Chống thật thoát lãng phí trong đầu tư xây dựng từ vốn NSNN trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa

Më ®Çu

1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi

Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, cïng víi m«i trêng chÝnh trÞ æn ®Þnh, nÒn kinh tÕ

níc ta ph¸t triÓn kh¸ m¹nh, GDP hµng n¨m t¨ng tõ 7,5-8%. Mét trong nh÷ng

yÕu tè gãp phÇn ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu ®ã lµ t¨ng ®Çu t x©y dùng (§TXD). Tuy

nhiªn, cïng víi nh÷ng ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo nÒn kinh tÕ th× §TXD ë níc ta,

nhÊt lµ §TXD tõ vèn ng©n s¸ch Nhµ níc (NSNN), ®ang gÆp ph¶i nhiÒu vÊn ®Ò

nan gi¶i, trong ®ã cã t×nh tr¹ng thÊt tho¸t, l·ng phÝ (TTLP).

Thùc tÕ nh÷ng n¨m võa qua ®· cho thÊy, nhiÒu n¬i, nhiÒu lóc t×nh tr¹ng

thÊt tho¸t, ®Æc biÖt t×nh tr¹ng l·ng phÝ trong §TXD ®· x¶y ra rÊt trÇm träng.

C¸c c¬ quan ph¸p luËt, ChÝnh phñ còng ®· tiÕn hµnh nhiÒu biÖn ph¸p ng¨n

chÆn, xö lý, nhiÒu vô ¸n ®· ®îc ®a ra xÐt xö nghiªm minh, nhng vÉn cßn nhiÒu

vô viÖc, nhiÒu c«ng tr×nh l·ng phÝ tiÒn b¹c cña NSNN nhiÒu tû ®ång cha ®îc

gi¶i quyÕt mét c¸ch kÞp thêi, ®óng ph¸p luËt. VÉn cßn mét sè c«ng tr×nh thiÕt

kÕ kh«ng ®¶m b¶o, thi c«ng cha xong th× ph¶i söa ®æi thiÕt kÕ, ®Õn khi hoµn

thµnh th× còng ch¼ng cã thÓ sö dông nh dù kiÕn. Cã c«ng tr×nh x©y dùng

(CTXD) chØ vµi n¨m sau ®· kh«ng ®¸p øng ®îc nhu cÇu ph¶i c¶i t¹o, n©ng cÊp

rÊt tèn kÐm...

Gi¸o s David Dapice cña §¹i häc Harvard cho r»ng, víi tèc ®é ®Çu t cao

nh b¸o c¸o cña ViÖt Nam, tû lÖ t¨ng trëng lÏ ra ph¶i ®¹t møc 9-10%. Nh vËy,

víi tèc ®é t¨ng trëng thùc tÕ ®¹t ®îc, sè vèn TTLP trong ®Çu t hµng n¨m lªn

®Õn 1 tû USD [11].

Lµ mét ®Þa ph¬ng ®ang trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, vèn §TXD tõ

NSNN hµng n¨m lªn ®Õn hµng ngh×n tû ®ång, Thanh Ho¸ còng n»m trong

t×nh tr¹ng TTLP nh thÕ. Víi mong muèn t×m ra c¸c gi¶i ph¸p gi¶m thiÓu

h¬n n÷a TTLP trong §TXD tõ vèn NSNN trªn ®Þa bµn tØnh, ®Ò tµi “Chèng

1

thÊt tho¸t, l·ng phÝ trong ®Çu t x©y dùng tõ vèn ng©n s¸ch nhµ níc trªn

®Þa bµn tØnh Thanh Ho¸” ®îc chän lµm ®èi tîng nghiªn cøu trong luËn

v¨n.

