Đánh giá biểu hiện của p16 ink4a và ki 67 trong carcinôm tuyến cổ tử cung

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

ĐẠI HỌC Y DƯỢC TP HỒ CHÍ MINH

-----------------

HUỲNH GIANG CHÂU

ĐÁNH GIÁ BIỂU HIỆN CỦA P16

INK4a VÀ Ki-67

TRONG CARCINÔM TUYẾN CỔ TỬ CUNG

CHUYÊN NGÀNH: Y HỌC HÌNH THÁI (GIẢI PHẪU BỆNH)

Mã số chuyên ngành: 60 72 01 02

LUẬN VĂN THẠC SĨ Y HỌC

HƯỚNG DẪN KHOA HỌC

TS.BS. ĐOÀN THỊ PHƯƠNG THẢO

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – NĂM 2016

.

.

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu

và kết quả trong luận văn của tôi là hoàn toàn trung thực và chưa từng được

công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác.

Tác giả

Huỳnh Giang Châu

.

.

ii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i

MỤC LỤC................................................................................................................. ii

BẢNG ĐỐI CHIẾU THUẬT NGỮ VIỆT – ANH .................................................v

BẢNG CHỮ VIẾT TẮT........................................................................................ vii

DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................... viii

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ................................................................................. ix

DANH MỤC CÁC HÌNH.........................................................................................x

ĐẶT VẤN ĐỀ ............................................................................................................1

MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU .....................................................................................3

Chương 1....................................................................................................................4

1.1 Đặc điểm giải phẫu học và mô học cổ tử cung .............................................4

1.1.1 Sơ lược giải phẫu học cổ tử cung ..............................................................4

1.1.2 Sơ lược mô học cổ tử cung bình thường ...................................................4

1.2 Đặc điểm mô bệnh học cổ tử cung.................................................................5

1.2.1. Các loại u tuyến lành tính và các tổn thương tuyến dạng u ở cổ tử cung 5

1.2.2. Carcinôm tuyến cổ tử cung: .....................................................................6

1.2.3 Carcinôm tuyến cổ tử cung tại chỗ..........................................................11

1.2.4 Carcinôm tuyến cổ tử cung xâm lấn........................................................14

1.2.5 Hoá mô miễn dịch ...................................................................................19

1.2.6 Dấu ấn sinh học Ki-67.............................................................................21

1.2.7 Dấu ấn sinh học p16

INK4a

.........................................................................22

Chương 2 ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........................25

2.1 Đối tượng nghiên cứu ...................................................................................25

2.2 Phương pháp nghiên cứu:............................................................................25

2.2.1 Tiêu chuẩn chọn mẫu...............................................................................25

.

.

iii

2.2.2 Tiêu chuẩn loại trừ...................................................................................25

2.3 Các biến số nghiên cứu.................................................................................25

2.4 Các bước tiến hành nghiên cứu ...................................................................27

2.3.1 Vật liệu nghiên cứu..................................................................................27

2.3.2 Cách tiến hành nghiên cứu: .....................................................................28

2.3.3 Quy trình nhuộm hoá mô miễn dịch:.......................................................28

2.5 Thống kê và xử lý số liệu..............................................................................30

2.6 Vấn đề Y đức .................................................................................................30

Chương 3 KẾT QUẢ ..............................................................................................31

3.1 Đặc điểm tuổi của mẫu nghiên cứu ............................................................31

3.2 Đặc điểm chẩn đoán mô bệnh học của mẫu nghiên cứu ...........................32

3.2.1 Các dạng carcinôm tuyến cổ tử cung của mẫu nghiên cứu .....................32

3.2.2 Các mẫu sinh thiết carcinôm tuyến cổ tử cung có thành phần mô học

khác...................................................................................................................33

3.3 Biểu hiện dấu ấn sinh học p16 và Ki-67 trên hóa mô miễn dịch ..............37

3.3.1 Biểu hiện của dấu ấn sinh học p16 ..........................................................37

3.3.2 Biểu hiện của dấu ấn sinh học Ki-67.......................................................38

3.4 Mối tương quan giữa các yếu tố khảo sát...................................................39

3.4.1 Khảo sát mối tương quan giữa p16 và nhóm mô học..............................39

3.4.2 Khảo sát mối tương quan giữa biểu hiện Ki-67 và Carcinôm tuyến.......39

3.4.3 Khảo sát mối tương quan giữa biểu hiện Ki-67 và p16 ..........................40

3.5 Trường hợp đặc biệt.....................................................................................40

Chương 4 BÀN LUẬN............................................................................................42

4.1 Đặc điểm tuổi của mẫu nghiên cứu .............................................................42

4.2 Đặc điểm mô bệnh học của mẫu nghiên cứu..............................................43

4.2.1 Các dạng carcinôm tuyến cổ tử cung của mẫu nghiên cứu .....................43

4.2.2 Các mẫu sinh thiết carcinôm tuyến cổ tử cung có thành phần mô học

khác...................................................................................................................46

.

