Chức năng người cho vay cuối cùng của ngân hàng trung ương trong việc ngăn ngừa và giải quyết hiện

1

M影C L影C

M映c l映c

Danh m映c ch英 vi院t t逸t

Danh m映c b違ng bi吋u

Trang

L運iănóiăđ亥u 1

Ch逢挨ngăă1:ăM浦T S渦 LÝ LU一NăLIểNăQUANăA蔭N HI烏N T姶営NG

RÚT TI陰N 唄 萎TăVÀăNG姶云I CHO VAY CU渦I CÙNG

3

1.1. Hi羽năt逢嬰ng rút ti隠n 欝 衣t 3

1.1.1. Khái ni羽m và l鵜ch s穎 c栄a hi羽năt逢嬰ng rút ti隠n 欝 衣t 3

1.1.2. Nguyên nhân hi羽năt逢嬰ng rút ti隠n 欝 衣t 4

1.1.3. Phân lo衣i hi羽năt逢嬰ng rút ti隠n 欝 衣t 7

1.1.4. H壱u qu違 c栄a hi羽năt逢嬰ng rút ti隠n 欝 衣t 8

1.1.5. M瓜t s嘘 bi羽n pháp và phòng ng瑛a và gi違i quy院t 10

1.2.ăNg逢運i cho vay cu嘘i cùng 15

1.2.1.ăA鵜nhăngh┄a 15

1.2.2.ăC挨ăch院 ho衣tăđ瓜ng c栄aăng逢運i cho vay cu嘘i cùng 16

1.2.3.ăCácăđi隠u ki羽năliênăquanăđ院n tính hi羽u qu違 c栄aăng逢運i cho

vay cu嘘i cùng

18

1.2.3.1. Mô hình Thorton ậ Bagehot 18

1.2.3.2. Mô hình Freixas ậ Parigi - Rochet 19

1.2.3.3. V医năđ隠 đ嘘i v噂iăng逢運i cho vay cu嘘i cùng qu嘘c t院 24

Ch逢挨ngă2:ăKINHăNGHI烏M ÁP D影NG CH永CăN;NGăNG姶云I CHO

VAY CU渦IăCỐNGăA韻 GI謂I QUY蔭T RÚT TI陰N 唄 萎T T萎I M浦T S渦

QU渦C GIA TRÊN TH蔭 GI閏I

25

2.1. Kh栄ng ho違ng ngân hàng Baltic 26

2

2.2. Vai trò c栄aăng逢運i cho vay cu嘘i cùng trong kh栄ng ho違ng ngân hàng

荏 Mexico 1994

31

2.3.Vaiătròăng逢運i cho vay cu嘘i cùng trong hi羽năt逢嬰ng rút ti隠n 欝 衣t 荏

Argentina 1995

36

2.4. In-đô-nê-xi-a 43

Ch逢挨ngă3:ăTH衛C TR萎NG VÀ GI謂I PHÁP ÁP D影NGăNG姶云I CHO

VAY CUÔI CÙNG TRONG X盈 LÝ HI烏NăT姶営NG RÚT TI陰N 唄 萎T

雲 VI烏T NAM

54

3.1.ăCácăquyăđ鵜nhăphápălýăliênăquanăđ院n ch泳căn<ngăng逢運i cho vay cu嘘i

cùng c栄aăNgânăhàngăNhàăn逢噂c (NHNN)

54

3.1.1. NHNN Vi羽tăNamăđóngăvaiătròălàăngânăhàngăc栄a các ngân hàng

3.1.2. Công c映 c医p tín d映ng-tái c医p v嘘n c栄a NHNN

55

3.2. Th詠c tr衣ng rút ti隠n 欝 衣t t衣i Vi羽t Nam: 60

3. 2.1. Rút ti隠n 欝 衣t trên quy mô h羽 th嘘ngăđ嘘i v噂i h嬰p tác xã tín

d映ng (HTXTD) và qu悦 tín d映ng (QTD)