2. T×nh h×nh nghiªn cøu liªn quan ®Õn ®Ò tµi

Tõ n¨m 2003 ®Õn nay, trªn ph¹m vi c¶ níc, ®· cã nhiÒu bµi nãi, bµi

viÕt ®¨ng t¶i trªn c¸c B¸o vµ T¹p chÝ, ®ång thêi cã c¶ nh÷ng cuéc héi th¶o

khoa häc, c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ t×nh h×nh vµ gi¶i ph¸p chèng TTLP

trong §TXD. Cã thÓ nªu ra mét sè c«ng tr×nh nghiªn cøu, bµi b¸o vµ bµi

viÕt trªn t¹p chÝ nh: §Ò ¸n chèng TTLP trong §TXD cña Bé X©y dùng thùc

hiÖn th¸ng 9/2004; Héi th¶o khoa häc vÒ “C«ng t¸c ®Êu tranh phßng,

chèng tham nhòng trong XDCB Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p – ” do Bé C«ng an

tæ chøc ngµy 10/11/2005 t¹i Hµ Néi; luËn v¨n th¹c sü kinh doanh vµ qu¶n

lý “Mét sè gi¶i ph¸p chèng thÊt tho¸t, l·ng phÝ trong ®Çu t x©y dùng tõ

nguån vèn NSNN trªn ®Þa bµn tØnh §ak Lak” cña t¸c gi¶ Phan Xu©n LÜnh,

n¨m 2006; luËn v¨n th¹c sü kinh doanh vµ qu¶n lý “Phßng, chèng thÊt

tho¸t, l·ng phÝ trong ®Çu t x©y dùng tõ nguån ng©n s¸ch Nhµ níc ë níc ta

hiÖn nay” cña t¸c gi¶ Ng« V¨n Quý; bµi “ThÊt tho¸t vèn ®Çu t XDCB vµ

gi¶i ph¸p ng¨n chÆn” cña t¸c gi¶ TrÇn Lu Dung, ®¨ng trªn T¹p chÝ Kinh tÕ

vµ Dù b¸o, sè 8/2004; bµi “Tham nhòng, tiªu cùc trong ®Çu t XDCB, tiÒn

thÊt tho¸t ®ñ tr¶ l¬ng cho bé m¸y hµnh chÝnh, sù nghiÖp c¶ níc” cña t¸c

gi¶ TrÇn C«ng Hïng, ®¨ng trªn B¸o TiÒn phong sè 225 ngµy 11/11/2005;

bµi “TËp trung chØ ®¹o t¹o sù chuyÓn biÕn râ rÖt trong lÜnh vùc ®Çu t

XDCB” cña t¸c gi¶ Vâ Hång Phóc, Bé trëng Bé KH&§T, ®¨ng trªn T¹p

chÝ Thêi b¸o Kinh tÕ sè 1/2005; bµi “ – Ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ cuéc

®Êu tranh chèng TTLP ” cña t¸c gi¶ Tr¬ng Giang Long, ®¨ng trªn T¹p chÝ

Céng s¶n sè 22 th¸ng 11/2005; bµi “Nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu vµ biÖn

ph¸p nh»m gi¶m thiÓu TTLP trong ®Çu t vµ x©y dùng” cña t¸c gi¶ Hoµng

2

Xu©n Hoµ, Ban Kinh tÕ Trung ¬ng, ®¨ng trªn T¹p chÝ Khu c«ng nghiÖp

ViÖt Nam sè 9/2005; ....

Ngoµi ra cßn cßn cã mét sè c«ng tr×nh kh¸c ®· c«ng bè còng liªn quan

®Õn TTLP, qu¶n lý kiÓm tra, kiÓm so¸t ho¹t ®éng §TXD. Tuy nhiªn, cha cã

c«ng tr×nh nµo nghiªn cøu ®Ò tµi nµy díi d¹ng luËn v¨n, luËn ¸n khoa häc trªn

®Þa bµn tØnh Thanh Ho¸ nh»m gióp cho ®Þa ph¬ng chèng TTLP trong §TXD

tõ vèn NSNN cã hiÖu qu¶ h¬n. Thùc hiÖn ®Ò tµi, luËn v¨n sÏ tham kh¶o, lùa

chän, kÕ thõa nh÷ng ý tëng cña c¸c c«ng tr×nh ®· nghiªn cøu vµ c«ng bè,

®ång thêi ®i s©u nghiªn cøu lý luËn ®Ó ®Ò ra nh÷ng gi¶i ph¸p chèng TTLP

trong §TXD tõ vèn NSNN trªn ®Þa bµn tØnh Thanh Ho¸.

