công tác trả lương tại công ty Dệt vải công nghiệp Hà Nội

Lêi nãi ®Çu

TiÒn l¬ng lu«n lµ vÊn ®Ò ®îc x· héi quan t©m, bëi ý nghÜa kinh tÕ x· héi to

lín cña nã. §èi víi ngêi lao ®éng tiÒn l¬ng lu«n lµ nguån thu nhËp quan träng

nhÊt gióp hä ®¶m b¶o ®îc cuéc sèng b¶n th©n vµ gia ®×nh. §èi víi mét doanh

nghiÖp, tiÒn l¬ng vèn lµ mét phÇn kkh«ng nhá cña chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi víi nÒn

kinh tÕ ®Êt níc tiÒn l¬ng lµ sù cô thÓ ho¸ qu¸ tr×nh ph©n phèi cña c¶i vËt chÊt do

chÝnh ngêi lao ®éng trong x· héi t¹o ra. V× vËy, viÖc x©y xùng th¸ng l¬ng, quü l-

¬ng, lùa chän c¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng lµm sao ®¶m b¶o sù ph©n phèi c©n b»ng cho

ngêi lao ®éng trong x· héi gióp hä cã thÓ sèng b»ng chÝnh tiÒn l¬ng cña m×nh vµ

tiÒn l¬ng lµ ®éng lùc thóc ®Èy ngêi lao ®éng lµm viÖc tèt h¬n. §©y lµ ®iÒu hÕt søc

quan träng, ®Æc biÖt lµ ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp h¹t nh©n cña nÒn kinh tÕ.

Trong thêi gian thùc tËp t¹i c«ng ty t«i ®· ®i s©u nghiªn cøu vÒ viÖc qu¶n lý

vµ tr¶ l¬ng cho c¸n bé c«ng nh©n cña c«ng ty. Víi mong muèn tõ lý luËn tõ vÊn ®Ò

tiÒn l¬ng ®· häc vµ nghiªn cøu t¹i trêng, cïng víi nh÷ng thùc tiÔn cã s½n trong

c«ng ty ®Ó cã thÓ ph©n tÝch ®¸nh gi¸ ®a ra mét sè ý kiÕn vÒ c«ng t¸c tr¶ l¬ng t¹i

c«ng ty DÖt v¶i c«ng nghiÖp Hµ Néi.

1

PhÇn I

Néi dung vµ ý nghÜa cña tiÒn l¬ng trong

c¸c Doanh nghiÖp c«ng nghiÖp

I. Kh¸i niÖm vµ ý nghÜa cña tiÒn l¬ng.

I.1. Kh¸i niÖm.

Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn nay, tiÒn l¬ng lu«n ®îc coi lµ mét bé phËn

quan träng cña gi¸ trÞ hµng ho¸. Ngoµi ra, tiÒn l¬ng cßn ®ãng vai trß quan träng

trong ®êi sèng cña ngêi lao ®éng. VËy ®Ó hiÓu ®îc tiÒn l¬ng chóng ta nghiªn cøu

c¸c ®Þnh nghÜa vÒ tiÒn l¬ng sau:

• TiÒn l¬ng trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ tËp trung.

TiÒn l¬ng lµ mét phÇn thu nhËp quèc d©n ®îc biÓu hiÖn díi h×nh thøc tiÒn tÖ,

®îc Nhµ níc ph©n phèi mét c¸ch cã kÕ ho¹ch cho nh©n viªn c¨n cø vµo s¶n lîng

vµ chÊt lîng lao ®éng mµ mçi ngêi cèng hiÕn.

• TiÒn l¬ng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng.

§Æc biÖt lµ trong khu vùc s¶n xuÊt kinh doanh. tiÒn l¬ng lµ mét sè lîng tiÒn

tÖ mµ ngêi sö dông lao ®éng tr¶ cho ngêi lao ®éng theo gi¸ trÞ søc lao ®éng, lµ hao

phÝ trªn c¬ së tháa thuËn theo hîp ®ång lao ®éng.

• TiÒn l¬ng tèi thiÓu.

Lµ møc tiÒn l¬ng tr¶ cho ngêi lao ®éng lµm nh÷ng c«ng viÖc gi¶n ®¬n nhÊt

trong ®IÒu kiÖn lao ®éng b×nh thêng, bï ®¾p søc lao ®éng gi¶n ®¬n vµ mét phÇn

tÝch lòy, t¸I s¶n xuÊt sø lao ®éng.

