Chúng ta thường gặp lỗi tư duy như thế nào

Chúng ta thường gặp lỗi khi tư duy như thế nào? Lôgic học với tư cách là khoa học

về tư duy coi nhiệm vụ nghiên cứu chính là làm sáng tỏ những điều kiện đạt tới tri thức

chân thực, phân tích kết cấu của quá trình tư duy, vạch ra thao tác lôgic của tư duy và

phương pháp luận nhận thức chuẩn xác. Lôgic học tiến hành xem xét, đánh giá kinh

nghiệm suy nghĩ thông thường , phát hiện những bản chất sâu sắc hơn và chỉ đạo, hướng

dẫn cho việc tư duy đúng đắn hơn. Dù biết hay không biết về lôgic học thì việc suy nghĩ

của con người cũng đều phụ thuộc vào các quy luật lôgic và các hình thức tư duy. Và như

vậy, lôgic học chiếu rọi vào kinh nghiệm tư duy của mỗi người giúp cho con người tư duy

chủ động và tự giác hơn, thể hiện tính chính xác, tính đúng đắn, nâng cao hiệu quả và tính

thuyết phục của các tư tưởng. Quan trọng hơn, việc nghiên cứu lôgic học giúp chúng ta

phát hiện ra những sai lầm lôgic của chúng ta và những người khác, cũng như để tránh khỏi

sai lầm lôgic do vô tình hay hữu ý phạm phải. Hình thức cơ bản của tư duy trong quá trình

nhận thức là suy luận. Nó xuất phát từ những phán đoán đã biết để rút ra những phán đoán

mới. Cá nhân tôi qua quan sát tư tưởng của nhiều người thông qua các tài liệu, sách báo,

hay sinh hoạt đời sống, công tác... đã gặp và ghi nhận được rất nhiều loại lỗi suy luận. Bên

cạnh những lỗi về tính chân thực gắn với quan sát thực tế, kiến thức của nhiều ngành, lĩnh

vực tri thức khác nhau, còn có một số lượng đáng kể các lỗi liên quan cả đến những thao

tác suy luận. Những lỗi này sẽ gây ra những kết luận sai ở bất kỳ ai. Lỗi suy luận thậm chí

có thể ở cả trường hợp kết quả cuối cùng là đúng. Trong phạm vi bài viết này, tôi phân loại

lỗi suy luận căn cứ vào sự vi phạm các nguyên lý và quy luật logic, gồm: 8 loại lỗi vi phạm

quy luật lôgíc hình thức và 6 lỗi vi phạm quy luật lôgíc biện chứng. Việc phát hiện, mô tả

rõ những lỗi thường gặp này sẽ giúp chúng ta sửa chữa cách suy nghĩ hàng ngày, nâng cao

hiệu quả hoạt động nhận thức và thực tiễn của mình. I. Lôgic học Lôgíc học là ngành khoa

học nghiên cứu về tư duy với tư cách là một quá trình nhận thức. Đây chính là sự tự ý thức

về hoạt động tư duy. Tư duy với tư cách là một sự vật, hiện tượng đặc thù cũng có quá trình

vận động và phát triển của mình. Trong quá trình ấy, bản thân tư duy cũng là sự thống nhất

của hai trạng thái động và tĩnh. Việc nghiên cứu tư duy cũng phải được xem xét với cả

trạng thái tĩnh và trạng thái động của nó. Trạng thái tĩnh là đối tượng nghiên cứu của lôgic

hình thức, còn trạng thái động là đối tượng nghiên cứu của lôgíc biện chứng. Ví dụ, các loại

hình tư duy cổ đại, cổ điển – như những sự vật đồng nhất trừu tượng là đối tượng của lôgic

Trang 1