Chương 3: Sóng cơ potx

1

Mục lục

Trang

Mục lục . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

Chương 3- SÓNG CƠ 6

A- HIỆN TƯỢNG SÓNG- GIAO THOA SÓNG 6

3.1 Hiện tượng sóng: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

3.1.1 Quan sát . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

3.1.2 Định nghĩa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

3.1.3 Giải thích . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

3.1.4 Phân loại . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

3.2 Những đại lượng đặc trưng của sóng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

3.2.1 Vận tốc truyền sóng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

3.2.2 Chu kỳ của sóng (T), tần số (f) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

3.2.3 Bước sóng (λ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

3.2.4 Biên độ sóng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

3.3 Phương trình truyền sóng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

3.3.1 Phương trình truyền sóng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

3.3.2 Tính tuần hoàn của sóng theo không gian và thời gian . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

3.3.3 Độ lệch pha giữa hai điểm trên phương truyền sóng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

3.4 Hiện tượng giao thoa sóng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

3.4.1 Thí nghiệm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

3.4.2 Định nghĩa độ lệch pha. Giải thích hiện tượng giao thoa sóng . . . . . . . . . . . . . . 9

B- DẠNG BÀI TẬP 10

Chủ đề 1. Viết biểu thức sóng tại một điểm trên phương truyền sóng . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

Chủ đề 2. Dựa vào độ lệch pha ∆ϕ và điều kiện giới hạn của tần số, bước sóng, vận tốc để tìm tần

số, bước sóng, vận tốc? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

Chủ đề 3. Viết phương trình sóng tại một điểm trên miền giao thoa? Xác định số điểm dao động

cực đại và cực tiểu ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

A. Nếu uS1 = uS2 = a. cos(ω.t) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

1.Phương trình sóng tại điểm M cách S1 và S2 một khoảng d1 và d2 . . . . . . . . . . . . . . 11

2. Số điểm cực đại và cực tiểu trên đoạn S1S2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

3. Số điểm cực đại và cực tiểu trên đoạn S1D được giới hạn bởi hình chử nhật S1S2DC . . . 11

4. Số điểm cực đại và cực tiểu trên đoạn DC được giới hạn bởi hình chử nhật S1S2DC . . . . 11

B. Nếu uS1 = a. cos(ωt + ϕ1) và uS2 = a. cos(ω.t + ϕ2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

1.Phương trình sóng tại điểm M cách S1 và S2 một khoảng d1 và d2 . . . . . . . . . . . . . . 11

Vật lý lớp 12 DĐ: 0983.885241

2. Số điểm cực đại và cực tiểu trên đoạn S1S2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

3. Số điểm cực đại và cực tiểu trên đoạn S1D được giới hạn bởi hình chử nhật S1S2DC . . . 12

4. Số điểm cực đại và cực tiểu trên đoạn DC được giới hạn bởi hình chử nhật S1S2DC . . . . 12

C- SÓNG DỪNG- SÓNG ÂM 14

3.5 Sóng dừng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

3.5.1 Thí nghiệm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

3.5.2 Giải thích . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

3.5.3 Điều kiện để có sóng dừng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

3.6 Sóng âm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

3.6.1 Dao động âm và sóng âm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

3.6.2 Môi trường truyền âm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

3.6.3 Những đặc trưng sinh lí của âm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

3.7 Hiệu ứng Đốp-ple . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

3.7.1 Định nghĩa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

3.7.2 Giải thích hiện tượng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

a.Nguồn âm đứng yên, người quan sát chuyển động . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

b.Nguồn âm chuyển động lại gần người quan sát đứng yên . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

D- DẠNG BÀI TẬP 17

Chủ đề 1. Viết phương trình sóng dừng tại một điểm ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

Chương 4- DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU 18

A- DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU- ĐỊNH LUẬT OHM 18

4.1 Dòng điện xoay chiều . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

4.1.1 Suất điện động xoay chiều . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

4.1.2 Điện áp xoay chiều, cường độ dòng điện xoay chiều . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

4.1.3 Cường độ dòng điện hiệu dụng, điện áp hiệu dụng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

4.1.4 Lý do sử dụng giá trị hiệu điện thế và cường độ dòng điện hiệu dụng . . . . . . . . . . 19

4.2 Định luật Ohm cho mạch điện chỉ có điện trở thuần . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

4.2.1 Tác dụng của điện trở . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

4.2.2 Mối quan hệ giữa điện áp u và cường độ dòng điện i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

4.2.3 Giản đồ Frexnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

4.2.4 Định luật Ohm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

4.3 Định luật Ohm cho mạch điện chỉ có tụ điện . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

