Chính sách pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam đối với người dưới 18 tuổi phạm tội

VIỆN HÀN LÂM

KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM

HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

HUỲNH THỊ KIM ÁNH

CHÍNH SÁCH PHÁP LUẬT

TỐ TỤNG HÌNH SỰ VIỆT NAM ĐỐI VỚI

NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI PHẠM TỘI

LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC

Hà Nội - 2020

VIỆN HÀN LÂM

KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM

HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

HUỲNH THỊ KIM ÁNH

CHÍNH SÁCH PHÁP LUẬT

TỐ TỤNG HÌNH SỰ VIỆT NAM ĐỐI VỚI

NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI PHẠM TỘI

Ngành: Luật hình sự và tố tụng hình sự

Mã số: 9 38 01 04

LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC

Người hướng dẫn khoa học: 1. GS.TS Võ Khánh Vinh

2. TS Nguyễn Trung Thành

Hà Nội - 2020

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi dưới sự

hướng dẫn của người hướng dẫn khoa học. Các số liệu trong luận án đảm bảo

độ tin cậy, chính xác và trung thực. Những kết quả nghiên cứu nêu trong luận

án chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào.

Tác giả luận án

Huỳnh Thị Kim Ánh

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

Chương 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU............................. 9

1.1 Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài...................................................... 9

1.2. Tình hình nghiên cứu trong nước....................................................... 15

1.3 Nhận xét, đánh giá về tình hình nghiên cứu ....................................... 25

1.4 Những vấn đề đặt ra cần tiếp tục nghiên cứu...................................... 26

Chương 2: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ CHÍNH SÁCH PHÁP

LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ ĐỐI VỚI NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI

PHẠM TỘI .................................................................................................... 28

2.1 Khái niệm, đặc điểm của chính sách pháp luật tố tụng hình sự đối

với dưới 18 tuổi phạm tội.......................................................................... 28

2.2 Nội dung, hình thức và phương tiện của chính sách pháp luật tố

tụng hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội.................................... 44

2.3. Các yếu tố tác động đến chính sách pháp luật tố tụng hình sự đối

với người dưới 18 tuổi phạm tội ............................................................... 57

2.4 Chuẩn mực quốc tế và chính sách pháp luật tố tụng hình sự của

một số nước đối với người dưới 18 tuổi phạm tội .................................... 63

Chương 3: THỰC TRẠNG CHÍNH SÁCH PHÁP LUẬT TỐ TỤNG

HÌNH SỰ ĐỐI VỚI NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI PHẠM TỘI TẠI VIỆT

NAM ............................................................................................................... 75

3.1 Thực trạng quy định của pháp luật tố tụng hình sự hiện hành đối

với người dưới 18 tuổi phạm tội ............................................................... 75

3.2 Thực trạng áp dụng pháp luật tố tụng hình sự đối với người dưới

18 tuổi phạm tội ........................................................................................ 92

3.3 Đánh giá thực trạng thực hiện chính sách pháp luật tố tụng hình

sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội.................................................. 114

Chương 4: HOÀN THIỆN CHÍNH SÁCH PHÁP LUẬT TỐ TỤNG

HÌNH SỰ ĐỐI VỚI NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI Ở NƯỚC TA HIỆN NAY 121

4.1 Yêu cầu hoàn thiện chính sách pháp luật tố tụng hình sự đối với

người dưới 18 tuổi phạm tội ................................................................... 121

4.2 Giải pháp hoàn thiện chính sách pháp luật tố tụng hình sự đối với

người dưới 18 tuổi phạm tội ở Việt Nam trong thời gian tới ................. 126

KẾT LUẬN.................................................................................................. 148

DANH MỤC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ...................... 152

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................... 153

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

BLHS : Bộ luật Hình sự

BPNC : Biện pháp ngăn chặn

CQĐT : Cơ quan điều tra

CSHS : Chính sách hình sự

CSPL : Chính sách pháp luật

CSPLTTHS : Chính sách pháp luật tố tụng hình sự

NCTN : Người chưa thành niên

NCS : Nghiên cứu sinh

TAND : Tòa án nhân dân

TANDTC : Tòa án nhân dân tối cao

THTT : Tiến hành tố tụng

TTHS : Tố tụng hình sự

VKSND : Viện Kiểm sát nhân dân

VKSNDTC : Viện Kiểm sát nhân dân tối cao

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Con người và vấn đề bảo đảm quyền con người là trung tâm của mọi hoạt

