. Kết quả cho thấy, xử lý mô sẹo ở nhiệt độ 50C ± 0,50C với các ngưỡng thời

gian (1, 5, 9, 11, 13 và 15 ngày), mô sẹo các giống nghiên cứu có tỷ lệ sống sót, tốc độ sinh trưởng

và khả năng tái sinh chồi khác nhau, giống Xuân châu hương có tỷ lệ sống sót, tốc độ sinh trưởng

và khả năng tái sinh chồi là cao nhất. Kết quả đã tạo được 86 dòng mô và 210 dòng cây xanh đang

trồng ngoài đồng ruộng phục vụ cho các nghiên cứu tiếp theo.

Từ khoá: In vitro, mô sẹo, Oryza sativa, tái sinh cây, chịu lạnh.

∗

MỞ ĐẦU

Ở Việt Nam, lúa (Oryza sativa L.) là cây nông

nghiệp có vị trí quan trọng trong nền kinh tế

quốc dân. Vùng miền núi phía Bắc, đồng bằng

sông Hồng và Bắc Trung Bộ là những khu

vực sản xuất lúa quan trọng nhưng lại thường

xuyên chịu ảnh hưởng của điều kiện lạnh.

Trong những năm gần đây, vào mùa đông,

nhiệt độ khu vực này thường hạ xuống rất

thấp (dưới 10oC) và kéo dài làm ảnh hưởng

rất lớn đến năng suất và chất lượng lúa nhất là

lúa vụ đông xuân. Vì vậy, nghiên cứu khả năng

chịu lạnh và tăng cường khả năng chịu lạnh của

các giống lúa nhằm nâng cao và ổn định sản

lượng lúa trong điều kiện nhiệt độ thấp là một

đòi hỏi thực tiễn trong sản suất nông nghiệp

và đã được nhiều tác giả quan tâm nghiên

cứu [1], [2], [3], [5]. Để góp phần cùng các

nhà chọn giống tìm ra những giống có khả

năng chịu lạnh tốt, chúng tôi đã tiến hành

∗

Tel: 0913 383 289; Email: [email protected]

đánh giá khả năng chịu lạnh ở mức độ mô

sẹo của 6 giống lúa: Xuân châu hương, Q5,

C27, Khang dân, U17 và Nhị ưu 63, bằng

kỹ thuật nuôi cấy in vitro.

VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP

Vật liệu

Vật liệu nghiên cứu là hạt của các giống lúa:

Khang Dân (KD), U17 do sở Nông nghiệp và

Phát triển nông thôn tỉnh Thái Nguyên cung

cấp, Xuân Châu Hương (XCH), Nhị Ưu 63

(NƯ63), C27 do sở Nông nghiệp và Phát triển

nông thôn tỉnh Bắc Kạn cung cấp, Q5 do sở

Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bắc

Giang cung cấp.

Phương pháp nuôi cấy in vitro

- Khử trùng hạt: hạt lúa chín được bóc bỏ vỏ

trấu và khử trùng bằng cồn 70% trong 1 phút,

lắc nhẹ trong nước javen 60% trong 20 - 25

phút. Sau đó tráng nước cất 3 - 5 lần.

- Tạo mô sẹo: hạt sau khi được khử trùng

được nuôi cấy trên môi trường MS cơ bản

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn