Dân ca nghi lễ hát dậm ở Quyển Sơn - tiếp gận từ góc độ diễn xướng Folklore

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC

NGUYỄN THỊ NỤ

DÂN CA NGHI LỄ HÁT DẬM Ở QUYỂN SƠN – TIẾP

CẬN TỪ GÓC ĐỘ DIỄN XƯỚNG FOLKLORE

Chuyên ngành: Văn học Việt Nam

Mã số: 60 22 01 21

LUẬN VĂN THẠC SĨ

NGÔN NGỮ VÀ VĂN HÓA VIỆT NAM

Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Huy Bỉnh

Thái Nguyên – 2017

i

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Nguyễn Huy Bỉnh – người đã

tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện luận văn.

Tôi xin cảm ơn các thầy cô giáo trong Ban giám hiệu, khoa Văn – Xã hội

và phòng Đào tạo, Trường Đại học Khoa học - Đại học Thái Nguyên đã tạo

điều kiện thuận lợi cho tôi trong thời gian học tập và nghiên cứu.

Tôi xin cảm ơn nhà trường – nơi tôi công tác, gia đình, bạn bè, đồng

nghiệp đã động viên giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và thực hiện công

trình nghiên cứu này.

Thái Nguyên, tháng 06 năm 2017

Học viên

Nguyễn Thị Nụ

ii

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là đề tài nghiên cứu do tôi thực hiện dưới sự

hướng dẫn của TS. Nguyễn Huy Bỉnh.

Tôi xin chịu trách nhiệm về tính khoa học cũng như về nội dung trích

dẫn tài liệu của luận văn này. Kết quả nghiên cứu không trùng với bất cứ tác

giả nào đã được công bố.

Thái Nguyên, tháng 06 năm 2017

Học viên

Nguyễn Thị Nụ

iii

MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN...................................................................................................i

LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................ii

MỤC LỤC.......................................................................................................iii

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

1. Lí do chọn đề tài........................................................................................ 1

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ........................................................................ 3

3. Đối tượng nghiên cứu và mục tiêu nghiên cứu......................................... 7

4. Nhiệm vụ và phương pháp nghiên cứu.................................................... 8

5. Phạm vi nghiên cứu................................................................................. 10

6. Cấu trúc của luận văn.............................................................................. 10

7. Đóng góp của luận văn............................................................................ 11

NỘI DUNG..................................................................................................... 12

Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN

CỨU................................................................................................................ 12

1.1. Cơ sở lý luận ....................................................................................... 12

1.1.1. Thuật ngữ “Hát Dậm”, “Hát Dặm”............................................... 12

1.1.3. Khái niệm “Dân ca nghi lễ” .......................................................... 14

1.1.4. Quan niệm về diễn xướng folklore ............................................... 15

1.1.5. Các hình thức diễn xướng folklore ............................................. 19

1.2 . Tổng quan tình hình nghiên cứu ......................................................... 23

1.2.1 Khái quát về vùng đất Quyển Sơn và các loại hình dân ca ở Hà

Nam......................................................................................................... 23

2.1. Phản ánh công cuộc chiến đấu chống giặc Tống ................................. 39

iv

2.2. Phản ánh công cuộc lao động, sản xuất ............................................... 52

2.3. Phản ánh phong tục tập quán, tín ngưỡng và tôn giáo........................ 59

2.4. Phản ánh mơ ước và khát vọng của người lao động............................ 65

Chương 3. NGHỆ THUẬT DÂN CA NGHI LỄ HÁT DẬM Ở QUYỂN

SƠN................................................................................................................. 70

3.1. Môi trường diễn xướng dân ca nghi lễ hát Dậm.................................. 70

3.2. Nghệ thuật diễn xướng dân ca nghi lễ hát Dậm.................................. 73

3.4. Thể thơ ................................................................................................. 80

Tiểu kết....................................................................................................... 86

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 91

NHỮNG BÀI DÂN CA HÁT DẬM QUYỂN SƠN.................................... 99

TRẤN NGŨ PHƯƠNG................................................................................. 99

(Hồi dạ) Đông phương Giáp Ất Mộc........................................................... 99

PHỤ LỤC ...................................................... .............................................100

1

MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Mỗi vùng quê sản sinh ra một loại hình dân ca khác nhau đều mang bản

sắc riêng của mảnh đất đó. Nếu như dân ca Quan Họ nảy sinh ở vùng đất

Kinh Bắc, hát Xoan sinh ra ở vùng quê Phú Thọ, Hát Văn ở Nam Định, Hát

Dô ở Hà Tây cũ (nay là Hà Nội)... thì hát Dậm lại nảy sinh ở làng Quyển Sơn,

xã Thi Sơn, huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam.

