Cơ sở lý luận và thực tiễn về tặng cho quyền sử dụng đất

Cơ sở lý luận và thực tiễn về tặng cho quyền

sử dụng đất

Nguyễn Hải An

Khoa Luật

Luận án Tiến sĩ ngành: Luật Kinh tế; Mã số: 62. 38. 50. 01

Người hướng dẫn: PGS.TS. Phạm Hữu Nghị; TS. Ngó Huy Cương

Năm bảo vệ: 2011

Abstract: Hệ thống hña cơ sở lý luận về tặng, cho quyền sử dụng đất (QSDĐ). Làm

rõ sự cần thiết phải hoàn thiện chế định tặng cho QSDĐ ở Việt Nam. Xây dựng và đưa

ra các kết luận cñ căn cứ khoa học về khái niệm, bản chất, đặc điểm tặng cho QSDĐ;

nhằm thống nhất nhận thức các quy định của pháp luật về tặng cho QSDĐ. So sánh

tặng cho tài sản nñi chung, bất động sản nñi riêng trong pháp luật của một số nước với

biệt lệ tặng cho QSDĐ của pháp luật Việt Nam; làm rõ những điểm tương đồng và

những khác biệt cñ tình đặc th÷ về khái niệm tặng cho tài sản, tặng cho đất đai và tặng

cho QSDĐ. Nghiên cứu nội dung pháp luật về tặng cho QSDĐ theo luật thực định;

làm rõ những điểm bất cập, chưa hợp lý, khóng đảm bảo tình khoa học của luật thực

định khi điều chỉnh quan hệ tặng cho QSDĐ. Từ đñ, đề xuất kiến nghị sửa đổi, bổ

sung hoặc bãi bỏ một số quy định của pháp luật về tặng cho QSDĐ được quy định

trong Luật Đất đai năm 2003, Bộ luật dân sự năm 2005 cho ph÷ hợp với điều kiện

thực tiễn Việt Nam. Phân tìch thực tiễn tặng cho QSDĐ thóng qua hoạt động xét xử

các tranh chấp về tặng cho QSDĐ của Tòa án nhân dân; từ đñ tím ra các điểm hạn chế,

các điểm chưa ph÷ hợp trong quy định của pháp luật về tặng cho QSDĐ và đưa ra

những giải pháp để giải quyết tranh chấp trong chế định này

Keywords: Pháp luật Việt Nam; Luật đất đai; Quyền sử dụng đất

Content

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài

Trong điều kiện của chúng ta hiện nay, khi nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ

nghĩa đã và đang phát triển với những biểu hiện tích cực, nhưng cũng đã bộc lộ những mặt

trái của nñ; trong đñ đất đai đã được coi là đối tượng đặc biệt trong giao dịch dân sự, kinh tế,

chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của quy luật giá trị, khi thấy giá trị QSDĐ biến động với mức cao

hơn NSDĐ đã tặng cho lại đòi lại QSDĐ; đồng thời, ý thức chấp hành pháp luật của NSDĐ

chưa cao, nên khi pháp luật đã cñ quy định về tặng cho QSDĐ, nhưng NSDĐ vẫn tặng cho

QSDĐ t÷y tiện không tuân thủ đöng các quy định của pháp luật. Bên cạnh đñ, chình sách

pháp luật về đất đai của Việt Nam chưa đồng bộ, đặc biệt các quy định về việc chuyển dịch

QSDĐ chưa theo kịp với cuộc sống đã và đang làm cho việc chuyển dịch bất động sản nói

chung, đất đai nñi riêng ngày càng bộc lộ nhiều bất cập.

2. Tình hình nghiên cứu đề tài

2

Trong một thời gian dài, pháp luật Việt Nam nñi riêng cũng như các nước xã hội chủ

nghĩa nñi chung khóng đề cập đến chế định tặng cho QSH đất cũng như QSDĐ, ví vậy, khóng

cñ các cóng trính khoa học pháp lý trong lĩnh vực này. Bên cạnh đñ, pháp luật của hầu hết các

nước trên thế giới quy định quyền sở hữu tư nhân về đất đai, nên tặng cho đất đai cũng giống

như tặng cho các tài sản thóng thường khác, BLDS các nước khóng quy định quy chế riêng

cho tặng cho đất đai.