động xã hội. Đảng và Nhà nước Việt Nam là luôn coi con người vừa là mục tiêu,

vừa là động lực của sự phát triển đất nước, trong đó trẻ em, NCTN (nay gọi là

người dưới 18 tuổi). Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ

nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011) đã nhấn mạnh: ―...Chú trọng cải thiện

điều kiện sống, lao động và học tập của thanh niên, thiếu niên, giáo dục và bảo vệ

trẻ em... ” [28,tr.79,80]. Quan điểm của Nhà nước Việt Nam là bảo vệ, chăm sóc và

giáo dục đối với người dưới 18 tuổi nói chung, trẻ em nói riêng nhằm giúp họ phát

triển về thể chất lẫn tinh thần một cách tốt nhất. Điều 37 Hiến pháp nước Cộng hòa

xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 xác định: ―Trẻ em được Nhà nước, gia đình

và xã hội bảo vệ, chăm sóc và giáo dục; được tham gia vào các vấn đề về trẻ em‖,

Luật trẻ em năm 2016 cũng xác định rõ việc bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em là

trách nhiệm của gia đình, nhà trường, Nhà nước, xã hội và mọi công dân. Thể chế

quan điểm của Đảng, khi xây dựng chính sách pháp luật liên quan đến trẻ em nói

riêng, người dưới 18 tuổi nói chung, các chính sách này luôn xem họ là đối tượng

cần bảo vệ, chăm sóc và quan tâm đặc biệt, thậm chí khi họ là chủ thể của tội phạm.

Trong những năm gần đây, Việt Nam đã có nhiều tiến bộ đáng kể trong việc

thực hiện, bảo vệ quyền của người dưới 18 tuổi. Đặc biệt là việc thực hiện, bảo vệ và

thúc đẩy các quyền của người dưới 18 tuổi trong lĩnh vực tư pháp, được thể hiện

trong quá trình khởi tố, điều tra, truy tố và xét xử các vụ án hình sự. Mặt khác, đấu

tranh phòng, chống tội phạm nói chung và tội phạm do người dưới 18 tuổi thực hiện

nói riêng chỉ đạt kết quả cao khi có sự chung tay của mỗi công dân, từng gia đình, các

cơ quan nhà nước và của toàn thể xã hội, với một hệ thống các biện pháp đa dạng,

bước đi thích hợp trong những điều kiện, hoàn cảnh nhất định được xây dựng dựa

trên một hệ thống quan điểm, đường lối, chủ trương của Đảng và định hướng, chỉ đạo

phù hợp và kịp thời của Nhà nước. Những định hướng, chỉ đạo, hoạt động trong đấu

tranh phòng, chống tội phạm do người dưới 18 tuổi thực hiện được gọi là chính sách

hình sự (CSHS) đối với người dưới 18 tuổi phạm tội, trong đó chính sách pháp luật tố

tụng hình sự (CSPLTTHS) là một bộ phận hợp thành.

CSPLTTHS đối với người dưới 18 tuổi phạm tội cần bảo đảm sự thống nhất

2

giữa ý chí của giai cấp thống trị với pháp luật của Nhà nước, giữa pháp luật với việc

áp dụng pháp luật đó trong đấu tranh phòng, chống tội phạm. Việc hiểu không

đúng, hoạch định không đúng hoặc thực hiện không đúng CSPLTTHS đối với

người dưới 18 phạm tội sẽ làm giảm hiệu quả của công tác đấu tranh phòng, chống

tội phạm nói chung và tội phạm do người dưới 18 tuổi thực hiện nói riêng.

Thực hiện Nghị quyết 08 - NQ/TW, ngày 02/01/2002 của Bộ Chính trị về một

số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp trong thời gian tới và Nghị quyết 49-

NQ/TW ngày 02/06/2005 của Bộ Chính trị về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm

2020, công cuộc cải cách tư pháp đã đạt được nhiều kết quả. Nhận thức và sự quan

tâm đối với công tác tư pháp có nhiều thay đổi theo hướng tích cực; chất lượng hoạt

động tư pháp đã được nâng lên một bước. Chính những quan điểm, chính sách pháp

luật quan trọng này đã tạo tiền đề vững chắc hơn cho những quy định pháp luật về

hình sự và tố tụng hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội. Chính vì vậy, việc

truy cứu trách nhiệm hình sự và việc giải quyết các vụ án do người dưới 18 tuổi

thực hiện cũng được quan tâm, chú trọng hơn trước. Việc xây dựng pháp luật và áp

dụng pháp luật đối với người dưới 18 tuổi phạm tội cũng được chú trọng.

