Chứng minh giả thuyết khoa học bằng thực nghiệm so sánh

T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 3(43)/N¨m 2007

63

Chøng minh gi¶ thuyÕt khoa häc b»ng thùc nghiÖm so s¸nh

D−¬ng Phóc Tý (Tr−êng §H Kü thuËt c«ng nghiÖp - §H Th¸i Nguyªn)

1. Më ®Çu

Ph−¬ng ph¸p luËn nghiªn cøu khoa häc (PPLNCKH) ®l chØ ra: “Thùc chÊt cña mét c«ng

tr×nh nghiªn cøu khoa häc lµ chøng minh mét gi¶ thuyÕt khoa häc”-[1]

§iÒu ®ã cho thÊy, cèt lâi cña mét c«ng tr×nh nghiªn cøu lµ ®Ò xuÊt ®−îc gi¶ thuyÕt khoa

häc vÒ ®èi t−îng vµ chøng minh tÝnh ®óng cña gi¶ thuyÕt.

Qu¸ tr×nh häc tËp cña sinh viªn lµ qu¸ tr×nh häc tËp cã tÝnh chÊt nghiªn cøu. Tham gia

nghiªn cøu khoa häc cã møc ®é d−íi sù h−íng dÉn cña gi¸o viªn lµ mét bé phËn h÷u c¬ cña qóa

tr×nh häc tËp cña sinh viªn [2] . V× vËy, sinh viªn cÇn ph¶Ø ®−îc trang bÞ nh÷ng hiÓu biÕt c¬ b¶n vÒ

PPLNCKH víi møc ®é ch¾c ch¾n ®Ó cã thÓ ®éc lËp thùc hiÖn nh÷ng ®Ò tµi cã ®é phøc t¹p võa ph¶i

hoÆc thùc hµnh nghiªn cøu th«ng qua ®å ¸n m«n häc, ®å ¸n tèt nghiÖp hoÆc dù ¸n cña tr−êng trong

qu¸ tr×nh häc ®¹i häc.

MÆt kh¸c, trong lÜnh vùc kü thuËt – c«ng nghÖ, hÇu hÕt c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu dï lµ

nghiªn cøu c¬ b¶n, nghiªn cøu øng dông hay nghiªn cøu triÓn khai th× cuèi cïng ®Òu ph¶i ®−îc

chøng minh b»ng thùc nghiÖm. V× vËy, sinh viªn vµ häc viªn cao häc khèi ngµnh kü thuËt cÇn ph¶i

®−îc d¹y mét c¸ch kü cµng vÒ c¸ch thøc chøng minh b»ng thùc nghiÖm vµ cÇn ph¶i ®−îc rÌn luyÖn

kü n¨ng sö dông c¸c ph−¬ng tiÖn nghiªn cøu mµ tr−íc tr−íc hÕt lµ sö dông c¸c ph−¬ng tiÖn ®o l−êng.

VÊn ®Ò ®ang tån t¹i hiÖn nay lµ: C¸c s¸ch vÒ PPLNCKH ë n−íc ta ®Òu viÕt kh¸ s©u s¾c vÒ

x©y dùng gi¶ thuyÕt nh−ng l¹i viÕt rÊt s¬ sµi hoÆc thËm chÝ lµ kh«ng viÕt vÒ chøng minh gi¶

thuyÕt [1], [3], [4],[5,[6]. Víi tµi liÖu häc tËp nh− thÕ, sinh viªn vµ häc viªn cao häc khèi kü

thuËt rÊt khã vËn dông vµo qu¸ tr×nh thùc hµnh NCKH.

XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ ®ã, chóng t«i ®l cè g¾ng kh¸i qu¸t thµnh lý luËn qu¸ tr×nh chøng minh gi¶

thuyÕt b»ng thùc nghiÖm ®Ó båi d−ìng cho sinh viªn vµ nh÷ng ng−êi b−íc ®Çu b−íc vµo con ®−êng

nghiªn cøu khoa häc. Trong [7] t¸c gi¶ ®l giíi thiÖu tæng qu¸t vÒ ph−¬ng ph¸p chøng minh gi¶ thuyÕt

khoa häc b»ng thùc nghiÖm. Trong khu«n khæ bµi b¸o nµy, t¸c gi¶ chØ ®Ò cËp ®Õn Ph−¬ng ph¸p chøng

minh b»ng thùc nghiÖm so s¸nh. Nh÷ng ph−¬ng ph¸p kh¸c sÏ ®−îc giíi thiÖu trong nh÷ng bµi tiÕp sau.

2. Néi dung

Thùc chÊt ®©y lµ ph−¬ng ph¸p chøng minh gi¶ thuyÕt b»ng thùc nghiÖm theo con ®−êng

quy n¹p. Tuy nhiªn nã kh¸c víi ph−¬ng ph¸p chøng minh b»ng thùc nghiÖm th«ng th−êng ë chç

chän ®èi t−îng thÝ nghiÖm. Khi triÓn khai thÝ nghiÖm trªn ®èi t−îng nghiªn cøu, ph−¬ng ph¸p

nµy lu«n lu«n sö dông nh÷ng ®èi t−îng kh¸c ®i song hµnh ®Ó so s¸nh kÕt qu¶. V× vËy, sau khi

nªu gi¶ thuyÕt vÒ vÊn ®Ò nghiªn cøu, x¸c ®Þnh biÕn ®éc lËp, biÕn phô thuéc, nhµ nghiªn cøu ph¶i

chän hai nhãm ®èi t−îng ®Ó triÓn khai thÝ nghiÖm:

- Nhãm thÝ nghiÖm lµ nhãm chÞu t¸c ®éng cña c¸c biÕn ®éc lËp do nhµ nghiªn cøu s¾p

®Æt vµ ®iÒu khiÓn. Khi chÞu t¸c ®éng cña c¸c biÕn ®éc lËp (th«ng sè ®Çu vµo thÝ nghiÖm) ®èi

t−îng nghiªn cøu sÏ béc lé b¶n chÊt, thuéc tÝnh hoÆc quy luËt vËn ®éng ph¸t triÓn cña nã (th«ng

sè ®Çu ra cña thÝ nghiÖm) - c¸i mµ nhµ nghiªn cøu cÇn thu thËp ®Ó chøng minh gi¶ thuyÕt.

- Nhãm so s¸nh kh«ng chÞu t¸c ®éng cña mét biÕn ®éc lËp nµo c¶. T¸c dông cña nhãm

nµy lµ ®Ó so s¸nh kÕt qu¶ nghiªn cøu trªn nhãm thÝ nghiÖm.