60

3. 2.2. Rút ti隠n 欝 衣t 荏 03ăngânăhàngăth逢挨ngăm衣iăđ挨năl飲 62

3.3.ăNguyăc挨ăx違y ra hi羽năt逢嬰ng rút ti隠n 欝 衣t 荏 Vi羽tăNamătrongăgiaiăđo衣n

nh英ngăn<măđ亥u th院 k益 XXI

67

3.3.ă1.ăTácăđ瓜ng c栄a các y院u t嘘 viămôăđ院nănguyăc挨ăkh栄ng ho違ng

c┡ngănh逢ăx違y ra hi羽năt逢嬰ng rút ti隠n 欝 衣t t衣i các ngân hàng

67

3.3.ă2.ăTácăđ瓜ng c栄a các y院u t嘘 v┄ămôăđ院nănguyăc挨ăngânăhàngăs映p

đ鰻 c┡ngănh逢ăx違y ra hi羽năt逢嬰ng rút ti隠n 欝 衣t

70

3.4. Gi違iăphápăđ育y m衣nh tính hi羽u qu違 c栄a ch泳căn<ngăng逢運i cho vay

cu嘘i cùng c栄a Ngân hàngăNhàăn逢噂căđ嘘i v噂i hi羽năt逢嬰ng rút ti隠n 欝 衣t t衣i

Vi羽t nam

76

K蔭T LU一N 80

Danh m映c tài li羽u tham kh違o

3

DANH M影C CH頴 VI蔭T T溢T

HTXTD : H嬰p tác xã tín d映ng

QTD : Qu悦 tín d映ng

EOB (Bank of Estonia) : Ngân hàng Estonia

FED (Federal Reserve) : C映c d詠 tr英 liên bang Hoa K┻

NEB (North Estonia Bank) : Ngân hàng Phía B逸c Estonia

NCVCC :ăNg逢運i cho vay cu嘘i cùng

NHNN :ăNgânăhàngăNhàăn逢噂c

NHTMCP :ăNgânăhàngăTh逢挨ngăm衣i c鰻 ph亥n

NHTM :ăNgânăhàngăTh逢挨ngăm衣i

IMF (International Monetary : Qu悦 ti隠n t羽 qu嘘c t院

Fund)

UBB (Union Baltic Bank) :ăNgânăhàngăcôngăđoànăBan-tic

BOLAT (The Bank of Latvia) : Ngân hàng Lat-vi-a

BOLIT (The Bank of Lithuania) : Ngân hàng Li-thu-a-ni-a

NESB North Estonian Share :

Bank

VEB (Vnesheconombank Fund): Ch泳ng ch雨 VEB

EEK (Estonian Kroon) :ăA挨năv鵜 ti隠n t羽 c栄a Es-to-ni-a

NAFTA (North America Free : Hi羽păđ鵜nhăth逢挨ngăm衣i t詠 do B逸c M悦

Trade Agreement)

IDB (Inter ậ American : Ngân hàng phát tri吋n

Development Bank)

SB (Social Bank)

4

DANH M影C B謂NG BI韻U

B違ng bi吋u/Hình v胤 Trang N瓜i dung

B違ng 2.1 35 M瓜t s嘘 ch雨 b違oăv┄ămôăch丑n l丑c 荏 Mê￾xi-côătr逢噂c và sau kh栄ng ho違ngăn<mă

1994

B違ng 2.2 40 Ph亥nătr<măthayăđ鰻i v隠 ti隠n g穎i trong

giaiăđo衣n kh栄ng ho違ng 荏 Argentina

n<mă1995

B違ng 2.3 41 Giá tr鵜 thayăđ鰻i v隠 ti隠n g穎i trong giai

đo衣n kh栄ng ho違ng 荏 Argentinaăn<mă

1995

B違ng 2.4 41 S嘘 li羽u c泳u tr嬰 rút ti隠n 欝 衣t trong giai

đo衣n kh栄ng ho違ng 荏 Argentinaăn<mă

1995

B違ng 2.5 45 Th鵜 ph亥n ti隠n g穎i ngân hàng 荏 In-đô￾nê-xi-a t瑛 12/1996ăđ院n 3/1998

B違ng 2.6 49 M瓜t vài ch雨 s嘘 kinh t院 v┄ămôătrongăgiaiă

đo衣nătr逢噂c và sau kh栄ng ho違ng 荏 In￾đô-nê-xi-a

B違ng 2.7 50 Các ch雨 báoăv┄ămôăvàăc泳u tr嬰 trong

giaiăđo衣n kh栄ng ho違ngăn<mă1996ă荏

In-đô-nê-xi-a

Bi吋uăđ欝 3.1 70 T<ngătr逢荏ng tín d映ng c栄a Vi羽t nam

giaiăđo衣n 2001-2011

S挨ăđ欝 3.2 76 B磯y thanh kho違n

1

L云I NÓI A井U

Nh英ngăn<măg亥năđâyăh羽 th嘘ng ngân hàng Vi羽tănamăđưăph違iăđ嘘i m員t v噂i hàng

lo衣tăcácăkhóăkh<n,ănguyăc挨ăđ鰻 v叡,ătrongăđóănguyênănhânăv瑛aăđ院n t瑛 tácăđ瓜ng c栄a

kinh t院 v┄ămô,ă違nhăh逢荏ng t瑛 kh栄ng ho違ng tài chính th院 gi噂i v瑛a do chính t瑛 b違n

thân các ngân hàng. M瓜t lo衣t các v映 vi羽c gây tranh cãi trong th運iăgianăquaăđưălàmă