Về mặt lý luận, mặc dù CSPLTTHS đối với người dưới 18 tuổi phạm tội là

một bộ phận hợp thành CSHS, tuy nhiên, việc nghiên cứu và hệ thống các chính

sách pháp luật, nhất là CSPLTTHS đối với người dưới 18 tuổi phạm tội chưa được

quan tâm đúng mức. Chủ yếu các tác giả chỉ nghiên cứu chuyên về CSHS đối với

người dưới 18 tuổi phạm tội, làm cơ sở cho việc xây dựng và áp dụng pháp luật

hình sự hoặc đi vào nghiên cứu về các quy định của Luật tố tụng hình sự thực định

đối với người dưới 18 tuổi phạm tội trên bình diện chung hoặc về thủ tục tố tụng hình

sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội. Do vậy, CSPLTTHS đối với người dưới 18

tuổi phạm tội là một trong những vấn đề cần có sự nghiên cứu hệ thống hơn, sâu sắc

hơn, khái quát đầy đủ những tư tưởng, quan điểm nền tảng cho việc xây dựng và áp

dụng pháp luật tố tụng hình sự trong thực tiễn.

Xuất phát từ thực tiễn cho thấy, những năm qua việc xây dựng và thực hiện

CSPLTTHS đối với người dưới 18 tuổi phạm tội đã có nhiều thay đổi và từng bước

hoàn thiện. Việc xây dựng hoàn thiện các quy định của pháp luật tố tụng hình sự,

đặc biệt là quy định của Bộ luật TTHS đã có nhiều tiến bộ. Đây chính là sự hiện

3

thực hóa CSPLTTHS trong quá trình phát triển đất nước, giải quyết các vụ án hình

sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội. Tuy nhiên, quá trình xây dựng pháp luật

TTHS vẫn còn tồn tại nhiều bất cập. Một số quy định còn mang tính hình thức, vừa

không đảm bảo được quyền và lợi ích hợp pháp cho người dưới 18 tuổi phạm tội,

vừa gây khó khăn cho việc áp dụng. Trong thực tiễn thi hành, các quy định của

pháp luật TTHS còn nhiều điểm chưa đáp ứng được yêu cầu hoạt động tố tụng đối

với những vụ án mà người bị tạm giữ, bị can, bị cáo là người dưới 18 tuổi. Thực

tiễn khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án hình sự đối với người dưới 18

tuổi đã cho thấy, các cơ quan tiến hành tố tụng đã có nhiều cố gắng để giảm bớt tình

trạng vi phạm các quy định của pháp luật trong quá trình giải quyết vụ án. Mặc dù

vậy, việc giải quyết vụ án hình sự do người dưới 18 tuổi thực hiện vẫn còn bộc lộ

nhiều hạn chế xuất phát từ quy định của pháp luật TTHS; từ đội ngũ cán bộ tư pháp,

bổ trợ tư pháp còn thiếu; trình độ nghiệp vụ, sự hiểu biết về khoa học giáo dục

người dưới 18 tuổi của những người tiến hành tố tụng còn yếu dẫn đến tình trạng

oan, sai trong điều tra, bắt, giam giữ, truy tố, xét xử vẫn còn xảy ra, hiệu quả xử lý

chưa cao... Trong khi đó, công tác tổng kết thực tiễn lại rất ít được quan tâm. Thực

trạng đó đặt ra nhiều vấn đề phải giải quyết, trong đó có nhu cầu đánh giá hiệu quả

của các quy định pháp luật TTHS với vai trò phòng, chống tội phạm đối với người

dưới 18 tuổi, qua đó đánh giá thực trạng CSPLTTHS đối với người dưới 18 tuổi

phạm tội.

