Cơ sở địa lý học phát triển du lịch sinh thái cao nguyên đá Đồng Văn, tỉnh Hà Giang

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

NGUYỄN THỊ THU HƢƠNG

CƠ SỞ ĐỊA LÝ HỌC PHÁT TRIỂN DU LỊCH

SINH THÁI CAO NGUYÊN ĐÁ ĐỒNG VĂN,

TỈNH HÀ GIANG

LUÂṆ VĂN THAC̣ SĨKHOA HỌC TRÁI ĐẤT

THÁI NGUYÊN - 2015

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

NGUYỄN THỊ THU HƢƠNG

CƠ SỞ ĐỊA LÝ HỌC PHÁT TRIỂN DU LỊCH

SINH THÁI CAO NGUYÊN ĐÁ ĐỒNG VĂN,

TỈNH HÀ GIANG

Chuyên ngành: ĐỊA LÝ TỰ NHIÊN

Mã số: 60.44.02.17

LUÂṆ VĂN THAC̣ SĨKHOA HỌC TRÁI ĐẤT

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. TRẦN VIẾT KHANH

THÁI NGUYÊN - 2015

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ i

LỜI CAM ĐOAN

Tên tôi là: Nguyễn Thị Thu Hƣơng

Công tác tại: Trường THPT Gia Bình số 1 huyện Gia Bình tỉnh Bắc Ninh.

Sau một thời gian học tập và thực hiện đề tài nghiên cứu, đến nay tôi đã hoàn

thành luận văn thạc sĩ với đề tài: “Cơ sở địa lý học phát triển du lịch sinh thái Cao

nguyên đá Đồng Văn, tỉnh Hà Giang”.

Thuộc chuyên ngành: Địa lý tự nhiên

Mã số chuyên ngành: 60.44.02.17

Tôi xin cam đoan đề tài luận văn này là do chính tôi nghiên cứu và viết ra,

dưới sự hướng dẫn của PGS.TS.Trần Viết Khanh. Luận văn này chưa được bảo vệ ở

Hội đồng và chưa công bố trên bất kỳ phương tiện thông tin đại chúng nào.

Lời cam đoan này đảm bảo nếu sai tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm.

Thái Nguyên, ngày 10 tháng 5 năm 2015

Ngƣời viết cam đoan

Nguyễn Thị Thu Hƣơng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ ii

LỜI CẢM ƠN

Sau thời gian được học tập chương trình Cao học chuyên ngành Địa lý tự

nhiên tại Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên. Đến nay tác giả đã hoàn thành luận

văn “Cơ sở địa lý học phát triển du lịch sinh thái Cao nguyên đá Đồng Văn, tỉnh

Hà Giang”. Để hoàn thành luận văn thạc sỹ này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ của

nhiều tập thể và cá nhân.

Trước hết, tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến các thầy cô giáo

trong Ban Giám Hiệu, Phòng sau đại học, Khoa Địa lý của Trường Đại học sư

phạm - Đại học Thái nguyên đã tận tình giảng dạy và giúp đỡ trong suốt quá trình

học tập và nghiên cứu thời gian qua. Tôi xin trân trọng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc

đến PGS.TS.Trần Viết Khanh công tác tại Đại học Thái Nguyên, đã tận tình

hướng dẫn giúp đỡ tôi trong việc định hướng về nội dung đề tài, phương pháp

nghiên cứu khoa học cũng như tận tình giúp đỡ trong suốt quá trình nghiên cứu để

tôi hoàn thành được luận văn này.

Tôi xin chân thành cảm ơn Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Hà Giang, Ban

quản lý Công Viên Địa Chất Toàn Cầu Cao Nguyên Đá Đồng Văn đã tạo điều kiện

thuận lợi và nhiệt tình giúp đỡ tôi có được các thông tin cần thiết để phục vụ cho đề tài

nghiên cứu của mình.

Với thời gian nghiên cứu còn hạn chế, thực tiễn công tác là vô cùng phong

phú, sinh động và có nhiều vấn đề cần giải quyết; bản thân dù đã cố gắng rất nhiều,

song chắc chắn luận văn này không thể tránh khỏi những thiếu sót, kính mong các

thầy giáo, cô giáo và các bạn đồng nghiệp thông cảm, giúp đỡ, đưa ra những chỉ dẫn

quý báu cho tôi.

