Đánh giá chẩn đoán và điều trị viêm niệu đạo cấp ở nam giới tại phòng khám tiết niệu bệnh viện đại

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

ĐẠI HỌC Y DƢỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

…………

NGUYỄN ĐỖ CHỈNH

ĐÁNH GIÁ CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ VIÊM NIỆU ĐẠO CẤP Ở

NAM GIỚI TẠI PHÒNG KHÁM TIẾT NIỆU BỆNH VIỆN ĐẠI HỌC

Y DƢỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP BÁC SĨ NỘI TRÚ

Chuyên ngành: Ngoại- Tiết niệu

Mã số: NT 62 72 07 15

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH- 2018

.

.

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

ĐẠI HỌC Y DƢỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

…………

NGUYỄN ĐỖ CHỈNH

ĐÁNH GIÁ CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ VIÊM NIỆU ĐẠO CẤP Ở NAM

GIỚI TẠI PHÒNG KHÁM TIẾT NIỆU BỆNH VIỆN ĐẠI HỌC Y DƢỢC

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Chuyên ngành: Ngoại- Tiết niệu

Mã số: NT 62 72 07 15

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP BÁC SĨ NỘI TRÚ

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS.BS. NGÔ XUÂN THÁI

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH- 2018

.

.

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và kết

quả đƣợc trình bày trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc công bố trong

bất kỳ công trình nào khác.

Tác giả

NGUYỄN ĐỖ CHỈNH

.

.

MỤC LỤC

Danh mục các từ viết tắt

Danh mục các bảng - hình

Danh mục các biểu đồ

Danh mục các biểu đồ ......................................................................................................4

Đặt vấn đề.........................................................................................................................1

Mục tiêu nghiên cứu.........................................................................................................4

Chƣơng 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ..............................................................................5

1.1. Đại cƣơng về viêm niệu đạo...................................................................................5

1.2. Sự lây nhiễm của các nguyên nhân gây viêm niệu đạo..........................................9

1.3. Đặc điểm vi khuẩn học .........................................................................................10

1.3.1 Lậu cầu .................................................................................................10

1.3.2. Chlamydia trachomatis.........................................................................13

1.3.3. Mycoplasma urealyticum......................................................................15

1.3.4. Trichomonas vaginalis..........................................................................16

1.3.5. Ureaplasma ...........................................................................................17

1.4. LÂM SÀNG .........................................................................................................18

1.4.1. Nhiễm khuẩn lậu cầu không biến chứng ..............................................18

1.4.2. Nhiễm lậu có biến chứng ......................................................................20

1.4.3. Viêm niệu đạo do lậu trên bệnh nhân HIV...........................................22

1.4.4. Viêm niệu đạo không do lậu.................................................................22

1.5. CẬN LÂM SÀNG................................................................................................23

1.5.1. Nhuộm gram soi dƣới kính hiển vi.......................................................25

1.5.2. Nuôi cấy................................................................................................26

1.5.3. Kỹ thuật khuếch đại phát hiện acid nucleic (Nucleic acid amplification

test: NAATs) ......................................................................................................28

1.5.4. Kỹ thuật miễn dịch enzyme (enzyme immunoassay: EIA) ..................29

.

.

1.5.5. Kỹ thuật kháng thể huỳnh quang trực tiếp (Direct fluorescent antibody:

DFA). 30

1.5.6. Huyết thanh chẩn đoán .........................................................................30

1.6. CHẨN ĐOÁN VIÊM NIỆU ĐẠO.......................................................................31

1.6.1. Viêm niệu đạo do lậu............................................................................31

1.6.2. Viêm niệu đạo do Chlamydia ...............................................................32

1.6.3. Viêm niệu đạo do tác nhân khác...........................................................32

1.7. Chẩn đoán phân biệt .............................................................................................33

1.8. Điều trị viêm niệu đạo ..........................................................................................34

1.8.1. Điều trị viêm niệu đạo do lậu cầu.........................................................34

1.8.2. Điều trị viêm niệu đạo không do lậu ....................................................36

Chƣơng 2. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................38

2.1. Phƣơng pháp nghiên cứu .........................................................................................38

2.2. Đối tƣợng nghiên cứu ..............................................................................................38