Hát Dậm Quyển Sơn là một loại dân ca nghi lễ đặc sắc diễn ra ở cửa

đình, cửa đền diễn ra từ ngày 10 - 1 đến 10 - 2 hằng năm, nhằm ca ngợi công

đức của Thành Hoàng làng Lý Thường Kiệt. Trải qua hơn 1000 năm, đến nay

đã sưu tập được 38 làn điệu. Mỗi làn điệu lại có một nội dung và nghệ thuật

thể hiện khác nhau. Chính sự phong phú này đã tạo nên nét độc đáo của hát

Dậm. Ở hát Dậm có vui có buồn, có bi có hùng, có dài có ngắn, có êm xuôi

phẳng lặng có ghập ghềnh trắc trở, có thực tế có lãng mạn bay bổng hay nội

tâm thẳm sâu. Toàn bộ đời sống kinh tế xã hội, tôn giáo của người dân xưa

kia đã được phản ánh đầy đủ và rõ nét trong những làn điệu dân gian này. Có

thể nói, hát Dậm như cuốn lịch sử bằng âm nhạc ghi lại những ngày tháng

còn sơ khai của hồng hoang lịch sử của con người Quyển Sơn. Các bài hát

này cầu chúc cho quốc thái dân an, vạn vật sinh sôi nảy nở trồng trọt chăn

nuôi phát triển.

Vùng đất Quyển Sơn với những nét văn hóa độc đáo của mình đã có

nhiều đóng góp quan trọng đối với kho tàng văn hóa, văn học dân gian,

tạo nên những gam màu tuyệt đẹp trong bức tranh văn hóa đa sắc màu của

các làn điệu dân ca trong cả nước. Cũng như dân ca Quan Họ Bắc Ninh, hát

Dô, Hát Xoan, thì dân ca hát Dậm là tiếng nói tâm hồn, trí tuệ, thể hiện những

tâm tư, tình cảm những khát vọng tốt đẹp của con người. Bởi thế cho nên đã

2

từ lâu, nó đã trở thành hơi thở, là món ăn tinh thần không thể thiếu trong đời

sống văn hóa của người dân Quyển Sơn.

Dân ca hát Dậm Quyển Sơn chứa đưng trong n ̣ ó văn hóa truyền thống

của cộng đồng cư dân. Ở đó thế giới quan, phong tục tập quán, tín ngưỡng

dân gian, lịch sử, tâm lí của cộng đồng... đã được phản ánh. Do vậy, từ những

bài dân ca hát Dậm Quyển Sơn được lưu truyền trong đời sống văn hóa tinh

thần của người dân Quyển Sơn, ta thấy được đặc tính văn hóa, thấy được

những tâm tư, tình cảm của người dân nơi đây.

Dân ca nghi lễ hát Dậm Quyển Sơn vừa thể hiện tính thống nhất trong

đời sống tinh thần của người dân Quyển Sơn, vừa biểu hiện nét khác biệt so

với người dân ở Đồng bằng Bắc Bộ. Việc tìm hiểu dân ca hát Dậm Quyển

Sơn, huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam, do vậy sẽ góp phần chỉ ra những nét đặc

thù và phổ quát của loại hình nghệ thuật này.

Dân ca nghi lễ hát Dậm Quyển Sơn, huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam với

một số lượng phong phú, phản ánh sinh hoạt văn hóa sống tinh thần và có vai

trò quan trọng trong đời sống của cộng đồng. Tuy nhiên cho đến nay nó vẫn

chưa được khai thác, tìm hiểu một cách toàn diện đúng với tiềm năng và thực

trạng vốn có. Do vậy, việc đặt vấn đề tìm hiểu dân ca nghi lễ hát Dậm Quyển

Sơn một cách hệ thống sẽ góp phần tìm hiểu về sinh hoạt văn hóa truyền

thống của người dân nơi đây.