Để góp phần hệ thống hóa, kiến giải, làm sáng tỏ các vấn đề lý luận và thực

tiễn của CSPLTTHS đối với người dưới 18 tuổi phạm tội, trên cơ sở đó, đưa ra

những định hướng hoàn thiện CSPLTTHS đối với người dưới 18 tuổi phạm tội ở

Việt Nam, NCS chọn nghiên cứu đề tài: “Chính sách pháp luật tố tụng hình sự

Việt Nam đối với người dưới 18 tuổi phạm tội” làm luận án tiến sĩ.

2. Cơ sở lý thuyết của luận án

- Câu hỏi nghiên cứu trọng tâm: “Làm thế nào để hoàn thiện và thực hiện có

hiệu quả CSPLTTHS Việt Nam đối với người dưới 18 tuổi phạm tội?”

- Lý thuyết nghiên cứu:

Hệ thống lý luận về hình sự và TTHS nói chung và lý luận về chính sách pháp

luật, CSHS nói riêng; định hướng, chiến lược cải cách tư pháp trong xây dựng nhà

nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

4

Lý thuyết về quyền con người và đảm bảo quyền con người nói chung, quyền

của người dưới 18 tuổi phạm tội nói riêng trong tư pháp hình sự.

- Giả thuyết nghiên cứu

+ CSPLTTHS Việt Nam đối với người dưới 18 tuổi phạm tội chịu sự tác

động của rất nhiều yếu tố, trong đó yếu tố nhân thân người phạm tội đóng vai trò

quan trọng.

+ Thực tiễn áp dụng pháp luật tố tụng hình sự đối với người dưới 18 tuổi

phạm tội còn nhiều bất cập, nhất là tình trạng vi phạm thủ tục tố tụng hình sự trong

điều tra, truy tố, xét xử.

+ Các giải pháp hoàn thiện CSPLTTHS Việt Nam đối với người dưới 18

tuổi phạm tội chưa được quan tâm xây dựng và thực hiện.

3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của luận án

- Mục đích của luận án: Trên cơ sở nghiên cứu những vấn đề lý luận, đánh giá

thực tiễn thực hiện CSPLTTHS đối với người dưới 18 tuổi phạm tội ở Việt Nam,

nhận xét và đề xuất một số giải pháp hoàn thiện CSPLTTHS đối với người dưới 18

tuổi phạm tội, góp phần ngăn chặn, đẩy lùi tội phạm do người dưới 18 tuổi thực

hiện trong giai đoạn hiện nay.

- Nhiệm vụ của luận án: Để đạt được mục đích nêu trên, luận án đặt ra và phải

giải quyết các nhiệm vụ sau đây:

+ Đánh giá tổng quan tình hình nghiên cứu về CSPLTTHS đối với người

dưới 18 tuổi phạm tội, qua đó xác định vấn đề nghiên cứu;

+ Nghiên cứu xây dựng khái niệm CSPLTTHS đối với người dưới 18 tuổi

phạm tội; làm rõ đặc điểm, nội dung, hình thức, phương tiện của CSPLTTHS đối với

người dưới 18 tuổi phạm tội. Phân tích làm rõ các yếu tố tác động đến CSPLTTHS

đối với người dưới 18 tuổi phạm tội;

+ Phân tích CSPLTTHS Việt Nam hiện hành đối với người dưới 18 tuổi

phạm tội, thể hiện qua các quy định của pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam và thực

tiễn áp dụng pháp luật TTHS đối với người dưới 18 tuổi phạm tội;

+ Đưa ra những giải pháp hoàn thiện CSPLTTHS đối với người dưới 18 tuổi

phạm tội trong thời gian tới.

5

4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu của luận án

- Đối tượng nghiên cứu của luận án: Luận án nghiên cứu về CSPLTTHS đối với

người dưới 18 tuổi phạm tội. Trong đó tập trung nghiên cứu về những cơ sở lý luận

của CSPLTTHS đối với người dưới 18 tuổi phạm tội và thực tiễn thực hiện

CSPLTTHS đối với người dưới 18 tuổi phạm tội thông qua quy định của pháp luật

tố tụng hình sự và thực trạng áp dụng pháp luật tố tụng hình sự đối với người dưới

18 tuổi phạm tội. Đồng thời nghiên cứu, đề xuất những giải pháp để hoàn thiện

CSPLTTHS đối với người dưới 18 tuổi phạm tội cho phù hợp hơn với yêu cầu, chủ

trương, định hướng của Đảng, Nhà nước ta trong đấu tranh phòng, chống tội phạm

trong giai đoạn hiện nay, phù hợp tình hình thực tiễn và các điều ước Quốc tế mà

Việt Nam đã tham gia ký kết.