3. Môc ®Ých, nhiÖm vô cña luËn v¨n

Môc ®Ých cña luËn v¨n lµ nhËn d¹ng vµ ph©n tÝch thùc tr¹ng TTLP trong

§TXD tõ vèn NSNN trªn ®Þa bµn tØnh Thanh Ho¸ vµ ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p

chèng TTLP hiÖu qu¶ h¬n

Phï hîp víi môc ®Ých ®ã, luËn v¨n cã nhiÖm vô:

- Lµm râ c¬ së khoa häc cña viÖc chèng TTLP trong §TXD tõ vèn NSNN.

- Ph©n tÝch thùc tr¹ng TTLP vµ thùc tr¹ng chèng thÊt tho¸t, l·ng phÝ

trong ®Çu t x©y dùng tõ vèn NSNN ë Thanh Ho¸.

§Ò xuÊt c¸c ph¬ng híng vµ gi¶i ph¸p t¨ng cêng chèng TTLP trong

§TXD tõ vèn NSNN trªn ®Þa bµn tØnh Thanh Ho¸ trong thêi gian tíi.

4. §èi tîng, ph¹m vi nghiªn cøu trong luËn v¨n

§èi tîng nghiªn cøu cña luËn v¨n lµ t×nh tr¹ng TTLP vµ gi¶i ph¸p

chèng TTLP trong §TXD tõ vèn NSNN trªn ®Þa bµn tØnh Thanh Ho¸.

Ph¹m vi nghiªn cøu trong luËn v¨n bao gåm kh¶o s¸t thùc tr¹ng c¸c

d¹ng TTLP vµ c¸c gi¶i ph¸p chèng TTLP ë c¸c c«ng tr×nh x©y dùng tõ vèn

3

NSNN do Uû ban nh©n d©n (UBND) tØnh Thanh Ho¸ qu¶n lý, kh«ng nghiªn

cøu c¸c dù ¸n §TXD b»ng nguån vèn kh¸c.

Thêi gian kh¶o s¸t ®¸nh gi¸ tõ n¨m 2003 ®Õn nay vµ ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p

cho thêi gian tíi.

5. C¬ së lý luËn vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu trong luËn v¨n

LuËn v¨n ®îc thùc hiÖn dùa trªn c¬ së lý luËn cña Chñ nghÜa M¸c – Lª

nin, t tëng Hå ChÝ Minh, quan ®iÓm ®êng lèi ®æi míi kinh tÕ cña §¶ng, Nhµ

níc, c¸c thµnh tùu khoa häc kinh tÕ, kü thuËt hiÖn ®¹i.

Trong khi gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò cô thÓ, luËn v¨n sö dông ph¬ng ph¸p

duy vËn biÖn chøng, duy vËt lÞch sö, ph¬ng ph¸p thèng kª, ph¬ng ph¸p ph©n

tÝch, ph¬ng ph¸p tæng hîp dùa trªn nghiªn cøu c¸c tµi liÖu, c¸c v¨n b¶n, b¸o

c¸o, kÕt luËn cña c¸c ngµnh liªn quan ë cÊp tØnh, c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i

chóng cña Trung ¬ng, ®Þa ph¬ng vÒ TTLP vµ chèng TTLP trong §TXD trong

thêi gian qua g¾n víi thùc tiÔn ë Thanh Ho¸. Trong ph¹m vi hÑp cã sö dông ý

kiÕn cña c¸c chuyªn gia.

6. Nh÷ng ®ãng gãp khoa häc cña luËn v¨n

- HÖ thèng ho¸ c¬ së lý luËn vÒ TTLP vµ ph¬ng thøc chèng TTLP

trong §TXD tõ vèn NSNN.

- Ph©n tÝch thùc tr¹ng, nguyªn nh©n vµ gi¶i ph¸p chèng TTLP trong

§TXD tõ nguån vèn NSNN ë Thanh Ho¸ tõ n¨m 2003 ®Õn nay.

- §Ò xuÊt gi¶i ph¸p chèng TTLP trong §TXD tõ nguån vèn NSNN ë

Thanh Ho¸ trong thêi gian tíi ®Ó cã thÓ lµm tµi liÖu tham kh¶o cho c¸c c¬

quan chøc n¨ng cña tØnh trong viÖc x©y dùng ch¬ng tr×nh c«ng t¸c trong lÜnh

vùc phßng, chèng tham nhòng, TTLP trªn ®Þa bµn tØnh theo tinh thÇn NghÞ

quyÕt Trung ¬ng ba (kho¸ X) cña §¶ng

7. KÕt cÊu luËn v¨n

4

Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, tµi liÖu tham kh¶o, néi dung chÝnh cña

luËn v¨n ®îc tr×nh bµy trong 3 ch¬ng, 8 tiÕt.