Thái Nguyên, ngày 10 tháng 5 năm 2015

Ngƣời viết cam đoan

Nguyễn Thị Thu Hƣơng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ iii

MỤC LỤC

Trang

Trang bìa phụ

LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN............................................................................................................... ii

MỤC LỤC ...................................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN ..................................... iv

DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................................... v

DANH MỤC CÁC HÌNH............................................................................................ vi

MỞ ĐẦU...................................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài............................................................................................ 1

2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................ 2

3. Nhiệm vụ nghiên cứu................................................................................................ 2

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu đề tài................................................................... 3

5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn .................................................................................. 3

6. Lịch sử nghiên cứu.................................................................................................... 3

7. Quan điểm và phương pháp nghiên cứu................................................................... 4

8. Cấu trúc luận văn ...................................................................................................... 7

Chƣơng 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN NGHIÊN CỨU TÀI NGUYÊN DU LỊCH

SINH THÁI ĐỐI VỚI SỰ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG.......................................... 8

1.1. Những khái niệm chung......................................................................................... 8

1.1.1. Định nghĩa về du lịch ...................................................................................... 8

1.1.2. Định nghĩa về du lịch sinh thái ....................................................................... 8

1.1.3. Định nghĩa về du lịch nhân văn .................................................................... 10

1.1.4. Định nghĩa Công viên địa chất (Geopark) .................................................... 10

1.1.5. Định nghĩa về phát triển bền vững................................................................ 11

1.2. Cơ sở địa lí học để phát triển du lịch sinh thái .................................................... 12

1.2.1. Điều kiện tự nhiên để phát triển du lịch sinh thái ......................................... 12

1.2.2. Các tài nguyên du lịch nhân văn để phát triển du lịch sinh thái ................... 16

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ iv

1.3. Phương pháp đánh giá ......................................................................................... 17

1.3.1. Phương pháp đánh giá theo từng dạng tài nguyên du lich............................ 17

1.3.2. Phương pháp đánh giá tổng hợp ................................................................... 19

1.4. Ý nghĩa của du lịch sinh thái ............................................................................... 22

Tiểu kết chương 1 ....................................................................................................... 23

Chƣơng 2. CƠ SỞ ĐỊA LÝ HỌC ĐỂ PHÁT TRIỂN DU LỊCH SINH

THÁI TRÊN CAO NGUYÊN ĐÁ ĐỒNG VĂN, TỈNH HÀ GIANG .................. 24

2.1. Điều kiện tự nhiên để phát triển DLST trên Cao nguyên đá Đồng Văn,

tỉnh Hà Giang.............................................................................................................. 24

2.1.1. Vị trí địa lý .................................................................................................... 24

2.1.2. Đặc điểm địa chất.......................................................................................... 25

2.1.3. Đặc điểm địa hình ......................................................................................... 32

2.1.4. Đặc điểm khí hậu .......................................................................................... 38

2.1.5. Đặc điểm thủy văn ........................................................................................ 39

2.1.6. Đặc điểm thổ nhưỡng.................................................................................... 40

2.1.7. Đa dạng sinh học........................................................................................... 41

2.2. Điều kiện dân cư - xã hội để phát triển du lịch sinh thái trên Cao nguyên

đá Đồng Văn, tỉnh Hà Giang ...................................................................................... 42

2.2.1. Tình hình kinh tế ........................................................................................... 42

2.2.2. Đặc điểm dân cư - xã hội .............................................................................. 43

2.2.3. Đặc điểm văn hóa nổi bật.............................................................................. 46

Tiểu kết chương 2 ....................................................................................................... 48

Chƣơng 3. HIỆN TRẠNG VÀ ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH

SINH THÁI TRÊN CAO NGUYÊN ĐÁ ĐỒNG VĂN, TỈNH HÀ GIANG...............49

3.1. Thực trạng phát triển du lich sinh thái trên Cao Nguyên Đá Đồng Văn ............. 49

3.1.1. Khách du lịch ................................................................................................ 49

3.1.2. Thu nhập trong hoạt động du lịch ................................................................. 50

3.1.3. Lao động trong ngành du lịch ....................................................................... 51

3.1.4. Hệ thống cơ sở vật chất phục vụ phát triển du lịch....................................... 51

3.1.5. Hệ thống quản lý du lịch và bảo tồn ............................................................. 52

3.1.6. Hiện trạng đầu tư liên quan đến du lịch ở Cao nguyên đá Đồng Văn .......... 53

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN v http://www.lrc-tnu.edu.vn/