Dân ca hát Dậm Quyển Sơn được lưu truyền trong các gia đình và cộng

đồng làng xã từ đời này sang đời khác. Song do nhiều nguyên nhân khác

nhau mà dân ca hát Dậm đã và đang dần bị mai một. Sưu tầm, nghiên cứu,

giới thiệu về loại dân ca này luôn là việc làm có ý nghĩa sâu sắc về nhiều

phương diện (văn hóa phong tục tập quán, lịch sử, xã hội). Vì vậy hơn lúc

nào hết vấn đề bảo tồn, phát huy được đề ra cấp thiết, tìm hiểu dân ca hát

3

Dậm ở huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam cũng góp phần giữ gìn, bảo tồn những

giá trị văn hóa truyền thống ở vùng đất này.

Bước vào nền kinh tế thị trường sự giao thoa và ảnh hưởng của nền văn

hóa đang tác động mạnh đến đất nước ta. Nhiều loại hình nghệ thuật du nhập

và phát triển rầm rộ đang làm cho một số môn nghệ thuật truyền thống đang

đứng trước nguy cơ mai một dần trong đó có hát Dậm Quyển Sơn. Tìm hiểu

về hát Dậm Quyển Sơn cũng chính là một cách để chúng ta có thể thấy được

thực trạng hiện nay của dân ca này, cũng như cách thức bảo tồn và duy trì vốn

văn hóa truyền thống. Vì vậy việc gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa

truyền thống là mục tiêu chung của toàn Đảng toàn dân ta. Sưu tầm, nghiên

cứu những sáng tác văn học dân gian đang được lưu truyền ở các địa phương

cũng nằm trong mục tiêu đó.

Việc nghiên cứu đề tài Dân ca nghi lễ hát Dậm Quyển Sơn tiếp cận từ

góc độ diễn xướng Folkore này không chỉ có ý nghĩa trong lĩnh vực nghiên

cứu văn học và văn hoá dân gian mà còn mang ý nghĩa thiết thực hơn đối với

một giáo viên giảng dạy môn Ngữ văn ở trường Trung học cơ sở, do vậy

người viết muốn đóng góp một phần công sức rất nhỏ bé trong lĩnh vực tìm

hiểu, khám phá các giá trị, văn hoá dân gian độc đáo của Quyển Sơn nói

riêng, Hà Nam nói chung. Góp một phần vào việc bảo tồn gìn giữ và phát huy

nền văn hóa dân gian vô cùng quý báu của cả dân tộc.

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề

Tìm hiểu về hát Dậm Quyển Sơn đã có nhiều tác giả đề cập đến trong

các công trình nghiên cứu ở các lĩnh vực khác nhau. Chúng tôi xin được dẫn

những công trình bài viết có liên quan đến đề tài.

Năm 1997, nhạc sĩ Bùi Đình Thảo đăng bài viết với nhan đề: Hát Dậm

Quyển Sơn. Trên tạp chí Sông Châu, số 1. Trong bài tiểu luận của mình ông

4

đã nêu sơ lược nguồn gốc nảy sinh, cách thức tổ chức hát Dậm, cách phối âm

theo luật ngũ cung phương Đông. Định hướng cơ bản của ông là phân tích

tính âm nhạc của đối tượng.

Năm 1998, trong cuốn Dân ca hát Dậm Hà Nam, do Sở văn hóa thông

tin Hà Nam xuất bản, tác giả Trọng Văn nhận định: Hát Dậm là một loại dân

ca đặc biệt của Hà Nam. Đây là một hình thức ca múa nhạc phục vụ cho lễ

hội có từ thời Lý. Năm 1069 (Kỷ Dậu) Lý Thường Kiệt sau khi đánh thắng

quân Chiêm Thành trở về đây trú quân ở Quyển Sơn, Người cho mở hội ăn

mừng chiến thắng. Những cô gái thanh tân múa hát ca ngợi chiến công danh

giặc giữu nước, ca ngợi quê hương đất nước và sau này phát triển thêm cả

việc truyền tụng những kinh nghiệm sản xuất, chăn nuôi. Sau khi thắng

Chiêm Thành, có thể Lý Thường Kiệt đã mang theo về cả vũ nữ và nô lệ miền

trong, vì vậy mà giai điệu hát Dậm có những nét văn hóa Chàm.

Năm 1998, với cuốn Hà Nam di tích và thắng cảnh, do Sở văn hóa thông

tin Hà Nam xuất bản. Cuốn sách viết về di tích và thắng cảnh của tỉnh Hà

Nam, trong đó đề cập đến di tích Ao Dong – Núi Cấm – Thắng cảnh của Trấn

Sơn Nam nơi diễn ra lễ hội hát Dậm Quyển Sơn. Tác phẩm đề cập đến lễ hội

Quyển Sơn một cách khái Quát sơ lược chứ chưa đi vào chi tiết cụ thể.