5

Ch¬ng 1

Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ thÊt tho¸t, l·ng phÝ

vµ chèng thÊt tho¸t, l·ng phÝ trong ®Çu t

x©y dùng tõ vèn ng©n s¸ch nhµ níc

1.1. mét sè vÊn ®Ò chung vÒ ®Çu t x©y dùng tõ vèn ng©n

s¸ch nhµ níc

1.1.1. §Çu t x©y dùng tõ vèn ng©n s¸ch nhµ níc

1.1.1.1. Kh¸i niÖm ®Çu t x©y dùng

§Çu t lµ ho¹t ®éng bá vèn vµo qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi nh»m thu

®îc kÕt qu¶ lín h¬n trong t¬ng lai.

NÕu xÐt vÒ tÝnh môc ®Ých, th× ®Çu t lµ ho¹t ®éng kh«ng chØ nh»m b¶o

toµn gi¸ trÞ ®Çu t, mµ cßn ph¶i sinh lêi. Møc ®é sinh lêi cµng cao th× cµng

khuyÕn khÝch nhµ ®Çu t bá vèn ®Çu t. Tuy nhiªn, víi nhµ ®Çu t lµ c¸c c¬ quan

nhµ níc th×, ngoµi c¸c dù ¸n ®Çu t buéc ph¶i sinh lêi, nhiÒu dù ¸n ®Çu t híng

tíi phóc lîi x· héi h¬n lµ lîi nhuËn c¸ biÖt cña dù ¸n.

NÕu xÐt vÒ ph¬ng diÖn ho¹t ®éng thùc tiÔn, ®Çu t lµ mét qu¸ tr×nh l©u

dµi tõ kh©u chuÈn bÞ ®Çu t, kh©u thùc hiÖn ®Çu t ®Õn kh©u khai th¸c kÕt qu¶

®Çu t. Nhng trong thùc tiÔn kinh tÕ, nhiÒu khi ngêi ta chØ chó träng qu¸ tr×nh

chuÈn bÞ vµ thùc hiÖn ®Çu t, t¸ch rêi kh©u khai th¸c kÕt qu¶ ®Çu t ra khái qu¸

tr×nh ®Çu t.

Cã rÊt nhiÒu lo¹i ®Çu t. Tuú theo c¸c gãc ®é xem xÐt kh¸c nhau, ngêi ta

cã thÓ ph©n ra ®Çu t ph¸t triÓn vµ ®Çu t chuyÓn dÞch; ®Çu t trùc tiÕp vµ ®Çu t

gi¸n tiÕp; §TXD vµ ®Çu t kh«ng x©y dùng; ®Çu t míi vµ ®Çu t më réng, ®Çu t

hiÖn ®¹i ho¸ …

§Çu t x©y dùng (§TXD) lµ ho¹t ®éng ®Çu t nh»m t¹o ra c¸c tµi s¶n cè

®Þnh cho c¸c tæ chøc kinh tÕ, x· héi, chÝnh trÞ vµ hÖ thèng c¸c c«ng tr×nh kÕt

cÊu h¹ tÇng kü thuËt, kÕt cÊu h¹ tÇng KT-XH, ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn KT￾6

XH, quèc phßng, an ninh (QPAN) vµ n©ng cao chÊt lîng sèng cña nh©n d©n.

§©y lµ d¹ng ®Çu t rÊt quan träng v× nã gãp phÇn n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt

cña quèc gia. B¶n th©n qu¸ tr×nh §TXD lu«n lµ mét phøc hîp ho¹t ®éng trong

®ã næi lªn vai trß cña chñ bá vèn ®Çu t, chñ sö dông kÕt qu¶ ®Çu t, tæ chøc ®Êu

thÇu x©y dùng, nhãm d©n c thô hëng kÕt qu¶ ®Çu t vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ

níc trong lÜnh vùc §TXD. Trong §TXD ho¹t ®éng x©y dùng gi÷ vÞ trÝ quan

träng, quyÕt ®Þnh kÕt qu¶ ®Çu t.

