CT ĐA LÁT CẮT VỀ BÓC TÁCH ĐỘNG MẠCH CHỦ pps

CT ĐA LÁT CẮT VỀ BÓC TÁCH ĐỘNG MẠCH CHỦ: TỔNG QUAN

BS: Huỳnh Phúc Hoàng – ĐH Y Dược TP.HCM

TÓM TẮT

Bóc tách động mạch là một bệnh lý cấp cứu thường gặp nhất của động mạch chủ và thường gây tử

vong. Kết quả được quyết định bởi kiểu và độ lan của bóc tách, biến chứng (chẳng hạn, di chứng

não, tổn thương nhánh động mạch chủ, tổn thương màng tim và tổn thương tạng), chẩn đoán và

điều trị sớm là cần thiết để cải thiện tiên lượng. Bóc tách động mạch chủ được phân chia dựa vào vị

trí rách lớp áo trong theo hệ thống phân loại Stanford. Bóc tách kiểu A liên quan với động mạch chủ

ngực lên và có thể lan đến động mạch chủ xuống, trong khi bóc tách kiểu B rách lớp áo trong nằm

ngoài động mạch dưới đòn trái. Bóc tách kiểu A thường phải can thiệp phẫu thuật khẩn cấp, trong khi

bóc tách kiểu B thường có thể được điệu trị bằng nội khoa. CT đa lát cắt hiện nay là một phương

pháp hình ảnh nhanh, có sẵn với độ nhạy và độ đặc hiệu cao. CT đa lát cắt cho phép ghi nhận sớm

và xác định đặc điểm của bóc tách động mạch chủ cũng như xác định sự hiện diện của biến chứng,

các dấu hiệu quan trọng để tối ưu hóa điều trị và cải thiện kết quả lâm sàng.

MỞ ĐẦU

Bóc tách động mạch là một bệnh lý cấp cứu thường gặp nhất của động mạch chủ và thường gây tử

vong. Các nghiên cứu mới đây đã xác định vỡ là nguyên nhân gây tử vong trong khoảng một phần

ba số bệnh nhân nhập viện, mặt dù tỉ lệ vỡ không tử vong có thể cao hơn đáng kể. Tần suất bóc tách

động mạch chủ đã được báo cáo khoảng 3000 ca mới một năm ở Mỹ và 3000 ở châu Âu. Kiểu và độ

lan bóc tách và sự hiện diện của biến chứng quyết định kết quả chung; vì vậy, người ta khuyên nên

đánh giá toàn bộ động mạch chủ, các nhánh mạch máu, các động mạch chậu và đùi gần để giúp lập

kế hoạch điều trị.

Cần phải chẩn đoán và điều trị sớm để cải thiện tiên lượng. Bệnh nhân có thể có bệnh sử kinh điển

là đau ngực trung tâm dữ dội cấp tính lan ra sau lưng. Các triệu chứng kém tưới máu có thể do tắc

các nhánh phía bóc tách. 20% bệnh nhân bóc tách động mạch chủ cấp có thể có ngất mà không có

bệnh sử đau ngực điển hình hoặc các dấu hiệu thần kinh. Ngất có thể do hạ huyết áp sau chèn ép

tim hoặc do tắc các mạch máu não. Hở van động mạch chủ gây tiếng thổi tâm trương, được báo cáo

khoảng 40-50% bệnh nhân có bóc tách đoạn gần, và hở nặng có thể dẫn đến suy tim. Các biểu hiện

mạch máu não và thiếu máu chi với mất mạch có thể xảy ra do liên quan lỗ nhánh mạch máu bởi

vành bóc tách hoặc xóa mờ lòng thật do lòng giả lan rộng. Đau bụng có thể là dấu chỉ điểm của tổn

thương các nhánh ổ bụng, trong khi đó thiểu niệu và vô niệu là dấu chỉ của tổn thương động mạch

thận. Sự đè ép các cấu trúc lân cận như tĩnh mạch chủ trên, thần kinh thanh quản trái, phế quản và

thực quản có thể gây ra các dấu hiệu và triệu chứng tương ứng.

Trong bài này, chúng tôi bàn luận và minh họa bóc tách động mạch chủ về các thuật ngữ định nghĩa

và các đặc điểm sinh lý bệnh, kiểu bóc tách, các lựa chọn X quang, các tham số hình ảnh, các đặc

điểm hình ảnh, các cạm bẫy trên CT đa lát cắt và các biến chứng liên quan.

ĐỊNH NGHĨA VÀ CÁC ĐẶC ĐIỂM SINH LÝ BỆNH CỦA BÓC TÁCH ĐỘNG MẠCH CHỦ

Bóc tách động mạch chủ là kết quả của sự tách dọc dài tự phát lớp áo trong và lớp áo ngoài động

mạch chủ được gây ra do gia tăng dòng máu đến và làm phá vỡ lớp áo giữa của thành động mạch

chủ. Rách lớp áo trong cho phép máu đi vào lớp áo giữa từ lòng mạch. Khoang được lấp đầy máu

nằm trong lớp áo giữa trở thành lòng giả. Điều này dẫn đến hai lòng - lòng thật và lòng giả - với lòng

giả có áp lực lớn hơn hoặc bằng lòng thật. Trong một nghiên cứu in vitro, Williams và cộng sự đã