2.3. Thu thập và xử lý số liệu .........................................................................................41

2.4. Dự trù thời gian và kinh phí thực hiện.....................................................................44

2.5 Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu.............................................................................44

Chƣơng 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ..........................................................................46

3.1. Mô tả biến nghiên cứu .............................................................................................46

3.2. Đặc điểm lâm sàng...................................................................................................48

3.3. Đặc điểm cận lâm sàng ............................................................................................56

CHƢƠNG 4: BÀN LUẬN.............................................................................................74

4.1. Đặc điểm mẫu nghiên cứu .......................................................................................74

4.2. Đặc điểm lâm sàng...................................................................................................75

4.3. Đặc điểm cận lâm sàng ............................................................................................78

4.4. Điều trị viêm niệu đạo .............................................................................................83

4.4. Đánh giá hiệu quả điều trị........................................................................................85

4.5. Bàn luận về các cận lâm sàng và sử dụng kháng sinh theo kinh nghiệm................86

4.6. Hạn chế của đề tài....................................................................................................87

.

.

KẾT LUẬN....................................................................................................................88

KIẾN NGHỊ ...................................................................................................................89

TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................................1

DANH SÁCH BỆNH NHÂN

.

.

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

NAAT: Nucleic acid amplification test

PCR: Polymerase chain reaction

HIV: Human immunodeficiency virus

MIC: Minimal inhibitory concentration

ESC: Extended spectrum cephalosporin

CDC: Centers for disease control and prevention

.

.

DANH MỤC CÁC BẢNG – HÌNH

Nội dung Trang

Bảng 1.1. Các nguyên nhân gây viêm niệu đạo không do lậu 6

Bảng 2.2: Các biến số nghiên cứu

Bảng 3.3. Bảng phân bố nhóm tuổi của viêm niệu đạo cấp ở nam giới 45

Bảng 3.4. Triệu chứng lâm sàng khiến bệnh nhân nhập viện 47

Bảng 3.5. Triệu chứng lâm sàng viêm niệu đạo cấp 48

Bảng 3.6. Triệu chứng lâm sàng ở hai tác nhân Lậu và không phải

Lậu

49

Bảng 3.7. Mối liên quan giữa chảy dịch niệu đạo và tác nhân gây

bệnh

50

Bảng 3.8. Triệu chứng tiểu đau và các tác nhân gây bệnh

51

Bảng 3.9. Triệu chứng viêm đỏ miệng niệu đạo ngoài với các tác

nhân gây bệnh

52

Bảng 3.10. Số ngày có triệu chứng trƣớc nhập viện 53

Bảng 3.11. Thời gian có triệu chứng trƣớc nhập viện của hai nhóm

tác nhân viêm niệu đạo

54

Bảng 3.12. Số lƣợng bạch cầu trong nƣớc tiểu 55

Bảng 3.13. Số lƣợng bạch cầu đa nhân trung bình ở các nhóm tác

nhân gây bệnh

55

Bảng 3.14. Số bạch cầu đa nhân theo từng tác nhân gây bệnh 57

Bảng 3.15. Hình ảnh song cầu gram âm trong nhuộm gram dịch niệu

đạo

58

Bảng 3.16: Các tác nhân gây bệnh phát hiện bằng PCR 59

Bảng 3.17. Chủng vi khuẩn phân lập ở bệnh nhân viêm niệu đạo 60

Bảng 3.18. Các loại vi khuẩn gây bệnh viêm niệu đạo 61

Bảng 3.19. Các loại kháng sinh kinh nghiệm đƣợc sử dụng 62

Bảng 3.20. Các cách phối hợp kháng sinh kinh nghiệm điều trị viêm 63

.

.

niệu đạo cấp

Bảng 3.21. Kết quả điều trị trong lần tái khám 65

Bảng 3.22. Số ngày hết triệu chứng ở các nhóm nguyên nhân gây

bệnh

66

Bảng 3.23. Triệu chứng lâm sàng khi tái khám 68

Bảng 3.24. Kết quả PCR tái khám 69

Bảng 3.25. Kết quả PCR trƣớc và sau điều trị 69

Bảng 4.26. Tỉ lệ các triệu chứng lâm sàng giũa các nghiên cứu 73

Bảng 4.27. Tỉ lệ các tác nhân gây viêm niệu đạo 79

.