giaăt<ngă r栄i ro kh栄ng ho違ng c栄a ngân hàng Vi羽tă namătrongăt逢挨ngălai.ăM瓜t hi羽n

t逢嬰ngăđángăloăng衣i là hi羽năt逢嬰ng rút ti隠n 欝 衣t ậ hi羽năt逢嬰ngăđưăcóăl鵜ch s穎 xu医t hi羽n

t瑛 r医t lâu, r医t ph鰻 bi院n trên th院 gi噂i, vàă c┡ngă đưăt瑛ng xu医t hi羽n 荏 Vi羽t nam tuy

đangă荏 quy mô nh臼. Nh茨m h衣n ch院,ăphòngătránhăvàăng<năch員nănguyăc挨ănày,ăm瓜t

trong nh英ng bi羽n pháp hi羽u qu違 có kh違 n<ngă caoă nh医t áp d映ng 荏 n逢噂c ta là s穎

d映ng ch泳căn<ngă“ng逢運i cho vay cu嘘iăcùng”ă(NCVCC)ăc栄a Ngân hàng Nhàăn逢噂c.

M員cădùăch逢aăth吋 hi羽n rõ trong th運iăđi吋m hi羽n t衣iănh逢ngăkh違 n<ngăx違y ra rút ti隠n 欝

衣t là vô cùng l噂năvàăkhóăl逢運ngătr逢噂c,ăđ員c bi羽t trong b嘘i c違nh hi羽n nay v隠 kinh t院

tàiăchínhăvàăc挨ăc医u ngân hàng 荏 Vi羽tănam.ăA欝ng th運i, qua quá trình tìm hi吋u, nh壱n

th医yăchoăđ院n th運iăđi吋m hi羽n t衣iăch逢aăcóăcôngătrìnhănghiênăc泳u nào th詠c s詠 điăsâuă

vào v医năđ隠 này mà ch雨 cung c医p nh英ng lý lu壱n m瓜t cách khái quát v隠 Ngân hàng

Nhàă n逢噂c, kh栄ng ho違ng ngân hàng. D詠aătrênătìnhăhìnhă đó,ă nhómă nghiênăc泳uă đưă

ch丑năđ隠 tài nghiên c泳u là:ă“Chとc n<ng ng⇔ぜi cho vay cuぐi cùng cてa Ngân hàng

Trung ⇔¬ng trong viうc ng<n ngなa và giＶi quyｘt hiうn t⇔ぢng rút tiｚn げ Ｔt và bài hがc

cho Viうt nam”.ă

B茨ng cách phân tích lý lu壱n v隠 tính hi羽u qu違 c栄aă chínhă sáchă ng逢運i cho vay

cu嘘i cùng, phân tích kinh nghi羽m th詠c t院 t瑛 th院 gi噂i và s嘘 li羽u c映 th吋 v隠 nh英ng

th詠c tr衣ng 荏 Vi羽tănam,ăđ隠 tài trình bày nh英ng gi違i pháp c医p thi院tăđ吋 nâng cao tính

hi羽u qu違 trong vi羽c áp d映ng ch泳că n<ngăNCVCCă c栄a Ngână hàngăNhàă n逢噂c Vi羽t

nam. Bài nghiên c泳u s穎 d映ngăcácăph逢挨ngăphápăphânătích, lý lu壱n,ăđánhăgiáăquaăs嘘

li羽u,ă soă sánhă đ嘘i chi院u gi英a lý thuy院t và th詠c tr衣ng tình hình, và cu嘘i cùng t鰻ng

h嬰p k院t lu壱n.ăA隠 tàiăđ逢嬰c chia thành 3 ph亥n chính: Ph亥n I phân tích m瓜t s嘘 c挨ăs荏

lý lu壱năliênă quană đ院n hi羽năt逢嬰ng rút ti隠n 欝 衣t và ch泳că n<ngă ng逢運i cho vay cu嘘i

2

cùng, ph亥n II trình bày kinh nghi羽m t瑛 m瓜t s嘘 n逢噂c trên th院 gi噂i trong vi羽c s穎

d映ng ch泳căn<ngăng逢運i cho vay cu嘘i cùng c栄aăngânăhàngătrungă逢挨ng đ吋 ng<năch員n

hi羽năt逢嬰ng rút ti隠n 欝 衣t, ph亥n III nêu m瓜t cách c映 th吋 th詠c tr衣ng 荏 Vi羽t nam, qua