• TiÒn l¬ng danh nghÜa.

§îc hiÓu lµ sè tiÒn mµ ngêi sö dông lao ®éng tr¶ cho ngêi lao ®éng. Sè tiÒn

nµy nhiÒu hay Ýt phô thuéc trùc tiÕp vµo n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qña lµm viÖc

cña ngêi lao ®éng, phô thuéc vµo tr×nh ®é, kinh nghiÖm lµm viÖc, ngay trong …

qu¸ tr×nh lao ®éng.

2

• TiÒn l¬ng thùc tÕ.

§îc hiÓu lµ sè lîng c¸c lo¹i hµng ho¸ tiªu dïng vµ c¸c lo¹i dÞch vô cÇn thiÕt

mµ ngêi lao ®éng hëng l¬ng cã thÓ mua ®îc b»ng tiÒn l¬ng danh nghÜa cña hä vµ

®îc tÝnh b»ng c«ng thøc sau:

Nh vËy tiÒn l¬ng thùc tÕ kh«ng chØ phô thuéc vµo tiÒn l¬ng danh nghÜa mµ

cßn phô thuéc vµo gi¸ c¶ cña c¸c lo¹i hµng ho¸ tiªu dïng vµ c¸c lo¹i dÞch vô cÇn

thiÕt mµ hä muèn mua.

ë ViÖt nam chóng ta hiÖn nay, tiÒn l¬ng ®îc coi lµ gi¸ c¶ søc lao ®éng ®îc

h×nh thµnh qua sù tho¶ thuËn gi÷a ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng phï hîp

víi c¸c quan hÖ s¶n xuÊt lao ®éng cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®ang trong qu¸ tr×nh

ph¸t triÓn vµ ®i vµo hoµn thiÖn theo ®Þnh híng XHCN.

I.2. ý nghÜa cña tiÒn l¬ng.

Nh chóng ta ®· biÕt, tiÒn l¬ng ®ãng vai trß quan träng trong ®êi sèng cña ng￾êi lao ®éng, nã quyÕt ®Þnh sù æn ®Þnh, ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ vµ kinh tÕ gia

®×nh cña hä. tiÒn l¬ng lµ nguån ®Ó t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng v× vËy nã t¸c ®éng rÊt

lín ®Õn th¸i ®é cña ngßi lao ®éng ®èi víi s¶n xuÊt, quyÕt ®Þnh t©m t t×nh c¶m cña

nh©n d©n ®èi víi chÕ ®é cña XH. XÐt trªn gãc ®é qu¶n lý kinh doanh, qu¶n lý XH,

v× tiÒn l¬ng lu«n lµ nguån sèng cña ngêi lao ®éng nªn nã lµ ®ßn bÈy kinh tÕ cùc

kú quan träng. Th«ng qua chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng, Nhµ níc cã thÓ ®IÒu chØnh l¹i

ngußn lao ®éng gi÷a c¸c vïng theo yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ XH cña ®Êt níc.

XÐt trªn ph¹m vi Doanh nghiÖp, tiÒn l¬ng ®ãng vai trß quan träng trong viÖc

kÝch thÝch ngêi lao ®éng ph¸t huy kh¶ n¨ng lao ®éng s¸ng t¹o cña hä, lµm viÖc tËn

tôy, cã tr¸ch nhiÖm cao ®èi víi c«ng viÖc. tiÒn l¬ng cao hay thÊp lµ yÕu tè quyÕt

®Þnh ®Õn ý thøc c«ng viÖc cña hä ®èi víi C«ng ty. §Æc biÖt trong c¬ chÕ thÞ trêng

hiÖn nay, khi mµ phÇn lín lao ®éng ®îc tuyÓn dông trªn c¬ së hîp ®ång lao ®éng,

ngêi lao ®éng cã quyÒn lùa chän lµm viÖc cho n¬i nµo mµ hä cho lµ cã lîi nhÊt. V×

vËy chÝnh tiÒn l¬ng ®IÒu kiÖn ®¶m b¶o cho Doanh nghiÖp cã mét ®éi ngò lao

®éng lµnh nghÒ. Th«ng qua tiÒn l¬ng, ngêi l·nh ®¹o híng ngêi lao ®éng lµm viÖc

theo ý ®Þnh cña m×nh, nh»m tæ chøc hîp lý, t¨ng cêng kû luËt lao ®éng còng nh

khuyÕn khÝch t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng trong s¶n xuÊt.