Năm 1998, tạp chí Văn hóa Nghệ thuật, số 5, có bài viết về Lễ hội hát

Dậm Quyển Sơn dưới góc nhìn nghệ thuật. Bài viết đề cập đến hát Dậm dưới

góc độ dân ca truyền thống của người Việt Nam. Đây là một loại hình văn hóa

dân gian độc đáo của làng Quyển Sơn.

Năm 2000, tác giả Phạm Trọng Lực trong cuốn Dân ca Hà Nam đã giới

thiệu 13 làn điệu dân ca Hà Nam trong hai nguồn dữ liệu: hát Dậm Quyển

Sơn và hát giao duyên vùng ngã ba sông Móng. Tác giả nhận định: “Nhiều

thập kỷ quan những làn điệu dân ca này luôn được giới thiệu trong các

5

chương trình ca nhạc cổ truyền của Đài tiếng nói Việt Nam và Đài truyền

hình Trung Ương, nên nhiều bạn yêu dân ca đã có dịp thưởng thức. Thực tế

cho thấy, dân ca Hà Nam đã thu hút được sự chú ý của đông đảo khán giả,

mang đến nhiều giai điệu đặc sắc và hấp dẫn cho những đêm nhạc. Những làn

điệu Quyển Sơn kết hợp với nghệ thuật múa dân gian trong lễ hội đền Trúc,

có nội dung ca ngợi công lao của Lý Thường Kiệt, tái hiện cuộc hành quân và

cảnh đón mừng đại quân nhà Lý trở về trong chiến thắng, thể hiện khát vọng

hạnh phúc đời thường nên chất trữ tình là âm hưởng chủ đạo trong nhiều làn

điệu. Ở đây tác giả mới chỉ dừng lại ở việc giới thiệu 13 làn điệu Dân ca Hà

Nam tới độc giả chứ chưa đề cập về nội dung, nghệ thuật hát và cách diễn

xướng của hát Dậm.

Năm 2000, tác giả Bùi Văn Cường, Mai Khánh, Lê Hữu Bách cho ra mắt

cuốn Văn nghệ dân gian Hà Nam, do Hội Văn học Nghệ thuật Hà Nam xuất

bản. Các tác giả ở đây cũng đã rất dày công sưu tầm những câu phương ngôn,

ca dao, dân ca, vè Hà Nam nguyên chất vốn lang thang, chìm nổi cùng kiếp

sống người đồng chiêm – người dân nơi đây. Khi sưu tầm các tác giả mong

muốn: khi nó đến với bạn đọc, đặc biệt là bạn đọc người Hà Nam, đang sống

ở Hà Nam hoặc đang xa quê, tận chân trời góc bể nào đó, đọc cũng sẽ có dịp

gặp lại quê hương, hiểu kỹ. Các tác giả cũng chỉ giới thiệu sơ lược về hát

Dậm Quyển Sơn chứ chưa đi vào chi tiết về nguồn gốc, nội dung, nghệ thuật

và diễn xướng hát Dậm.

Năm 2000, Sở văn hóa thông tin Hà Nam đã xuất bản cuốn Dân ca Hà

Nam. Trong đó có đề cập đến hát Dậm Quyển Sơn là một loại hình sinh hoạt

văn hóa dân gian độc đáo của tỉnh Hà Nam. Đây là một loại hình dân ca đặc

sắc ở đồng bằng Bắc Bộ. Tuy nhiên cuốn sách cũng chỉ nêu lên hát Dậm là

một loại hình dân ca chứ chưa đi vào nội dung, nghệ thuật và diễn xướng hát

Dậm Quyển Sơn.

6

Năm 2001, Đinh Hữu Thiện với bài viết: Hát Dậm Quyển Sơn và danh

tướng Lý Thường Kiệt, tạp chí Sông Châu, số 29, Hà Nam. Bài viết đề cập

đến nguồn gốc của lễ hội hát Dậm Quyển Sơn và danh tướng Lý Thường

Kiệt, người đã có công lao rất to lớn trong sự nghiệp đánh giặc Chiêm Thành

và ông đã được dân làng Quyển Sơn tôn làm Thành Hoàng làng.