Theo thời gian, mới chỉ cñ một số bài viết trên các tạp chì chuyên ngành hay tập san

nghiệp vụ đề cập đến tặng cho tài sản hay tặng cho QSDĐ của một số tác giả. Trong các giáo

trính giảng dạy tại các cơ sở đào tạo luật học, một số sách cñ thể tham khảo liên quan đến tặng

cho QSDĐ mới chỉ đề cập một lượng kiến thức cơ bản, phổ thóng liên quan đến vấn đề tặng

cho QSDĐ. Tại các cơ sở đào tạo luật học ở nước ta đã cñ cóng trính nghiên cứu đề cập tới đề

tài tặng cho QSDĐ, nhưng tác giả mới chỉ nghiên cứu, phân tìch đề cập tặng cho QSDĐ trên cơ

sở hợp đồng dân sự thóng dụng, chưa đưa ra hướng hoàn thiện cụ thể đối với chế định này.

Trên phương diện thực tiễn, Toà án nhân dân tối cao qua nhiều năm giải quyết các tranh

chấp về tặng cho QSDĐ đã cñ cóng trính nghiên cứu đề tài cấp bộ năm 2008 “Thực tiễn giải

quyết tranh chấp hợp đồng tặng cho tài sản tại Tòa án nhân dân - những vướng mắc và kiến

nghị” nghiên cứu thực tiễn áp dụng quy định về hợp đồng tặng cho tài sản nñi chung trong việc

giải quyết tranh chấp tại Tòa án nhân dân, nhưng từ đñ đến nay Tòa án nhân dân tối cao vẫn

chưa cñ tổng kết, đánh giá chình thức nào về vấn đề này. Riêng với tác giả của Luận án, đề tài

tặng cho QSDĐ đã được nghiên cứu trong một thời gian dài từ khi pháp luật chưa cñ quy định

về tặng cho QSDĐ đến khi pháp luật đã cñ quy định về tặng cho QSDĐ. Song những cóng

trính này cũng mới chỉ dừng lại ở việc nêu lên một số bất cập từ thực tiễn giải quyết tranh

chấp đến áp dụng pháp luật về tặng cho QSDĐ. Cñ thể nñi rằng Luận án là cóng trính khoa học

đầu tiên nghiên cứu riêng và chuyên sâu về tặng cho QSDĐ một cách toàn diện, cñ tình hệ thống

trong khoa học pháp lý Việt Nam.

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài

Mục đìch nghiên cứu của đề tài là nhằm gñp phần làm sáng tỏ khái niệm, đặc điểm,

bản chất pháp lý về tặng cho QSDĐ; làm rõ chế định hợp đồng tặng cho QSDĐ và căn cứ

pháp lý xác định hợp đồng tặng cho QSDĐ. Đồng thời, khi nghiên cứu các quy định của luật

thực định về tặng cho QSDĐ, tím hiểu thực tiễn áp dụng luật thực định, đánh giá hiệu quả

điều chỉnh của các quy định pháp luật về hợp đồng tặng cho QSDĐ thóng qua hoạt động xét

xử của Tòa án nhân dân trong việc giải quyết tranh chấp về tặng cho QSDĐ; từ đñ, tím ra

những quy định bất cập, chưa cụ thể; trên cơ sở đñ, đề xuất một số kiến nghị nhằm hoàn thiện

pháp luật về tặng cho QSDĐ, nhằm đảm bảo tình khả thi khi áp dụng pháp luật trong thực

tiễn; làm cho pháp luật về tặng cho QSDĐ thực sự là một trong những cóng cụ pháp lý thöc

đẩy giao lưu dân sự, kinh tế, tạo mói trường thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội. Để đạt

được mục đìch trên, Luận án đề ra các nhiệm vụ sau: Nghiên cứu các vấn đề lý luận về tặng

cho QSDĐ; nghiên cứu các quy định của pháp luật hiện hành về tặng cho QSDĐ; tím hiểu

thực tiễn áp dụng pháp luật về tặng cho QSDĐ thóng qua hoạt động xét xử của Tòa án nhân

dân trong việc giải quyết các tranh chấp về tặng cho QSDĐ; kiến nghị các giải pháp hoàn thiện

pháp luật, cũng như giải pháp thực hiện và áp dụng pháp luật tặng cho QSDĐ để tạo ra cơ sở pháp lý

vững chắc trong quan hệ tặng cho QSDĐ.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài

Tặng cho QSDĐ là sự giao thoa giữa pháp luật đất đai và pháp luật dân sự; pháp luật

đất đai thể hiện nội dung của tặng cho quyền sử dụng đất là một quyền tài sản cñ giá trị giao