4.3.1 Tác dụng của tụ điện . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

4.3.2 Mối quan hệ giữa điện áp u và cường độ dòng điện i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

4.3.3 Giản đồ Frexnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

4.3.4 Định luật Ohm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

4.4 Định luật Ohm cho mạch điện chỉ cuộn cảm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

4.4.1 Tác dụng của cuộn cảm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

4.4.2 Mối quan hệ giữa điện áp u và cường độ dòng điện i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

4.4.3 Giản đồ Frexnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

4.4.4 Định luật Ohm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

4.5 Định luật Ohm cho mạch điện RLC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

4.5.1 Mối quan hệ giữa điện áp u và cường độ dòng điện . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

ThS Trần Anh Trung 2 TTBDKT- LTĐH- Số 8 Lê Lợi- Huế

Vật lý lớp 12 DĐ: 0983.885241

4.5.2 Giản đồ Frexnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

4.5.3 Định luật Ohm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

4.5.4 Hiện tượng cộng hưởng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

4.6 Công suất của dòng điện xoay chiều . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

4.6.1 Công suất tức thời . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

4.6.2 Công suất của dòng điện xoay chiều . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

4.6.3 Ý nghĩa của hệ số công suất . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

B- DẠNG BÀI TẬP 25

Chủ đề 1. Viết biểu thức cường độ dòng điện qua đoạn mạch khi biết biểu thức hiệu điện thế và

ngược lại? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

Chủ đề 2. Xác định độ lệch pha giữa hai hiệu điện thế tức thời u1 và u2 của hai đoạn mạch khác

nhau trên cùng một dòng điện xoay chiều không phân nhánh? Cách vận dụng? . . . . . . . . 26

Chủ đề 3.Đoạn mạch RLC, cho biết U, R: tìm hệ thức L, C, ω để: cường độ dòng điện qua đoạn

mạch cực đại, hiệu điện thế và cường độ dòng điện cùng pha, công suất tiêu thụ trên đoạn

mạch đạt cực đại. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

Chủ đề 4.Cho mạchRLC: Biết U, ω, tìm L, hayC, hay R để công suất tiêu thụ trên đoạn mạch cực

đại. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

1.Tìm L hay C để công suất tiêu thụ trên đoạn mạch cực đại . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

2.Tìm R để công suất tiêu thụ trên đoạn mạch cực đại . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

Chủ đề 5.Đoạn mạch RLC: Cho biết U, R, f: tìm L ( hay C) để UL (hay UC ) đạt giá trị cực đại? . 30

1.Tìm L để hiệu thế hiệu dụng ở hai đầu cuộn cảm cực đại . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

2.Tìm C để hiệu thế hiệu dụng ở hai đầu tụ điện cực đại . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

Chủ đề 6.Đoạn mạch RLC: Cho biết U, R, f: tìm L ( hay C) để URL (hay URC ) đạt giá trị cực đại? 31

1.Tìm L để hiệu thế hiệu dụng ở hai đầu đoạn RL đạt cực đại . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

2.Tìm C để hiệu thế hiệu dụng ở hai đầu đoạn RC đạt cực đại . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

Chủ đề 7.Đoạn mạch RLC: Cho biết U, R, L, C: tìm ω để UR (UL hay UC ) đạt giá trị cực đại? . . 32

1.Tìm f ( hay ω) để hiệu thế hiệu dụng ở hai đầu điện trở cực đại . . . . . . . . . . . . . . . 32

2.Tìm f ( hay ω) để hiệu thế hiệu dụng ở hai đầu cuộn cảm cực đại . . . . . . . . . . . . . . 32

3.Tìm f ( hay ω) để hiệu thế hiệu dụng ở hai đầu tụ điện cực đại . . . . . . . . . . . . . . . . 32

Chủ đề 8.Xác định khoảng thời gian đèn neon sáng và tắt trong một chu kì T? . . . . . . . . . . . 33

C - MÁY PHÁT ĐIỆN XOAY CHIỀU- MÁY BIẾN ÁP - SỰ TRUYỀN TẢI ĐIỆN NĂNG 34

4.1 Máy phát điện xoay chiều một pha . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

4.1.1 Nguyên tắc hoạt động . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

4.1.2 Nguyên tắc cấu tạo: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

4.2 Máy phát điện xoay chiều ba pha . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

4.2.1 Nguyên tắc hoạt động . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

4.2.2 Định nghĩa dòng điện ba pha: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

4.3 Động cơ không đồng bộ ba pha . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