3.2. Đánh giá các tiềm năng phát triển du lịch sinh thái trên Cao nguyên đá

Đồng Văn, tỉnh Hà Giang ........................................................................................... 54

3.2.1. Đánh giá tài nguyên du lịch tự nhiên ............................................................ 54

3.2.2. Đánh giá tài nguyên du lịch nhân văn........................................................... 61

3.3. Đánh giá tổng hợp điều kiện địa lí để phát triển du lịch sinh thái....................... 66

3.3.1. Hiện trạng du lịch Cao Nguyên Đá............................................................... 66

3.3.2. Lựa chọn đối tượng đánh giá ........................................................................ 67

3.3.3. Xây dựng thang đánh giá .............................................................................. 68

3.3.4. Đánh giá các điểm du lịch sinh thái Cao nguyên đá Đồng Văn ................... 69

3.4. Định hướng phát triển du lịch sinh thái bền vững ............................................... 72

3.4.1. Du lịch sinh thái gắn với phát triển bền vững............................................... 72

3.4.2. Du lịch sinh thái gắn với nghiên cứu của các nhà khoa học ......................... 79

3.5. Các tuyến du lịch ................................................................................................. 79

3.5.1. Tuyến du lịch xuyên quốc gia ....................................................................... 79

3.5.2. Tuyến du lịch liên vùng miền núi và trung du Bắc Bộ ................................. 80

3.5.3. Tuyến du lịch trong Cao nguyên đá Đồng Văn ............................................ 81

3.6. Một số giải pháp cơ bản để phát triển du lịch sinh thái bền vững trên Cao

nguyên đá Đồng Văn, tỉnh Hà Giang.......................................................................... 83

3.6.1. Bảo tồn và tôn tạo các di sản địa chất........................................................... 84

3.6.2. Bảo tồn các di sản văn hóa............................................................................ 85

3.6.3. Bảo tồn đa dạng sinh học .............................................................................. 86

Tiểu kết chương 3 ....................................................................................................... 88

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.................................................................................. 89

TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................................ 92

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN iv http://www.lrc-tnu.edu.vn/

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN

Viết tắt Viết đầy đủ

BVHTTDL : Bộ Văn hóa thể thao du lịch

CVĐCTCCNĐ : Công Viên Địa Chất Toàn Cầu Cao Nguyên Đá

DLST : Du lịch sinh thái

DLSTBV : Du lịch sinh thái bền vững

KT-XH : Kinh tế - xã hội

QL : Quốc lộ

UBND : Ủy ban nhân dân

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN v http://www.lrc-tnu.edu.vn/

DANH MỤC CÁC BẢNG

Trang

Bảng 1.1. Mức độ đánh giá điều kiện phát triển DLST .........................................22

Bảng 2.1. Cơ cấu kinh tế bốn huyện vùng Cao nguyên đá Đồng Văn qua

các năm ..................................................................................................43

Bảng 3.1. Dự báo khách du lịch đến Cao Nguyên Đá Đồng Văn..........................49

Bảng 3.2. Dự báo thu nhập từ hoạt động du lịch....................................................50

Bảng 3.3. Dự báo nhu cầu lao động .......................................................................51

Bảng 3.4. Mức độ đánh giá điều kiện phát triển DLST Cao Nguyên Đá ..............70

Bảng 3.5. Đánh giá các điểm DLST Cao Nguyên Đá............................................71

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN vi http://www.lrc-tnu.edu.vn/

DANH MỤC CÁC HÌNH

Trang

Hình 2.1. Bản đồ hành chính Cao nguyên đá Đồng Văn, tỉnh Hà Giang .................25

Hình 2.2. Bản đồ địa chất Cao nguyên đá Đồng Văn ...............................................28

Hình 3.1. Bản đồ các điểm du lịch Cao nguyên đá Đồng Văn .................................65

Hình 3.2. Bản đồ các tuyến, điểm du lịch Cao nguyên đá Đồng Văn ......................83