3

Itltt = I

I

gc

tldn

VÒ mÆt néi dung, tiÒn l¬ng lµ ph¹m trï kinh tÕ tæng hîp, cô thÓ lµ:

• TiÒn l¬ng lµ mét ph¹m trï trao ®æi.

Søc lao ®éng lµ mét lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt, nhng còng nh c¸c lo¹i hµng ho¸

kh¸c, khi ®îc ®em ra mua – b¸n trªn thÞ trêng th× nã ph¶i tu©n theo nguyªn t¾c

trao ®æi ngang gi¸, gi¸ c¶ hµng ho¸ søc lao ®éng ph¶i ngang b»ng víi gi¸ c¶ c¸c t

liÖu sinh ho¹t mµ ngêi lao ®éng tiÕn hµnh t¸i t¹o søc lao ®éng. Trong ®IÒu kiÖn

hiÖn nay khi cung vÒ lao ®éng lín h¬n cÇu vÒ lao ®éng th× viÖc mua b¸n søc lao

®éng thùc sù cha tu©n thñ ®óng nguyªn t¨cs nay, mét sè trêng hîp ngêi lao ®éng

ph¶i chÊp nhËn tiÒn c«ng rÎ, kh«ng b»ng víi søc lao ®éng mµ ngêi lao ®éng bá ra

hay nãi c¸ch kh¸c: sù trao ®æi kh«ng ngang gi¸ ®· g©y ra nhiÒu tiªu cùc trong XH

vµ chóng ta cÇn ph¶I cã nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó h¹n chÕ.

• TiÒn l¬ng lµ mét ph¹m trï ph©n phèi.

S¶n xuÊt hµng ho¸ cña Doanh nghiÖp, cña c¶i vËt chÊt cña XH do ngêi lao

®éng lµm ra vµ nã ®îc ph©n phèi l¹i cho ngêi lao ®éng theo nhiÒu h×nh thøc kh¸c

nhau, trong ®ã tiÒn l¬ng lµ mét h×nh thøc biªu hiÖn râ nÐt nhÊt cña sù ph©n phèi

nµy. §Ó ®¶m b¶o sù ph©n phèi tiÒn l¬ng ®îc c«ng b»ng, hîp lý cÇn c¨n cø vµo

n¨ng suÊt lao ®éng,n¨ng suÊt lao ®éng lµ thíc ®o sè lîng vµ chÊt lîng lao ®éng

cña mçi ngêi. Thùc tÕ trong Doanh nghiÖp qu¶n lý giái ®· kh¼ng ®Þnh: dï chÕ ®é

tr¶ l¬ng kho¸n hay l¬ng thêi gian, chÕ ®é tr¶ l¬ng s¶n phÈm hay hîp ®ång thêi vô

… Nhng nÕu g¾n víi sè lîng vµ chÊt lîng lao ®éng th«ng qua hÖ thèng møc lµ

khoa häc, g¾n víi s¶n phÈm cuèi cïng th× c¸c chÕ ®é tiÒn l¬ng ph¸t huy t¸c dông

tèt trong viÖc khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng. Tr¶ l¬ng ®óng, ®ñ vµ c«ng b»ng thÓ

hiÖn møc ®é cèng hiÕn cña ngêi lao ®éng, sù thõa nhËn c«ng lao vµ ®·i ngé, th×

tiÒn l¬ng khi ®ã míi thùc sù lµ ®éng lùc khuyÕn khÝch t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng.

• TiÒn l¬ng lµ mét ph¹m trï tiªu dïng.

Trong bÊt kú XH nµo th× tiÒn l¬ng lu«n thùc hiÖn chøc n¨ng kinh tÕ XH c¬

b¶n cña nã lµ ®¶m b¶o t¸i l¹i søc lao ®éng. Tuy nhiªn, møc ®é t¸i s¶n xuÊt søc lao

®éng cho ngêi lao ®éng trong mçi chÕ ®é lµ kh¸c nhau, ngêi lao ®éng t¸i l¹i søc

lao ®éng cña m×nh th«ng qua c¸c t liÖu sinh ho¹t nhËn ®îc tõ viÖc sö dông kho¶n

tiÒn l¬ng cña hä, v× vËy qui ®Þnh møc ®é t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng lµ tiÒn l¬ng

thùuc tÕ chø kh«ng ph¶i lµ tiÒn l¬ng danh nghÜa.