- Ho¹t ®éng x©y dùng lµ lµ qu¸ tr×nh bao gåm: lËp quy ho¹ch x©y dùng,

lËp dù ¸n ®Çu t x©y dùng c«ng tr×nh, thiÕt kÕ x©y dùng c«ng tr×nh, thi c«ng x©y

dùng c«ng tr×nh, gi¸m s¸t thi c«ng x©y dùng c«ng tr×nh, qu¶n lý dù ¸n §TXD

c«ng tr×nh, lùa chän nhµ thÇu trong ho¹t ®éng x©y dùng vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c

cã liªn quan ®Õn x©y dùng c«ng tr×nh... Ho¹t ®éng x©y dùng kÕt tinh thµnh

c«ng tr×nh x©y dùng [16, tr.16].

- C«ng tr×nh x©y dùng lµ s¶n phÈm ®îc t¹o thµnh bëi søc lao ®éng cña

con ngêi, vËt liÖu x©y dùng, thiÕt bÞ l¾p ®Æt vµo c«ng tr×nh, ®îc liªn kÕt ®Þnh vÞ

víi ®Êt, cã thÓ bao gåm phÇn díi mÆt ®Êt, phÇn trªn mÆt ®Êt, phÇn díi mÆt níc

vµ phÇn trªn mÆt níc, ®îc x©y dùng theo thiÕt kÕ. C«ng tr×nh x©y dùng bao

gåm c«ng tr×nh x©y dùng c«ng céng, nhµ ë, c«ng tr×nh c«ng nghiÖp, giao

th«ng, thuû lîi, n¨ng lîng vµ c¸c c«ng tr×nh kh¸c... [16, tr.16].

1.1.1.2. §Çu t x©y dùng tõ vèn ng©n s¸ch nhµ níc

a. Ph©n lo¹i vèn ®Çu t x©y dùng

Cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i vèn §TXD

* NÕu c¨n cø vµo quan hÖ cña chñ ®Çu t vµ nguån vèn ®Çu t th× ngêi ta

ph©n thµnh vèn chñ së h÷u (vèn gãp thªm, vèn huy ®éng tõ ph¸t hµnh cæ

phiÕu, vèn h×nh thµnh tõ lîi nhuËn kh«ng chia, tõ c¸c quü cña doanh

nghiÖp ) vµ vèn vay (vay c¸c tæ chøc tÝn dông, vay n … íc ngoµi, vay chÝnh phñ,

vay th«ng qua ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ) …

7

* NÕu c¨n cø vµo tiªu chÝ ai tµi trî vèn cho ®Çu t th× ngêi ta chia vèn

®Çu t thµnh:

+ Vèn §TXD do khu vùc t nh©n trong níc tµi trî. §©y lµ nguån vèn

®Çu t h×nh thµnh tõ vèn tù cã cña c¸c doanh nghiÖp, vèn vay cña c¸c tæ chøc

tµi chÝnh trong níc, vèn huy ®éng trong d©n c…

+ Vèn §TXD do t nh©n níc ngoµi tµi trî gåm vèn cña t nh©n, cña

doanh nghiÖp vµ cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh níc ngoµi.

+ Vèn §TXD do ChÝnh phñ vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh níc ngoµi tµi trî

trùc tiÕp kh«ng qua NSNN bao gåm c¸c kho¶n vèn hç trî trùc tiÕp c¸c tæ chøc

vµ c¸ nh©n trong níc ®Çu t.

+ Vèn §TXD do Nhµ níc tµi trî gåm vèn tÝn dông ®Çu t ph¸t triÓn cña

Nhµ níc vµ vèn §TXD ®îc cÊp trùc tiÕp tõ NSNN (tõ ®©y gäi lµ vèn §TXD tõ

NSNN).

ë níc ta, vèn §TXD tõ NSNN cã tû träng lín vµ cã vai trß quan träng,

thêng chiÕm tû träng tõ 40-50% tæng ®Çu t x· héi. XÐt trªn tæng thÓ nÒn kinh

tÕ, vèn §TXD tõ NSNN ®îc h×nh thµnh tõ 2 kªnh (i) tõ kho¶n tÝch luü cña

NSNN: lµ phÇn cßn l¹i cña tæng thu NSNN sau khi trõ chi phÝ thêng xuyªn, chi

tr¶ nî, chi lËp quü dù tr÷ tµi chÝnh vµ mét sè kho¶n chi ®Çu t ph¸t triÓn kh¸c; (ii)

lµ kho¶n vay trong níc (tÝn phiÕu, c«ng tr¸i, tr¸i phiÕu ChÝnh phñ) vµ vay níc

ngoµi th«ng qua c¸c dù ¸n ODA ®îc ®a vµo c©n ®èi NSNN.

