Cổ phần hoá (CPH) tại VN

Lêi nãi ®Çu

NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng lÇn thø VI, VII, VIII vµ HiÕn ph¸p 1992 ®Òu

kh¼ng ®Þnh: NÒn kinh tÕ níc ta hiÖn nay lµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh

phÇn theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc, theo ®Þnh híng x· héi chñ

nghÜa. Trong nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh ®ã, kinh tÕ quèc doanh ®îc x¸c ®Þnh gi÷

vai trß chñ ®¹o.

XuÊt ph¸t tõ thùc tr¹ng kinh doanh kÐm hiÖu qu¶ cña hÖ thèng doanh

nghiÖp Nhµ níc vµ ®Ó kinh tÕ quèc doanh gi÷ ®îc vai trß chñ ®¹o, cÇn ph¶i ®æi

míi mét c¸ch c¨n b¶n ho¹t ®éng cña lo¹i h×nh doan nghiÖp nµy. Môc tiªu cña

qu¸ tr×nh ®æi míi doanh nghiÖp Nhµ níc lµ tõng bíc ph¸t huy cã hiÖu qu¶ vai

trß cña doanh nghiÖp Nhµ níc nh mét c«ng cô vËt chÊt quan träng ®Ó Nhµ níc

chi phèi ®iÒu tiÕt sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ theo ®Þnh híng ®· v¹ch ra.

Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ níc lµ mét gi¶i ph¸p quan träng ®Ó ®æi míi

quan hÖ së h÷u trong doanh nghiÖp Nhµ níc. Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc

nh»m ®a d¹ng ho¸ h×nh thøc së h÷u, ®æi míi ph¬ng thøc qu¶n lý nhµ níc, t¹o

®éng lùc cho ngêi lao ®éng lµm chñ doanh nghiÖp. MÆt kh¸c, cæ phÇn ho¸ lµ

mét gi¶i ph¸p quan träng gãp phÇn h×nh thµnh thÞ trêng chøng kho¸n ë níc ta -

mét c«ng cô quan träng, thiÕt yÕu cho sù vËn hµnh cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng.

Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc lµ mét chñ tr¬ng ®óng ®¾n cña §¶ng vµ

Nhµ níc ta ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp nhµ níc nhng ®Õn

nay viÖc thùc hiÖn cßn chËm.

XuÊt ph¸t tõ môc tiªu, lîi Ých còng nh t×nh h×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp

nhµ níc ë níc ta, víi viÖc nghiªn cøu thùc tr¹ng cæ phÇn ho¸ ®Ó tæng kÕt nh÷ng

mÆt ®îc vµ nh÷ng mÆt cßn tån t¹i nh»m ®a ra nh÷ng gi¶i ph¸p ®Èy nhanh h¬n,

hoµn thiÖn h¬n qu¸ tr×nh nµy lµ mét viÖc lµm cã ý nghÜa rÊt quan träng, cÊp thiÕt

trong giai ®o¹n hiÖn nay. Do vËy em ®· chän ®Ò tµi “Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p

thóc ®Èy qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ë ViÖt Nam . ”

MÆc dï ®· ®Ó t©m nghiªn cøu ®Ò tµi nµy nhng do cßn cã nh÷ng h¹n chÕ vÒ

kinh nghiÖm thùc tiÔn, vÒ nguån tµi liÖu... nªn ®Ò ¸n kh«ng tr¸nh khái nh÷ng

thiÕu sãt. Em rÊt mong nhËn ®îc sù gãp ý phª b×nh cña c¸c thÇy c« ®Ó cã thÓ

hoµn thiÖn h¬n ®Ò ¸n nµy.

Còng qua ®©y, em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù híng dÉn cña c« gi¸o NguyÔn

Thu Thñy ®· gióp em hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy.

Hµ néi, ngµy th¸ng n¨m 2000

Sinh viªn

Lª Kiªn

1

Ch ¬ng I:

Lý luËn c¬ b¶n vÒ c«ng ty cæ phÇn vµ cæ phÇn ho¸

1.1. C«ng ty cæ phÇn

1.1.1. Kh¸i niÖm:

C«ng ty cæ phÇn lµ doanh nghiÖp trong ®ã c¸c thµnh viªn cïng nhau gãp

vèn, cïng nhau chia lîi nhuËn, cïng nhau chÞu lç t¬ng øng víi phÇn vèn gãp vµ

chØ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c kho¶n nî cña c«ng ty trong ph¹m vi vèn cña m×nh

gãp vµo c«ng ty.

LuËt c«ng ty níc ta (bµn hµnh 21/12/1990) vµ ®îc söa ®æi ngµy 22/6/1994

quy ®Þnh c«ng ty cæ phÇn lµ c«ng ty trong ®ã:

- Sè thµnh viªn gäi lµ cæ ®«ng ph¶i cã trong suèt thêi gian ho¹t ®éng Ýt

nhÊt lµ b¶y.

- Vèn ®iÒu lÖ cña c«ng ty ®îc nhiÒu phÇn b»ng nhau gäi lµ cæ phÇn. Gi¸

trÞ mçi cæ phÇn gäi lµ mÖnh gi¸ cæ phiÕu. Mçi cæ ®«ng cã thÓ mua mét hoÆc

nhiÒu cæ phiÕu.

- Cæ phiÕu ®îc ph¸t hµnh cã thÓ cã ghi tªn hoÆc kh«ng ghi tªn. Cæ phiÕu

cña s¸ng lËp viªn, cña thµnh viªn héi ®ång qu¶n trÞ ph¶i lµ cæ phiÕu cã ghi tªn.