.

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

Nội dung Trang

Biểu đồ 3.1. Phân bố theo nhóm tuổi trong viêm niệu đạo cấp ở nam

giới

44

Biểu đồ 3.2. Biểu đồ số ngày ủ bệnh theo từng nhóm nguyên nhân

gây bệnh

46

Biểu đồ 3.3: Triệu chứng lâm sàng viêm niệu đạo cấp (%) 48

Biểu đồ 3.4. Số lƣợng bạch cầu đa nhân trung tính trong nhuộm

gram

56

Biểu đồ 3.5. Tỉ lệ nhạy của các loại kháng sinh dựa vào kháng sinh

đồ

63

Biểu đồ 3.6. Tỉ lệ các loại vi khuẩn gây bệnh viêm niệu đạo cấp 64

Biểu đồ 3.7. Số ngày sử dụng kháng sinh 67

Biểu đồ 3.8. Số ngày hết triệu chứng 69

Biểu đồ 3.9. Các triệu chứng lâm sàng khi tái khám 70

.

.

ĐẶT VẤN ĐỀ

Viêm niệu đạo là một bệnh lý do nhiều nguyên nhân gây ra, hầu hết mắc

phải do lây qua đƣờng tình dục. Theo thống kê, tại Mỹ năm 2013 có khoảng 20

triệu ca mắc mới bệnh lây truyền qua đƣờng tình dục, một nửa trong số này là

bệnh nhân lứa tuổi 15-24 tuổi. Trong nhóm bệnh nhân này 58% trƣờng hợp

nhiễm lậu cầu, 69% trƣờng hợp nhiễm Chlamydia trachomatis [52].

Viêm niệu đạo đƣợc chia ra làm hai nhóm chính theo nguyên nhân gây

bênh: viêm niệu đạo do lậu cầu và viêm niệu đạo không do lậu. Viêm niệu đạo

do lậu là nguyên nhân đứng hàng thứ hai trong các bệnh lý lây truyền qua đƣờng

tình dục ở Mỹ. Theo thống kê năm 2008, số ca mắc lậu mới tại Mỹ là 336.742

trƣờng hợp, tỉ lệ nhiều nhất gặp trong nhóm phụ nữ từ 15- 19 tuổi (636,8 ca/

100.000 dân), và nhóm tuổi từ 20- 24 ở nam (433,6 ca/100.000 dân. Viêm niệu

đạo không do lậu gây ra do nhiều nguyên nhân: Chlamydia trachomatis là

nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm niệu đạo(15- 40%), Mycoplasma

genitalium(15- 25%), Trichomonas vaginalis, Adenovirus, Ureaplasma

urealyticum. Tuy nhiên có tới 20- 50% trƣờng hợp không tìm ra nguyên nhân

gây bệnh[20], [56]. Theo kết quả báo cáo của chƣơng trình giám sát tình trạng

khánh thuốc của lậu của tổ chức y tế thế giới (The World Helth Organization

(WHO) Global Gonococcal Antimicrobial Surveilance Programme (GASP))

thực hiện trong giai đoạn 2009- 2014: số ca nhiễm lậu cầu trên toàn thế giới là

78 triệu ca ở lứa tuổi thanh niên, trong đó 35,2 triệu ca ở khu vực Tây Thái Bình

Dƣơng, 11,4 triệu ca ở khu vực Đông Nam Á, 11,4 triệu ca ở khu vực châu Phi,

11 triệu ca ở Nam Mỹ, 4,7 triệu ca ở Châu Âu, 4,5 triệu ca ở vùng Trung Đông

[71].

Viêm niệu đạo có các biểu hiện lâm sàng chính: chảy dịch miệng niệu

đạo, đau niệu đạo khi đi tiểu, cảm giác kiến bò ở niệu đạo…Viêm niệu đạo nếu

không đƣợc chẩn đoán và điều trị đúng có thể gây các biến chứng: viêm đƣờng

.

.