Theo ph©n cÊp qu¶n lý cña LuËt Ng©n s¸ch nhµ níc, vèn §TXD tõ

NSNN bao gåm (i) vèn §TXD do trung ¬ng qu¶n lý vµ (ii) vèn §TXD do ®Þa

ph¬ng qu¶n lý.

- Vèn §TXD do trung ¬ng qu¶n lý lµ sè vèn ®Çu t tõ ng©n s¸ch trung -

¬ng ®îc c©n ®èi cho c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n ®Çu t cña c¸c Bé, ngµnh trung ¬ng

theo kÕ ho¹ch ®Çu t x©y dùng hµng n¨m, n»m trong quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch 5

n¨m do Quèc héi th«ng qua.

8

- Vèn §TXD do ®Þa ph¬ng qu¶n lý bao gåm vèn ®Çu t ®îc c©n ®èi tõ

tæng chi ng©n s¸ch ®Þa ph¬ng dµnh cho ®Çu t ph¸t triÓn, vèn ®îc hç trî, bæ

sung tõ nguån vèn §TXD tËp trung cña ng©n s¸ch trung ¬ng vµ vèn §TXD tõ

nguån ®Ó l¹i theo NghÞ quyÕt cña Quèc héi.

b. §Æc ®iÓm cña vèn ®Çu t x©y dùng tõ ng©n s¸ch nhµ níc

Vèn §TXD tõ NSNN thêng tËp trung cho c¸c dù ¸n x©y dùng cã vèn

lín, c¸c dù ¸n thuéc lÜnh vùc c«ng céng, lÜnh vùc quèc phßng, an ninh, vµo

c¸c lÜnh vùc cã thêi gian x©y dùng kÐo dµi, thêi gian thu håi vèn l©u hoÆc

kh«ng thu håi vèn mµ chØ tÝnh lîi Ých vµ hiÖu qu¶ x· héi nh c¸c c«ng tr×nh

giao th«ng, ®iÖn níc, trêng häc, tr¹m y tÕ, bÖnh viÖn c«ng, c«ng së, c¸c c«ng

tr×nh v¨n ho¸, c«ng tr×nh phôc vô quèc phßng vµ an ninh. V× kh«ng thÓ ph©n

tÝch ®îc hiÖu qu¶ kinh tÕ tµi chÝnh c¸ biÖt cña c¸c dù ¸n ®Çu t nµy, nªn khi x©y

dùng dù ¸n dÔ cã xu híng xuª xoa trong xem xÐt c¸c yªu cÇu vµ chØ tiªu ®¸nh

gi¸ kÕt qu¶ ®Çu t, hÖ qu¶ lµ cã thÓ t¹o c¬ héi TTLP vèn ®Çu t cña Nhµ níc.

ë níc ta, vèn §TXD tõ NSNN, vÒ nguyªn t¾c, thuéc së h÷u toµn d©n do

Nhµ níc ®¹i diÖn qu¶n lý nªn khã t×m ra c¸ nhËn chÞu tr¸ch nhiÖm ®Ých thùc

vÒ hiÖu qu¶ sö dông nguån vèn ®ã. §Ó thùc hiÖn §TXD, Nhµ níc uû th¸c vèn

®ã cho nhiÒu c¬ quan nhµ níc víi c¬ chÕ qu¶n lý nhiÒu kh©u, nhiÒu cÊp phøc

t¹p vµ mét chÕ ®é tr¸ch nhiÖm chung. ChÝnh v× thÕ, khã t×m thÊy tr¸ch nhiÖm

vµ ®éng lùc c¸ nh©n trong b¶o toµn vµ sö dông hiÖu qu¶ vèn §TXD tõ NSNN.