4.3.1 Nguyên tắc hoạt động . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

4.3.2 Cách tao ra từ trường quay bằng dòng điện ba pha . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

4.3.3 Cấu tạo của động cơ không đồng bộ ba pha: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

4.4 Máy biến áp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

4.4.1 Cấu tạo của máy biến thế . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

4.4.2 Nguyên tắc hoạt động . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

ThS Trần Anh Trung 3 TTBDKT- LTĐH- Số 8 Lê Lợi- Huế

Vật lý lớp 12 DĐ: 0983.885241

4.4.3 Sự biến đổi hiệu điện thế và cường độ dòng điện . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

4.4.4 Truyền tải điện năng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

D - DẠNG BÀI TẬP 40

Chủ đề 1.Xác định từ thông- suất điện động cảm ứng ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

Chủ đề 2.Máy phát điện xoay chiều một pha: xác định tần số, điện áp hiệu dụng ở hai đầu máy . 40

Chủ đề 3.Máy phát điện xoay chiều ba pha. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

Chủ đề 4.Máy biến áp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

Chủ đề 5.Truyền tải điện năng- hiệu suất của quá trình truyền tải . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

Chương 5- DAO ĐỘNG ĐIỆN TỪ- SÓNG ĐIỆN TỪ 44

5.1 Dao động điện từ trong mạch LC. Sự chuyển hóa và bảo toàn năng lượng trong mạch dao

động LC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

5.1.1 Sự biến thiên điện tích và dòng điện trong mạch dao động . . . . . . . . . . . . . . . . 44

5.1.2 Hiệu điện thế và cường độ dòng điện trong mạch dao động LC . . . . . . . . . . . . . 45

5.1.3 Sự chuyển hóa và bảo toàn năng lượng trong mạch dao động LC . . . . . . . . . . . . 45

5.2 Điện trường. Sóng điện từ. Các tính chất của sóng điện từ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

5.2.1 Điện trường biến thiên và từ trường biến thiên . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

5.2.2 Sóng điện từ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

5.2.3 Các tính chất của sóng điện từ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

5.3 Sự truyền sóng vô tuyến điện. Nguyên lí phát và thu sóng vô tuyến điện . . . . . . . . . . . . 47

5.3.1 Mạch dao động hở. Anten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

5.3.2 Nguyên tắc truyền sóng điện từ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

5.3.3 Sự truyền sóng vô tuyến . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

5.3.4 Nguyên lí phát và thu sóng vô tuyến điện . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

B - DẠNG BÀI TẬP 49

Chủ đề 1. Xác định chu kì và tần số của mạch dao động LC ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

Chủ đề 2. Dao động điện tự do trong mạch LC: viết biểu thức q(t)? Suy ra cường độ dòng điện

i(t)? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

Chủ đề 3. Cách áp dụng định luật bảo toàn năng lượng trong mạch dao động LC . . . . . . . . . 50

1.Biết Q0 ( hay U0) tìm biên độ I0 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

2.Biết Q0 ( hay U0)và q ( hay u), tìm i lúc đó . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

Chủ đề 3. Mạch LC ở lối vào của máy thu vô tuyến có tụ xoay biến thiên Cmax ÷ Cmin: tìm dải

bước sóng hay dải tần số mà máy thu được? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

Chương 6- HIỆN TƯỢNG TÁN SẮC ÁNH SÁNG- GIAO THOA ÁNH SÁNG 52

A. LÝ THUYẾT 52

6.1 Tán sắc ánh sáng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

6.1.1 Thí nghiệm Newton về hiện tượng tán sắc ánh sáng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

6.1.2 Thí nghiệm về ánh sáng đơn sắc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

6.1.3 TỔng hỢp ánh sáng trẮng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

6.2 HiỆn tƯỢng nhiỄu xạ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

6.2.1 Định nghĩa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

6.2.2 Giải thích . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

6.3 Hiện tượng giao thoa ánh sáng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54

ThS Trần Anh Trung 4 TTBDKT- LTĐH- Số 8 Lê Lợi- Huế

Vật lý lớp 12 DĐ: 0983.885241

6.3.1 Thí nghiệm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54

6.3.2 Giải thích . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54

6.3.3 Bước sóng ánh sáng và màu sắc ánh sáng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

6.3.4 Đo bước sóng bằng phương pháp giao thoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