đóăch雨 ra nh英ng m員t tích c詠c và h衣n ch院 trong vi羽c áp d映ng ch泳căn<ngăNCVCCă

c栄a Ngână hàngă Nhàă n逢噂c;ă đ欝ng th運i t鰻ng h嬰p nh英ng gi違i pháp nh茨măt<ngătínhă

hi羽u qu違 c栄a ch泳c n<ng NCVCC c栄a NHNN trong vi羽că ng<năch員n và gi違i quy院t

hi羽năt逢嬰ng rút ti隠n 欝 衣t.

3

CH姶愛NGă1: M浦T S渦 V遺NăA陰 LÝ LU一NăLIÊNăQUANăA蔭N HI烏NăT姶営NG

RÚT TI陰N 唄 萎T VÀ CH永CăN;NGăNG姶云I CHO VAY CU渦I CÙNG

1.1. Hi羽năt逢嬰ng rút ti隠n 欝 衣t

1.1.1. Khái niうm và lおch sぬ hiうn t⇔ぢng rút tiｚn げ Ｔt

Hi羽năt逢嬰ng rút ti隠n 欝 衣t (Bank run) là hi羽năt逢嬰ng m瓜tăl逢嬰ng l噂năng逢運i g穎i ti隠n

t衣iăngânăhàngăđ欝ng lo衣t rút ti隠n kh臼i h羽 th嘘ng do lo s嬰 r茨ng ngân hàng mà mình

g穎i ti隠n có th吋 b鵜 đ鰻 v叡 và ti隠n g穎i c栄a h丑 có th吋 b鵜 thi羽t h衣i.

Hi羽năt逢嬰ng rút ti隠n 欝 衣t đưăt瑛ng x違y ra 荏 nhi隠u qu嘘c gia trên th院 gi噂i và nhi隠u

khi nó tr荏 thành nguyên nhân chính c栄a nh英ng cu瓜c kh栄ng ho違ng tài chính t衣i các

qu嘘căgiaăđó,ăth壱m chí nó còn x違y ra 荏 ph衣m vi khu v詠căvàăcóănguyăc挨ăx違y ra cu瓜c

kh栄ng ho違ng tài chính toàn c亥u.

Rút ti隠n 欝 衣t xu医t hi羽nănh逢ăm瓜t ph亥n c栄a chu kì phát tri吋n tín d映ng và s詠 suy

thoáiăsauăđó.ăT瑛 th院 k雨 th泳 XVIăđưăxu医t hi羽n hi羽năt逢嬰ng này khi th嬰 kim hoàn Anh

phát hành kì phi院u, vi羽c phát hành b鵜 đ鰻 v叡 do v映 mùa th医t thu làm cho m瓜t s嘘

vùng x違y ra n衣năđóiăvàăkhóăkh<n.ă

Trong cu瓜căđ衣i kh栄ng ho違ng 荏 M悦 giaiăđo衣n 1929-1933, h羽 th嘘ng ngân hàng

n逢噂că nàyă đưă ch泳ng ki院n nh英ng con s嘘 ho違ng lo衣nă khiă ng逢運i g穎i ti隠n chen chúc

nhau rút ti隠n kh臼iănhàăb<ng.ăA院năn<mă1933,ă140ăt益 đôălaăti隠n g穎i b鵜 bi院n m医tădoăđ鰻

v叡 ngână hàngăă vàă h挨nă 4000ă ngână hàngă ph違iă đóngă c穎a trong n穎aă đ亥uă n<mă 1933ă

(Cochrance, 1958).

Hi羽năt逢嬰ng rút ti隠n 欝 衣t luôn g逸n li隠n v噂i s詠 đ鰻 v叡 c栄a nh英ng ngân hàng l噂n

trong l鵜ch s穎. Có th吋 k吋 ra nh英ngătr逢運ng h嬰pă đ鰻 v叡 ngân hàng t衣i Anh (1973),

Ngân hàng qu嘘c gia Franklin (1974) c栄a M悦, s詠 đ鰻 v叡 dây chuy隠n c栄a hàng lo衣t

ngân hàng t衣iăCanadaăn<mă1985.ăT衣iăn逢噂c M悦 trong th壱p k雨 80 c栄a th院 k雨 20 hi羽n

t逢嬰ng rút ti隠n hàng lo衣t lan truy隠n t瑛 ngân hàng Penn Square (1982) sang m瓜t

trong nh英ng ngân hàng l噂n nh医tăn逢噂c này là Continental Illinois (1984).