- Phạm vi nghiên cứu của luận án:

+ Về nội dung: Dưới góc độ khoa học pháp lý, CSPLTTHS đối với người dưới

18 tuổi phạm tội thể hiện qua rất nhiều nội dung cụ thể. Trong phạm vi nội dung

nghiên cứu, luận án chỉ nghiên cứu nội dung thực hiện CSPLTTHS, trong đó tập trung

làm rõ CSPLTTHS đối với người dưới 18 tuổi phạm tội trên phương diện mục tiêu,

nguyên tắc tiến hành tố tụng, thủ tục tiến hành tố tụng và tổ chức cơ quan tiến hành tố

tụng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội. Người dưới 18 tuổi phạm tội được đề cập

trong luận án được hiểu là người bị buộc tội là người dưới 18 tuổi.

+ Về không gian: Luận án tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận và

thực tiễn thực hiện CSPLTTHS đối với người dưới 18 tuổi phạm tội ở Việt Nam.

Tiến hành phân tích điển hình các vụ án tại địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh và một

số tỉnh, thành phố khác.

+ Về thời gian: Các số liệu thống kê sử dụng trong luận án được thu thập từ

năm 2009 đến năm 2019.

5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu luận án

- Phương pháp luận: Luận án được nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp

luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng

Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước

Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam về đường lối đổi mới đất nước, tinh thần

cải cách tư pháp, chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật, hoạt

6

động đấu tranh phòng, chống tội phạm. Trong quá trình nghiên cứu, luận án đã

sử dụng phương pháp nghiên cứu của chuyên ngành Luật hình sự, Luật tố tụng

hình sự, Tội phạm học, Tâm lý học, Xã hội học, Nhân học, Khoa học điều tra

hình sự… với các phương pháp nghiên cứu cụ thể để làm sáng tỏ bản chất của

CSPLTTHS đối với người dưới 18 tuổi phạm tội. Đây chính là phương pháp luận

tiếp cận nội dung nghiên cứu dưới góc độ liên ngành, đa ngành trong nghiên cứu

về CSPL và pháp luật hiện nay.

Đặc biệt, trong quá trình nghiên cứu, luận án sử dụng hệ thống tri thức và

phương pháp tiếp cận của Khoa học Chính sách công vào việc giải quyết các nội

dung của vấn đề CSPLTTHS đối với người dưới 18 tuổi phạm tội. Luận án lấy nội

dung, mục tiêu, nhiệm vụ của CSPL, CSHS làm xuất phát điểm để tiếp cận bản chất

vấn đề nghiên cứu và từ đó tìm ra các liên hệ bản chất cần triển khai nghiên cứu trong

luận án.

- Phương pháp nghiên cứu: Luận án sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ

thể sau đây:

+ Phương pháp phân tích tài liệu: luận án hệ thống hóa những vấn đề lý

luận về CSPLTTHS đối với người dưới 18 tuổi phạm tội; nghiên cứu, phân tích quá

trình thực hiện CSPLTTHS đối với đối với người dưới 18 tuổi phạm tội từ năm

2009 cho đến nay, qua đó so sánh, đánh giá CSPLTTHS trong lịch sử với

CSPLTTHS hiện hành đối với người dưới 18 tuổi phạm tội để nghiên cứu kế thừa.

Phương pháp này sử dụng tại chương 1, 2, 3, 4 của luận án.

+ Phương pháp thống kê, phân tích, so sánh số liệu: sử dụng để điều tra, khảo

sát thực tế, thu thập số liệu về thực trạng áp dụng pháp luật tố tụng hình sự đối với

người dưới 18 tuổi phạm tội phục vụ việc hoàn thiện CSPLTTHS đối với người dưới

18 tuổi phạm tội trong thời gian tới, đáp ứng yêu cầu đòi hỏi của công cuộc đấu tranh

phòng, chống tội phạm nói chung, các tội phạm do người dưới 18 tuổi thực hiện nói

riêng. Phương pháp này sử dụng tại Chương 3 của luận án.