Năm 2001, tác giả Nguyễn Hữu Thu với bài viết Hát Dậm Quyển Sơn, in

trong tổng tập Kho tàng các lễ hội cổ truyền Việt Nam do Tạp chí Văn hóa

Nghệ thuật (thuộc bộ Văn hóa thông tin) và Nhà xuất bản Văn hóa dân tộc ấn

hành. Bằng bài viết đã bước đầu đặt vấn đề nghiên cứu hát Dậm như một lễ

hội truyền thống chứ không chỉ đơn thuần như một dân ca nghi lễ nữa. Một số

thành tố, yếu tố của hội Dậm đã được ông quan tâm, khảo tả, miêu thuật như

trình tự thời gian, không gian diễn ra lễ hội, cách thức trình diễn nhưng chỉ ở

mức khái quát sơ lược và cũng giống như tác giả Bùi Đình Thảo ông quan

tâm nhiều hơn đến yếu tố âm nhạc của hội Dậm

Năm 2005, Trịnh Thị Quyên trong khóa luận khoa Văn học Trường Đại

học KHXH & NV đã tìm hiểu vấn đề Nghệ nhân Trịnh Thị Răm với dân ca

truyền thống Hà Nam, tác giả đã khẳng định nếu chỉ nghiên cứu dân ca về

mặt văn học thì không thể thấy hế được giá trị của dân ca. Dân ca còn được

biểu diễn trong khung cảnh đặc biệt của nó: trong cảnh sinh hoạt văn nghệ

của nhân dân từng địa phương. Trong dân ca bộ môn nọ gắn với bộ môn kia

như răng với môi. Dân ca là sự tổng hợp của nhiều yếu tố ngôn ngữ, âm

thanh, nhịp điệu. Dân ca được biểu diễn trong đó có thanh nhạc, khí nhạc,

múa và sân khấu cộng với trang trí thích ứng có giá trị khác hẳn với bản dân

ca chỉ ghi bằng nốt nhạc hay lời văn. Những làn điệu dân ca phổ biến ở mọi

miền đất nước, hay trong khu vực đồng bằng Bắc bộ như hát ru con, hát trống

quân, hát đối đáp nam nữ, nhưng vẫn mang hồn xưa riêng của mảnh đất và

con người đồng chiêm trũng Hà Nam, người ta không thể không nhắc tới

7

những làn điệu hát Dậm nổi tiếng ở làng Quyển Sơn. Đó là thể loại hát múa

dân gian có lịch sử, tính chất, đặc điểm rất riêng so với hệ thống dân ca vùng

đồng bằng sông Hồng. Điều đặc biệt ở đây tác giả đánh giá cao vai trò của các

nghệ nhân. Họ có công lao vô cùng to lớn trong việc bảo tồn và phát triển dân

ca hát Dậm Quyển Sơn. Họ là những con người có năng khiếu, nắm giữ và

thực hành ở trình độ cao những giá trị, kỹ năng bí quyết nghề nghiệp, sẵn

sàng và có khả năng truyền dạy toàn bộ hiểu biết cho thế hệ trẻ - Bà Trịnh Thị

Răm là người như vậy.

Năm 2006, tác giả Lê Hữu Lê với cuốn Khảo cứu về lễ hội hát Dậm.

Nxb Thế giới, Hà Nội. Tác giả đã cho chúng ta thấy một cái nhìn đầy đủ về

nguồn gốc nảy sinh, quá trình vận động, quy trình lễ hội, đặc điểm diễn

xướng, cách vận dụng tục ngữ, phong dao để đặt lời đặt câu của loại hình

nghệ thuật dân gian độc đáo này.

Ngoài ra có một bài viết khác được đăng trên tạp chí ở Trung ương và

địa phương. Nhìn chung các nhà nghiên cứu trước dừng lại ở mức độ khái

quát chung về nguồn gốc, nội dung, nghệ thuật, cách diễn xướng của hát

Dậm. Các công trình sưu tầm, biên soạn và nghiên cứu của những người đi

trước kể trên, một mặt đã mang lại cho chúng tôi nguồn tư liệu quý, chỉ dẫn

bước đầu trong việc tiếp cận vấn đề, mặt khác còn khơi nguồn cho định

hướng của chúng tôi trong khi thực hiện đề tài này.

3. Đối tượng nghiên cứu và mục tiêu nghiên cứu.