4

II. C¸c nguyªn t¾c vµ yªu cÇu cña tæ chøc tiÒn l¬ng.

II.1. C¸c nguyªn t¾c cña tæ chøc tiÒn l¬ng

• Tr¶ l¬ng ngang nhau cho lao ®éng ngang nhau.

Khi lao ®éng cã chÊt lîng ngang nhau th× tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ ngang nhau,

nghÜa lµ khi hai hay nhiÒu lao ®éng cïng lµm mét c«ng viÖc,thêi gian, tay nghÒ vµ

n¨ng suÊt lao ®éng nh nhau th× tiÒn l¬ng ®îc hëng nh nhau, kh«ng ph©n biÖt

chñng téc, giíi tÝnh, tuæi t¸c, ChÕ ®é XH hiÖn nay, nguyªn t¾c nµy kh«ng mÊt ®i …

mµ tiÕp tôc tån t¹i.

• §¶m b¶o tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng nhanh h¬n tèc ®é t¨ng b×nh qu©n.

Qui ®Þnh nµy lµ mét nguyªn t¾c quan träng khi tæ chøc tiÒn l¬ng v× cã nh vËy

míi t¹o c¬ së cho gi¶m gi¸ thµnh vµ t¨ng tÝch lòy.

TiÒn l¬ng lµ mét bé phËn cña thu nhËp quèc d©n, mét phÇn gi¸ trÞ míi s¸ng

t¹o, tiÒn l¬ng lµ h×nh thøc vµ lµ c«ng cô c¬ b¶n thùc hiÖn nguyªn t¾c nµy. §iÒu ®ã

®ång thêi cã nghÜa r»ng xÐt ë tÇm vÜ m«, chØ ®îc phÐp ph©n phèi vµ tiªu dïng

trong ph¹m vi thu nhËp quèc d©n, tèc ®é t¨ng tiÒn l¬ng kh«ng ®îc t¨ng h¬n tèc ®é

t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng.

TiÒn l¬ng b×nh qu©n t¨ng lªn phô thuéc vµo nh÷ng nh©n tè chñ quan do n©ng

cao n¨ng suÊt lao ®éng ( n©ng cao tr×nh ®é lµnh nghÒ, gi¶m bít tæn thÊt vÒ thêi

gian lao ®éng ). …

N¨ng suÊt lao ®éng t¨ng kh«ng ph¶i chØ do nh÷ng nh©n tè trªn mµ cßn trùc

tiÕp phô thuéc vµo c¸c nh©n tè kh¸ch quan kh¸c (¸p dông kü thuËt míi, sö dông

hîp lý tµi nguyªn thiªn nhiªn ). Nh … vËy, tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng râ rµng

lµ cã kh¶ n¨ng kh¸ch quan lín h¬n tèc ®é t¨ng cña tiÒn l¬ng b×nh qu©n.

Kh«ng nh÷ng thÕ, khi xem xÐt c¸c mèi quan hÖ gi÷a tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt

lao ®éng víi tiÒn l¬ng thùc tÕ, gi÷a tÝch lòy vµ tiªu dïng. Trong thu nhËp quèc d©n

ta thÊy chóng cã mèi quan hÖ liªn hÖ trùc tiÕp víi tèc ®é ph¸t triÓn khu vùc I ( s¶n

xuÊt t liÖu s¶n xuÊt ) vµ khu vùc II ( s¶n xuÊt vËt phÈm tiªu dïng ). Do yªu cÇu cña

t¸i s¶n xuÊt më réng ®ßi hái khu vùc I ph¶i t¨ng nhanh h¬n khu vùc II. Tèc ®é

t¨ng cña tæng s¶n phÈm XH (I + II ) lín h¬n tèc ®é t¨ng cña khu vùc II lµm cho

s¶n phÈm XH tÝnh b×nh qu©n theo ®Çu ngêi lao ®éng t¨ng. VËy trong ph¹m vi nÒn

kinh tÕ quèc d©n còng nh néi bé c¸c Doanh nghiÖp, muèn h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm

vµ t¨ng tÝch lòy th× kh«ng cßn con ®êng nµo kh¸c ngoµi viÖc t¨ng n¨ng suÊt lao

®éng nhanh h¬n tèc ®é t¨ng tiÒn l¬ng b×nh qu©n.

5