H¬n n÷a, chÕ dé, c¬ cÊu ph©n quyªn qu¶n lý vµ c¬ chÕ vËn hµnh cña c¸c c¬

quan nhµ níc thêng l¹c hËu so víi yªu cÇu cña thùc tÕ nªn dÔ dÉn ®Õn hiÖn t￾îng quan liªu trong qu¶n lý qu¸ tr×nh sö dông vèn §TXD tõ NSNN. Nh÷ng

®Æc ®iÓm nµy lµm cho vèn §TXD tõ NSNN ®îc coi nh "cña chïa", tiÒm Èn

nhiªu c¬ héi ®Ó c¸c phÇn tö tiªu cùc trong bé m¸y qu¶n lý nhµ níc vµ c¸c chñ

thÓ liªn quan lîi dông tham nhòng, lµm thÊt tho¸t tiÒn vèn cña Nhµ níc.

9

Ngoµi ra, kh«ng lo¹i trõ nh÷ng ®Ò ¸n, kÕ ho¹ch, ch¬ng tr×nh ®îc ®Çu t

theo phong trµo, theo môc tiªu chÝnh trÞ, x· héi thuÇn tuý, khã hoÆc kh«ng

quan t©m ®Õn hiÖu qu¶ kinh tÕ cña vèn ®Çu t… Bªn c¹nh ®ã, qu¸ tr×nh ®Çu t

c¸c c«ng tr×nh h×nh thµnh b»ng vèn §TXD tõ NSNN, tõ kh©u kÕ ho¹ch, thiÕt

kÕ, thi c«ng, gi¸m s¸t thi c«ng, ®Êu thÇu, mua s¾m thiÕt bÞ ®Õn nghiÖm thu

c«ng tr×nh, thêng ®îc thùc hiÖn theo mét d©y chuyÒn kÐp kÝn trong néi bé c¸c

c¬ quan nhµ níc, do ®ã thêng x¶y ra t×nh tr¹ng c¸c chñ ®Çu t vµ c¸c nhµ thÇu

chia ch¸c nhau tiÒn cña Nhµ níc.

Mét ®Æc ®iÓm n÷a cña vèn §TXD tõ NSNN lµ quy m« vèn lín nªn võa

®ßi hái qu¸ tr×nh chuÈn bÞ ®Çu t phøc t¹p, kÐo dµi (thËm chÝ cßn bÞ thãi quan

liªu cña c¸n bé nhµ níc lµm cho dµi h¬n), ®ßi hái sù phª chuÈn cña nhiÒu c¬

quan nhµ níc nªn cµng t¹o c¬ héi cho n¹n tham «, tham nhòng. Ngoµi ra, quy

chÕ vµ kû luËt ®Êu thÇu c¸c c«ng tr×nh x©y dùng b»ng tiÒn NSNN thêng chÞu

søc Ðp cña c¸c c¬ quan, tæ chøc cã thÕ lùc trong lÜnh vùc quyÕt ®Þnh ®Çu t cña

Nhµ níc.

c. Vai trß cña vèn ®Çu t x©y dùng tõ ng©n s¸ch nhµ níc

§TXD tõ vèn NSNN lµ c«ng cô kinh tÕ quan träng ®Ó Nhµ níc trùc tiÕp

t¸c ®éng ®Õn c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ x· héi, ®iÒu tiÕt vÜ m«, thóc ®Èy t¨ng trëng

kinh tÕ, gi÷ v÷ng vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ níc. B»ng viÖc cung cÊp

nh÷ng dÞch vô c«ng céng nh h¹ tÇng kinh tÕ – x· héi, an ninh quèc phßng...

mµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c kh«ng muèn, kh«ng thÓ hoÆc kh«ng ®îc ®Çu

t, c¸c dù ¸n ®Çu t tõ NSNN ®îc triÓn khai ë c¸c vÞ trÝ quan träng, then chèt

nh»m ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ - x· héi ph¸t triÓn æn ®Þnh theo ®Þnh híng x·

héi chñ nghÜa.

§TXD tõ vèn NSNN ®îc coi lµ mét c«ng cô ®Ó Nhµ níc chñ ®éng ®iÒu

tiÕt, ®iÒu chØnh hµng lo¹t c¸c quan hÖ vµ nh÷ng c©n ®èi lín cña nÒn kinh tÕ

nh ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ ngµnh, vïng, l·nh thæ th«ng qua c¸c ch¬ng tr×nh,

10