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Thực hiện đề tài này, chúng tôi coi những bài dân ca hát Dậm lưu

truyền ở Quyển Sơn, Hà Nam là đối tượng nghiên cứu chính. Bên cạnh đó

luận văn còn quan tâm đến tất cả những quy trình diễn xướng và ứng xử văn

hóa, tín ngưỡng của cộng đồng cư dân liên quan đến sinh hoạt dân ca nghi lễ

hát Dậm.

8

3.2. Mục tiêu nghiên cứu

Làm rõ diện mạo dân ca nghi lễ hát Dậm trong quá trình lưu truyền và

tồn tại ở vùng đất Quyển Sơn.

Mô tả dân ca hát Dậm ở Quyển Sơn theo quy trình diễn xướng của cộng

đồng.

Phân tích và lý giải đặc điểm nội dung, nghệ thuật của dân ca nghi lễ

hát Dậm trong đời sống văn hóa tinh thần người dân Quyển Sơn.

4. Nhiệm vụ và phương pháp nghiên cứu

4.1. Nhiệm vụ nghiên cứu

Trên cở sở xác định đối tượng, phạm vi nghiên cứu chúng tôi đề ra

những nhiệm vụ cụ thể sau:

Tìm hiểu nghiên cứu một số vấn đề lí luận và thực tế có liên quan đến

đề tài.

Nghiên cứu giá trị nội dung của dân ca hát Dậm Quyển Sơn trong môi

trường diễn xướng folklore.

Nghiên cứu đặc điểm nghệ thuật của dân ca nghi lễ hát Dậm trong môi

trường diễn xướng folklore.

Đề tài góp phần bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa của hát Dậm

trong đời sống văn hóa tinh thần của người dân Quyển Sơn.

4.2. Phương pháp nghiên cứu

Để thực hiện thành công đề tài này, chúng tôi tiếp cận vấn đề nghiên

cứu theo quan điểm giải quyết mối quan hệ giữa văn học và văn hóa. Trên

bình diện các phương pháp cụ thể, chúng tôi sử dụng kết hợp các phương

phápsau:

9

Phương pháp điều tra điền dã: Chúng tôi sử dụng phương pháp điền dã

nhằm sưu tầm, tìm hiểu tình hình thực tế của dân ca hát Dậm ở huyện Kim

Bảng, tỉnh Hà Nam nhằm tìm hiểu về các văn bản văn học và dấu tích địa

phương hóa của nó. Quá trình điều tra điền dã sẽ giúp cho việc đối sánh giữa

hiện thực cuộc sống với nội dung phản ánh của dân ca, mặt khác giúp cho việc

tìm hiểu những phong tục tập quán, tín ngưỡng của vùng đất Quyển Sơn.

Phương pháp khảo sát, thống kê: Đây là phương pháp chúng tôi sử dụng

để có được số liệu chính xác về các bài hát dân ca hát Dậm Quyển Sơn,

tạo cơ sở cho những nghiên cứu tiếp theo, đưa ra những con số thống kê về

một số đặc điểm nghệ thuật, tần số xuất hiện của những hình ảnh biểu tượng

và khả năng biểu đạt của chúng.

Phương pháp phân tích tổng hợp: Từ kết quả khảo sát, thống kê, chúng

tôi tiến hành phân tích và đưa ra những nhận xét, đánh giá về giá trị nội dung

cũng như những yếu tố nghệ thuật của dân ca hát Dậm Quyển Sơn.

Phương pháp so sánh đối chiếu: Chúng tôi sử dụng phương pháp này

để làm nổi bật nét đặc sắc của dân ca hát Dậm Quyển Sơn, đồng thời, tìm

ra những điểm tương đồng cũng như nét khác biệt, mang màu sắc địa

phương của Dân ca hát Dậm Quyển Sơn ở Hà Nam và một số địa phương

khác ở Đồng bằng Bắc Bộ.

Phương pháp văn hóa học: Chúng tôi không chỉ coi dân ca hát Dậm

Quyển Sơn như những tác phẩm nghệ thuật thuần túy, mà còn coi đó là các

hiện tượng văn hóa. Từ đó hướng đến tìm hiểu nó trong mối quan hệ với văn

hóa của cộng đồng.

Phương pháp liên ngành: Trong khi thực hiện đề tài này chúng tôi kết

hợp phương pháp nghiên cứu của các ngành dân tộc học, sử học, địa lí học,