+ Phương pháp tổng kết thực tiễn: sử dụng để nghiên cứu tổng kết đánh giá

những kết quả, tài liệu thu thập được từ thực tiễn áp dụng các quy định của pháp

luật tố tụng hình sự Việt Nam đối với người dưới 18 tuổi phạm tội nhằm đưa ra giải

pháp hoàn thiện CSPLTTHS đối với nhóm đối tượng này trong thực tiễn. Phương

pháp này sử dụng tại Chương 3 của luận án.

7

+ Phương pháp so sánh pháp luật: phương pháp này được sử dụng để

nghiên cứu lý luận và thực tiễn về CSPLTTHS đối với người dưới 18 tuổi phạm tội

thông qua các quy định cụ thể trong pháp luật tố tụng hình sự của một số nước, đối

chiếu so sánh với các quy định của pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam, đặc biệt là

những cam kết quốc tế có liên quan mà Việt Nam tham gia ký kết, phê chuẩn, đáp

ứng yêu cầu hội nhập của Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. Phương pháp này sử

dụng tại Chương 2 của luận án.

+ Phương pháp chuyên gia: sử dụng để tham khảo ý kiến của các cán bộ thực

tiễn, các chuyên gia nghiên cứu về những vấn đề có liên quan đến CSHS, CSPLTTHS.

Việc nghiên cứu này có thể được tiến hành thông qua việc trao đổi trực tiếp, lấy ý kiến

các chuyên gia hoặc thông qua các ấn phẩm, chuyên khảo, đề tài khoa học, sách báo

pháp lý đã được xuất bản, nghiệm thu có đề cập đến nội dung nghiên cứu của luận án.

Phương pháp này sử dụng tại chương 2, 3, 4 của luận án.

+ Phương pháp nghiên cứu điển hình: sử dụng để nghiên cứu các vụ án điển

hình do người dưới 18 tuổi phạm tội, nghiên cứu điển hình một số thủ tục tố tụng

hình sự được áp dụng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội để làm rõ thực trạng áp

dụng pháp luật tố tụng hình sự, thực trạng thực thi CSPLTTHS đối với người dưới 18

tuổi phạm tội. Trên cơ sở đó rút ra nhận xét, đánh giá chung và đưa ra một số kết luận

về vấn đề nghiên cứu. Phương pháp này được sử dụng tại chương 3 của Luận án.

6. Những đóng góp mới của luận án

Luận án là một trong những công trình nghiên cứu chuyên khảo đầu tiên về

CSPLTTHS nói chung và CSPLTTHS đối với người dưới 18 tuổi phạm tội nói

riêng. Do vậy, trên cơ sở tiếp thu tri thức của các công trình khoa học đã được công bố

trước đây về vấn đề CSPL và CSHS đối với người dưới 18 tuổi phạm tội, luận án đã

bước đầu phân tích, luận giải một cách có hệ thống và khoa học những khía cạnh khác

nhau có liên quan đến lý luận và thực tiễn về CSPLTTHS đối với người dưới 18 tuổi

phạm tội ở Việt Nam hiện nay.

Những đóng góp mới của luận án được thể hiện ở một số điểm cơ bản sau đây:

Thứ nhất, làm rõ nội hàm khái niệm CSPLTTHS đối với người dưới 18 tuổi

phạm tội; xác định đặc điểm, mục tiêu, nội dung, hình thức, phương tiện của

CSPLTTHS đối với người dưới 18 tuổi phạm tội.

Thứ hai, phân tích làm rõ các yếu tố đảm bảo xây dựng và thực hiện

CSPLTTHS đối với người dưới 18 tuổi phạm tội tại Việt Nam.

8

Thứ ba, phân tích CSPLTTHS Việt Nam hiện hành đối với người dưới 18 tuổi

phạm tội và thực trạng thực hiện CSPLTTHS trong thời gian qua đối với người

dưới 18 tuổi phạm tội.

Thứ tư, xác định yêu cầu và đưa ra những giải pháp hoàn thiện CSPLTTHS

đối với người dưới 18 tuổi phạm tội trong thời gian tới.

7. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án

- Về lý luận: Kết quả nghiên cứu của luận án có ý nghĩa cung cấp cơ sở lý luận

cho hoạt động lập pháp, hành pháp và đặc biệt trong lĩnh vực hoạt động tư pháp

hình sự. Kết quả nghiên cứu của luận án còn góp phần cung cấp kiến thức bổ ích

cho việc nghiên cứu giảng dạy môn học Luật hình sự, Luật tố tụng hình sự, Luật thi

hành án hình sự, Tội phạm học, Khoa học Điều tra hình sự trong các học viện,

trường đại học đào tạo về Luật.

- Về thực tiễn: những giải pháp của luận án có thể dùng làm tài liệu tham khảo

cho cán bộ nghiên cứu về xây dựng pháp luật, cán bộ hoạt động thực tiễn, tổ chức

thực hiện và áp dụng pháp luật, đồng thời có thể áp dụng CSPLTTHS để đấu tranh

có hiệu quả với tội phạm hình sự do người dưới 18 tuổi thực hiện ở Việt Nam trong

giai đoạn hiện nay.

8. Cơ cấu của luận án

Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung luận án

gồm 4 chương:

Chương 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu

Chương 2. Những vấn đề lý luận về chính sách pháp luật tố tụng hình sự đối

với người dưới 18 tuổi phạm tội

Chương 3. Chính sách pháp luật tố tụng hình sự và thực hiện chính sách pháp

luật tố tụng hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội ở Việt Nam

Chưong 4. Hoàn thiện chính sách pháp luật tố tụng hình sự đối với người dưới

18 tuổi phạm tội ở nước ta hiện nay.

9

Chương 1

TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU

1.1 Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài

1.1.1 Các công trình nghiên cứu về chính sách hình sự, chính sách pháp

luật tố tụng hình sự

- Ở cấp độ giáo trình giảng dạy tại các trường đại học có thể kể đến công trình

như “Уголовная политика : учебник для бакалавриата и магистратуры / В. П.

Ревин, Ю. С. Жариков, В. В. Ревина. - 2-е изд., испр. и доп. - М. :

Издательство Юрайт, 2018” (tạm dịch: Chính sách hình sự: giáo trình cho hệ cử

nhân và thạc sỹ/V.P.Revin, Y.S.Zarikov, V.V.Revin. - tái bản lần thứ hai, sửa đổi và

bổ sung. - M.: Nxb Yurayt, 2018) do giáo sư Revin V.P. chủ biên. Giáo trình bao

gồm 11 chương đề cập đến các vấn đề chung như khái niệm, nguyên tắc và các

hướng cơ bản của CSHS, quan niệm hiện đại về CSHS và hệ thống các chủ thể hiện

thực hóa CSHS cũng như các vấn đề cụ thể liên quan đến hiện thực hóa CSHS trong

các lĩnh vực bảo vệ con người, bảo vệ kinh tế, đấu tranh với tội phạm có tổ chức, tội

phạm chuyên nghiệp v.v... Trong giáo trình, các tác giả dành riêng Сhương 8 để bàn

về việc hiện thực hóa CSHS trong đấu tranh với tội phạm do người chưa thành niên

thực hiện. Có thể nói đây là một công trình nghiên cứu công phu, cập nhật về vấn đề

CSHS. Kết quả nghiên cứu của công trình có thể được tiếp thu trong việc giải quyết

các nội dung của luận án.

- Giáo trình “Уголовное право Российской Федерации. Общая часть:

Учебник для вузов/Под ред. В.С. Комиссарова, Н.Е. Крыловой, И.М. Тяжковой.

- М.: Статут, 2012‖ (tạm dịch: Luật hình sự Liên bang Nga. Phần chung: Giáo

trình dành cho đại học/Chủ biên V.S. Komissarov, N.E.Krylova, I.M. Tyaskova. M.:

Status, 2012.) của tập thể tác giả trường Đại học tổng hợp quốc gia Lomonosov.

Bàn về CSHS các tác giả cho rằng CSHS là những hướng tổng quát do nhà nước

ban hành xác định nguyên tắc, mục đích và phương tiện tác động đến tình hình tội

phạm thông qua việc xây dựng pháp luật hình sự, thực tiễn áp dụng pháp luật hình

sự cũng như tác động tới văn hóa pháp lý và ý thức pháp luật của người dân. Quan

điểm của tác giả, CSHS là một phần của khái niệm rộng hơn “chính sách đấu tranh