4

Cu瓜c kh栄ng ho違ngăchâuăÁăn<mă1997,ănhi隠u qu嘘căgiaănh逢ăTháiăLan,ăHànă

Qu嘘c và Indonesia x違y ra tình tr衣ng rút ti隠n 欝 衣t đưă đ吋 l衣i nhi隠u 違nhă h逢荏ng l噂n.

Trongăgiaiăđo衣nănày,ăđ雨nhăđi吋m c栄a kh栄ng ho違ngălòngătinăđưăd磯năđ院n rút ti隠n 欝 衣t

t衣i 2/3 s嘘 ngân hàng t逢ănhână荏 Indonesia, chi院m ½ t鰻ng s嘘 ngân hàng 荏 qu嘘c gia

này (Heffernan, 2005).

T瑛 ngày 14-17/9/2007, rút ti隠n 欝 衣t di宇n ra t衣i ngân hàng Northen Rock (NR),

ngân hàng cho vay tín ch医p l噂n th泳 5 t衣i Anh. H羽 th嘘ng các chi nhánh c栄a ngân

hàngănàyăđưăr挨iăvàoătìnhătr衣ng kh栄ng ho違ngăch逢aăt瑛ng có trong l鵜ch s穎, ch雨 trong

vong 4 ngày, t鰻ng s嘘 ti隠n b鵜 rút kh臼i ngân hàng này kho違ng 4 t益 USD.

G亥năđâyănh医t,ăngàyă16/3/2013,ăhi羽năt逢嬰ngărútăti隠nă欝ă衣t đưăăx違yăraă荏ăđ違oăSípăsauă

khiăchínhăph栄ăn逢噂cănàyăđ逢aăraăđ隠ăxu医tăs胤ăđánhăthu院ăti隠năg穎iăti院tăki羽măđ吋ăđ鰻iăl医yă

góiăc泳uătr嬰ă10ăt益ăeuroăt瑛ăchâuăỂu.ăDùăt鰻ngăth嘘ngăSípăNicosăAnastasiadesăchoăbi院tă

đâyălàăcáchăduyănh医tăđ吋ăh羽ăth嘘ngătàiăchínhăn逢噂cănàyăkhôngăv叡ăn嬰ăvàăng逢運iădânăs胤ă

đ逢嬰că đ隠nă bùă b茨ngă c鰻ă phi院uă ngână hàngă nh逢ngă nhi隠uă ng逢運iă v磯nă đ鰻ă đ院nă cácă máyă

ATMăđ吋ărútăti隠năg穎iăkhi院năh亥uăh院tăngânăhàngăb鵜ăc衣năti隠năch雨ătrongăvàiăgi運,ăm瓜tăs嘘ă

ph違iăđóngăc穎aăvàăt衣măng瑛ngăgiaoăd鵜ch.ă

Tr違iă quaă baoă nhiêuă n<mă phátătri吋n,ă h羽ăth嘘ngătàiă chínhă ngână hàngă ngàyă càngă

đ逢嬰căc違iăthi羽năm瓜tăcáchărõăr羽tăsongăhi羽n t逢嬰ngărútăti隠nă欝ă衣t v磯nălàăm嘘iăđeăd丑aăl噂nă

đ嘘iăv噂iăh羽ăth嘘ngăngânăhàngăc┡ngănh逢ătoànăb瓜ăn隠năkinhăt院,ă荏ăc違ăcácăn逢噂căphátătri吋nă

vàăđangăphátătri吋n.ăVi羽cătìmăraăcácăbi羽năphápăđ吋ăng<năng瑛aăvàă gi違iăquy院tăluônălàă

m瓜tătrongănh英ngăm映cătiêuăl噂năc栄aăcácănhàănghiênăc泳uăv隠ătàiăchínhăngânăhàng.

1.1.2. Nguyên nhân hiうn t⇔ぢng rút tiｚn げ Ｔt

Ph亥n này trình bày nh英ng nguyên nhân chính d磯năđ院n hi羽năt逢嬰ng rút ti隠n 欝 衣t

trongăđóăbaoăg欝m c違 nguyên nhân khách quan t瑛 n隠n kinh t院 v┄ mô và c違 nguyên

nhân ch栄 quan xu医t phát t瑛 b違n thân các ngân hàng.

1.1.2.1. Thông tin bＸt cân xとng dｄn đｘn mＸt khＶ n<ng thanh toán cてa ngân hàng