6.3.5 Chiết suất của môi trường và bước sóng ánh sáng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

6.4 Máy quang phổ. Các loại quang phổ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

6.4.1 Máy quang phổ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

6.4.2 Quang phổ liên tục . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57

6.4.3 Quang phổ vạch phát xạ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58

6.4.4 Quang phổ vạch hấp thụ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58

6.4.5 Hiện tượng đảo sắc các vạch quang phổ: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

6.4.6 Phép phân tích quang phổ và tiện lợi của phép phân tích quang phổ . . . . . . . . . . 59

6.5 Tia hồng ngoại. Tia tử ngoại. Tia X . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

6.5.1 Thí nghiệm phát hiện tia hồng ngoại và tia tử ngoại . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

6.5.2 Tia hồng ngoại . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

6.5.3 Tia tử ngoại . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

6.6 Tia Ronghen ( Tia X) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

6.6.1 Ống Ronghen ( Tia X) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

6.6.2 Bản chất, tính chất và ứng dụng của tia Ronghen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

6.6.3 Giải thích cơ chế phát ra tia Ronghen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

6.6.4 Tác dụng quang điện của tia Ronghen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

6.6.5 Công thức về tia Ronghen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

6.7 Thuyết điện từ ánh sáng. Thang sóng điện từ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

6.7.1 Thuyết điện từ ánh sáng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

6.7.2 Thang sóng điện từ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63

B - DẠNG BÀI TẬP 64

Chủ đề 1. Xác định khoảng vân - tọa độ vân sáng và vân tối trên miền giao thoa . . . . . . . . . 64

Chủ đề 2. Xác định tính chất sáng (tối) và tìm bậc giao thoa ứng với mỗi điểm trên màn? . . . . 64

Chủ đề 3. Tìm số vân sáng và vân tối quan sát được trên miền giao thoa . . . . . . . . . . . . . . 65

Chủ đề 4. Trường hợp nguồn phát hai ánh sáng đơn sắc. Tìm vị trí trên màn ở đó có sự trùng

nhau của hai vân sáng thuộc hai hệ đơn sắc? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65

Chủ đề 5. Trường hợp giao thoa ánh sáng trắng: tìm độ rộng quang phổ, xác định ánh sáng cho

vân tối ( sáng) tại một điểm (xM ) ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66

1.Xác định độ rộng quang phổ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66

2.Xác định ánh sáng cho vân tối ( sáng) tại một điểm (xM ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66

3.Xác định khoảng chồng chập của hai quang phổ liên tiếp trên miền giao thoa? . . . . . . . 67

Chủ đề 6. Thí nghiệm giao thoa với ánh sáng thực hiện trong môi trường có chiếc suất n > 1.

Tìm khoảng vân mới i

0

? Hệ vân thay đổi thế nào? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67

Chủ đề 7. Thí nghiệm Young: đặt bản mặt song song (e,n) trước khe S1 ( hoặc S2). Tìm chiều

và độ dịch chuyển của hệ vân trung tâm. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67

ThS Trần Anh Trung 5 TTBDKT- LTĐH- Số 8 Lê Lợi- Huế

Vật lý lớp 12 DĐ: 0983.885241

Chương 3

SÓNG CƠ

A. HIỆN TƯỢNG SÓNG- GIAO THOA SÓNG

3.1 Hiện tượng sóng:

3.1.1 Quan sát

Ném hòn đá xuống nước, trên mặt nước xuất hiện hình ảnh sóng tròn đồng tâm lan tỏa....

3.1.2 Định nghĩa

Sóng là sự lan truyền các dao động cơ học trong môi trường vật chất theo thời gian.

3.1.3 Giải thích

Sóng lan truyền được nhờ các phần tử môi trường dao động liên kết với nhau bằng lực liên kết đàn hồi.

Phần tử ở xa tâm, dao động trể pha hơn.

3.1.4 Phân loại

a. Sóng ngang: Là sóng có phương dao động vuông góc với phương truyền sóng. Sóng ngang chỉ truyền

được trong môi trường chất rắn.

Ví dụ: sóng trên dây đàn hồi, sóng trên tấm kim loại mỏng.

Chú ý: trong vật rắn, sóng cơ học truyền được nhờ lực đàn hồi xuất hiện gây ra biến dạng lệch.

b. Sóng dọc: Là sóng có phương dao động trùng với phương truyền sóng. Sóng dọc truyền được cả

trong môi trường rắn, lỏng, khí.

Chú ý: trong môi trường khí, lỏng, sóng cơ học truyền được nhờ lực đàn hồi xuất hiện gây ra biến dạng

nén, dẻo.

Sóng cơ học không lan truyền được trong chân không.

3.2 Những đại lượng đặc trưng của sóng

3.2.1 Vận tốc truyền sóng

Là vận tốc truyền pha dao động của môi trường mà ta xét. Vận tốc truyền sóng là một đặc trưng quan trọng

của sóng, vận tốc truyền phụ thuộc vào môi trường truyền sóng.

V =

dx

dt (3.1)

Ví dụ: Vận tốc truyền âm trong không khí v = 331m/s; vận tốc truyền âm trong nước v = 1435m/s.

ThS Trần Anh Trung 6 TTBDKT- LTĐH- Số 8 Lê Lợi- Huế