- Cæ phiÕu kh«ng ghi tªn cã thÓ tù do chuyÓn nhîng. Cæ phiÕu cã ghi tªn

chØ ®îc chuyÓn nhîng nÕu cã sù ®ång ý cña héi ®ång qu¶n trÞ.

1.1.2.¦u ®iÓm cña c«ng ty cæ phÇn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng.

* C«ng ty cæ phÇn lµ h×nh thøc tæ chøc kinh doanh huy ®éng tËp

trung ®îc nhanh sè vèn quy m« lín vµ hiÖu qu¶ cao.

B»ng viÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu, c«ng ty cæ phÇn cã thÓ huy

®éng thu thó ®îc nh÷ng kho¶n tiÒn nhá bÐ, t¶n m¹n nhµn rçi trong x· héi, tËp

trung l¹i thµnh nh÷ng kho¶n vèn lín ®Çu t vµo nh÷ng ngµnh, lÜnh vùc ®ßi hái l￾îng vèn lín vµ dµi h¹n, mµ mçi c¸ nh©n hoÆc doanh nghiÖp kh«ng cã kh¶ n¨ng

tÝch luü ®îc. §©y lµ u ®iÓm lín nhÊt cña c«ng ty cæ phÇn, kh¸c biÖt so víi c¸c

lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c bëi v× c«ng ty cæ phÇn lµ lo¹i h×nh doanh nghiÖp

duy nhÊt ®îc phÐp ph¸t hµnh c¶ cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu ®Ó huy ®éng vèn. Th«ng

2

qua viÖc mua cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu, c¸c nhµ ®Çu t sÏ ®îc nhËn c¸c cæ tøc cao.

C¸c cæ ®«ng mua cæ phiÕu cßn ®îc quyÒn tham dù ®¹i héi cæ ®«ng, cã quyÒn

biÓu quyÕt c¸c quyÕt ®Þnh ph¬ng híng ho¹t ®éng, quyÕt ®Þnh viÖc ph©n chia lîi

nhuËn, bÇu vµ b·i miÔn c¸c thµnh viªn cña Héi ®ång qu¶n trÞ vµ nÕu ®iÒu kiÖn vµ

kh¶ n¨ng cho phÐp cã thÓ ®îc ®Ò cö vµo ban l·nh ®¹o cña c«ng ty. Còng chÝnh v×

nh÷ng lîi Ých trªn mµ viÖc mua cæ phiÕu hÊp dÉn h¬n göi tiÒn vµo quü tiÕt kiÖm

hoÆc c¸c ng©n hµng.

* C«ng ty cæ phÇn t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy nÒn kinh tÕ t¨ng trëng

nhanh.

Vèn ®îc tËp trung tõ nhiÒu ngêi víi khèi lîng lín kh«ng chØ cã ®iÒu kiÖn

thuËn lîi ®Çu t vµo nh÷ng ngµnh ®ßi hái vèn lín, nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp sö

dông c«ng nghÖ cao mµ cßn thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp ph¶i ra søc hoµn thiÖn tæ

chøc qu¶n lý cho phï hîp víi s¶n xuÊt kinh doanh kiÓu míi, t¹o ®îc uy tÝn thËt

sù, g©y ®îc tin tëng ®èi víi ngêi gãp vèn.

XÐt vÒ c¬ cÊu kinh tÕ, c«ng ty cæ phÇn ph¸t triÓn còng sÏ lµm biÕn ®æi c¬

cÊu Êy trªn c¬ së sö dông ®ång vèn, khai th¸c tiÒm n¨ng lao ®éng ®Êt níc mang

l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi tèt nhÊt, phôc vô nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi

n¨ng ®éng nhÊt.

* C«ng ty cæ phÇn t¹o ra mét c¬ chÕ ph©n t¸n rñi ro, nh»m h¹n chÕ

c¸c t¸c ®éng tiªu cùc vÒ kinh tÕ x· héi, doanh nghiÖp l©m vµo t×nh tr¹ng

®×nh ®èn ph¸ s¶n.

C«ng ty cæ phÇn ho¹t ®éng theo chÕ ®é chÞu tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n. Theo

chÕ ®é nµy th× cã sù ph©n biÖt râ rµng tµi s¶n cña c«ng ty vµ phÇn vèn cña cæ

®«ng. Tr¸ch nhiÖm tµi chÝnh cña c«ng ty giíi h¹n trong ph¹m vi tµi s¶n cña c«ng

ty vµ phÇn vèn cña cæ ®«ng theo tû lÖ ®ãng gãp cña mçi ngêi. §iÒu ®ã ®· h¹n

chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt nh÷ng thiÖt h¹i rñi ro, thua lç.

Díi h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn, ngêi cã nhiÒu vèn muèn ®Çu t cã thÓ mua

cæ phiÕu, tr¸i phiÕu ë nhiÒu c«ng ty kh¸c nhau, do ®ã, sù rñi ro vµ m¹o hiÓm cña

®Çu t ®îc ph©n t¸n vµo nhiÒu ngµnh, nhiÒu lÜnh vùc nhiÒu c«ng ty, lµm gi¶m bít

®îc thiÖt h¹i cña ngêi ®Çu t gãp vèn h¬n lµ tËp trung vµo mét c«ng ty khi c«ng

ty bÞ ph¸ s¶n. C¬ chÕ ph©n bè rñi ro nµy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho nh÷ng ngêi cã vèn

3