.

iv

4.3 Biểu hiện của mẫu nghiên cứu khi nhuộm hóa mô miễn dịch với p16 và

Ki-67.....................................................................................................................48

4.3.1 Biểu hiện của p16 trong mẫu nghiên cứu................................................48

4.4.2 Biểu hiện của Ki-67 trong mẫu nghiên cứu.............................................51

4.4 Mối tương quan giữa các yếu tố khảo sát...................................................53

4.4.1 Khảo sát mối tương quan giữa biểu hiện p16 và carcinôm tuyến ...........53

4.4.2 Khảo sát mối tương quan biểu hiện Ki-67 và carcinom tuyến................53

4.4.3 Khảo sát mối tương quan giữa biểu hiện Ki-67 và p16 ..........................54

4.5 Trường hợp đặc biệt.....................................................................................54

KẾT LUẬN..............................................................................................................56

KIẾN NGHỊ.............................................................................................................57

TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................a

PHỤ LỤC................................................................................................................... i

DANH SÁCH BỆNH NHÂN.................................................................................... j

.

.

v

BẢNG ĐỐI CHIẾU THUẬT NGỮ VIỆT – ANH

Carcinôm chế nhầy, dạng dạ dày Mucinous carcinoma, gastric type

Carcinôm chế nhầy, dạng ruột Mucinous carcinoma, intestinal type

Carcinôm chế nhầy, dạng tế bào

nhẫn

Mucinous carcinoma, signet-ring cell

type

Carcinôm dạng nội mạc tử cung Endometrioid carcinoma

Carcinôm dạng tế bào sáng Clear Cel1 carcinoma

Carcinôm trung thận Mesonephric Carcinoma

Carcinôm tuyến Adenocarcinoma

Carcinôm tuyến cổ tử cung Cervical adenocarcinoma

Carcinôm tuyến cổ tử cung, dạng

thông thường

Endocervical adenocarcinoma, usual

type

Carcinôm tuyến dạng dịch trong Serous Adenocarcinoma

Carcinôm tuyến dạng nội mạc tử

cung

Endometrioid adenocarcinoma

Carcinôm tuyến nhánh cổ tử cung Villoglandular carcinoma

Carcinôm tuyến tại chỗ Adenocarcinoma in situ

Carcinôm tuyến tại chỗ cổ tử cung Cervical adenocarcinoma in situ

Chổi phết tế bào Cytobrush

Cơ Quan Quốc Tế Nghiên Cứu Ung

Thư

International Agency for Research on

Cancer

.

.

vi

Loạn sản tuyến Glandular dysplasia

Nang Naboth Nabothian cyst

Polyp tuyến cổ trong Endocervical polyp

Tân sinh tuyến cổ tử cung độ cao

High-grade cervical glandular

intraepithelial neoplasia

Tân sinh tuyến trong biểu mô cổ tử

cung

Cervical intraepithelial glandular

neoplasia

Tăng sản tuyến nhỏ Microglandular hyperplasia

Tổn thương tiền ung thư Precusor lesion

Tuyến vùi Tunnel clusters

Tỷ lệ mới mắc Incidence

Tỷ suất hiện mắc Prelavance

U nhú Mullerian Mullerian papilloma

.

.

vii

BẢNG CHỮ VIẾT TẮT

BVHV Bệnh viện Hùng Vương

CACIS Cervical adenocarcinoma in situ

CDK cyclin-dependent kinase

CIGN Cervical Intraepithelial Glandular Neoplasia

CK Cytokeratin

CTC Cổ tử cung

EMA Epithelial Membrane Antigen

GPB Giải phẫu bệnh

HC II Hybrid Capture II

HE Hematoxylin – Eosin

HPV Human Papilloma Virus

HSIL High-Grade Squamous Intraepithelial Lesion

INK4a Inhibitor of cyclin-dependent kinase 4a

KHV Kính hiển vi

KN Kháng nguyên

KN-KT- Kháng nguyên-Tháng thể

LSIL Low-Grade Squamous Intraepithelial Lesion

PCR Polymerase Chain Reaction

P16 P16

INK4a

SEER The Surveillance, Epidemiology, and End Results Program

TB Tế bào

TBH Tế bào học

TC Tử cung

TPHCM Thành phố Hồ Chí Minh

UT Ung thư

UTCTC UTCTC

WHO World Health Organization

.

.