Đặc điểm vi hình thái của một số loại đát miền bắc Việt Nam

KHOA HOC CONG NGHE

DAC DIEIVl V I HIIVH THA I CLIA IVIOT SO LOAI DA T

IVIIEIM BAC VIET IMAIVI

Hd Quang Diic'

TOM TAT

Nghien ciiu cac dac diem vi hinh thai dat rat quan trong trong phat sinh hpc dat, dac biet trong viec xac

dinh qua trinh va moi truong tao thanh. Trong nghien ciiu nay, 22 phau dien dat phat trien tren cac da

phien set va set voi tai mien Bic Viet Nam da dugc chon de nghien ciiu. Ket qua chi ra ring tat ca cac mau

dat deu la san pham ciia qua trinh phong hoa manh, cau tao hat den tang goc canh. Tir nhung loai mau chat

khac nhau ciing voi nhiing yeu cau phan loai dat theo he phan loai cua FAO-UNESCO-WRB, trong nhung

truong hgp cu the, neu chi dua tren hinh thai, dac tinh ly hoa hpc ciia dat thi ket qua do chua thuc su

thuyet phuc. Nghien ciru cac dac diem ve vi hinh thai co the giai quyet cac tdn tai do, dac biet xac dinh ten

cho nhom "Dat Xam" tai Viet Nam. Ket qua nay bo trg hiru ich cho viec xac dinh ten dat ap dung theo he

phan loai dat cua FAO-UNESCO-WRB va USDA-Soil Taxonomy. Dat phat trien tren da phien set va da set voi

dugc xep vao nhom Acrisols, Ferralsols (theo FAO-UNESCO-WRB) va Oxisols, Ultisols (theo USDA-Soil

Taxonomy).

Tir khoa: Da phien set. da set vol. mien Bic Viet Nam, vi hinh thai

I. DAT VAN DE

Thuat ngii vi hinh thii (VHT) do J. W. Goethe

dua ra nam 1938 nhlm ndi din mot khoa hgc vl hinh

thii vl cle qui trinh hinh thinh ty nhien ndi chung

bao gdm nguyen nhan vi quy luat ve nguon gdc cua

chiing.

Dinh nghia VHT hgc dat nhu sau: La nhirng

phan tich dinh tinh vl dinh lugng d e vat lieu kh6ng

bi xlo trgn, cimg rin hoac kh6ng ciing rin, tiic la dat

hoac elc vat lieu khong bin viing khIe.

Chuyen nglnh vi hinh thii hgc dlt do W. L

Kubiena (ngudi Diic) sang lap tir nhiing nam 30 cua

thi ky 20 vl tir dd din nay da cd lieh sir hinh thanh vl

phIt triln tren 70 nam. O d e nude tien tiln cd nglnh

thd nhuong phIt triln nhu: Nga, My, HI Lan, Phip,

Bi... viec nghien ciru dac diera vi hinh thii dat da dugc

chu trgng tir lau. Trong lat mdng vdi ky thuat hien vi

vl sieu hiln vi ngudi ta nghien eiiu elc vat lieu

khdng bi xlo trdn, vdi cac phuong tien phan tich, sy

biie xa phIt ra eiia d e budc sdng nhd hon budc sdng

cua anh sang nhin thay (viing kha kiln). Cle kit qua

nghien cuu vl vi hinh thii da ed nhieu ddng gdp cho

nglnh thd nhuong hgc nhir. Llm sing td d e qui trinh

thd nhuong; giii thich chinh xlc sy hinh thinh eiia

cac loai dat phye "vy cho nghien eiiu qui trinh su dyng

vl cai tao dlt. Ngoli ra, vi hinh thai dat cdn dugc img

dyng trong rat nhilu linh vyc nhin Dia chat, dia mao,

dia chat e6ng trinh, n6hg nghiep ndi chung, vi smh vat

dat... Ngly nay, nghien ciru vi hinh thii da khang

dinh II khong thi thilu trong nghien ciru thd nhuong.

Trong lieh sir nghien ciru dlt d Viet Nam, viec

nghien ciiu chi tilt cac dac dilm vl vi hinh thii nhlm

gdp phIn xlc dinh ten dat theo d e he phan loai qudc

te mot elch chinh xlc chua cd cong trinh nio de cap.

Cdng tie nghien cuu vi hinh thii dat d nude ta tir trade

din nay hlu nhu chua dugc chii y den do chua ed dii

dilu kien vl trang thilt bi cung nhu kinh nghiem.

Trudc day, da cd mot nhdm tie gia d Trudng Dai hgc

Cin Tho tiln hanh nghien ciiu vIn dl nly nhung kit

qui cdn rlt it, chua duge c6ng bd vl phd biin rong rai.

Xult phat tir nhiing ly do tren, vIn dl nghien cim

vl elc dac diem vi hinh thii dlt la rat eIn thilt, gdp

phIn phye vy cho c6ng tie nghien eiiu d e qui trinh

hinh thinh, phIt triln vl phan loai dat cua dat Viet

Nam (dac biet theo elc he phan loai dat qudc tl)

ddng thdi phye vu cho dinh gil vl su dyng dlt dai

hgp ly han.

Trong nhilu nam qua, Vien Thd nhuong N6ng

hda da tiln hinh dl tii nghien ciiu dac diem vi hinh

thii hgc ciia cle loai dlt phat triln tren cle loai dl

me vl miu chat nhu: Bazan, dl v6i, philn mica,

andezit vl poocfyrit, phii sa ed, phii sa va philn thach

set vl set v6i d l phye vu cho cong tie phan loai dat va

da dat duge mot sd kit qua kha quan, rat ed ich cho

cdng tie nghien ciru cle qui trinh phIt sinh, hinh

thinh vl phIt trien eiia elc loai dat.

Vien Tho nhu&na Nona hoa

NONG NGHIEP VA PHAT TRIEN NONG THON - SO 4 - THANG 4/2010