Thư viện tri thức trực tuyến
Kho tài liệu với 50,000+ tài liệu học thuật
© 2023 Siêu thị PDF - Kho tài liệu học thuật hàng đầu Việt Nam
Chính sách cổ tức của các doanh nghiệp thủy sản niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam
Nội dung xem thử
Mô tả chi tiết
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ TÀI CHÍNH
HỌC VIỆN TÀI CHÍNH
--------------
BẠCH THỊ THU HƯỜNG
CHÍNH SÁCH CỔ TỨC CỦA CÁC DOANH NGHIỆP
THỦY SẢN NIÊM YẾT TRÊN THỊ TRƯỜNG
CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
HÀ NỘI – 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ TÀI CHÍNH
HỌC VIỆN TÀI CHÍNH
--------------
CHÍNH SÁCH CỔ TỨC CỦA CÁC DOANH NGHIỆP
THỦY SẢN NIÊM YẾT TRÊN THỊ TRƯỜNG
CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM
Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng
Mã số: 9.34.02.01
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS, TS. NGUYỄN THỊ HÀ
2. TS. NGUYỄN THẾ THỌ
HÀ NỘI – 2020
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan bản luận án là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số
liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng.
Tác giả luận án
Bạch Thị Thu Hường
ii
LỜI CAM ĐOAN
Luận văn được hoàn thành với sự giúp đỡ nhiệt tình của Ban giám đốc Học
viện Tài chính, của tập thể lãnh đạo và các thầy cô Khoa sau đại học, Khoa Tài
chính doanh nghiệp, Bộ môn Tài chính doanh nghiệp và đặc biệt là công lao hướng
dẫn tận tình, chu đáo của tập thể giáo viên hướng dẫn: PGS,TS. Nguyễn Thị Hà và
TS. Nguyễn Thế Thọ. Em xin được gửi tới các thầy cô lời cảm ơn trân trọng nhất.
Xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình và những tư liệu quý báu được
cung cấp từ các nhà quản lý doanh nghiệp, các cán bộ tại các doanh nghiệp ngành
Thủy sản.
Xin gửi lời cảm ơn chân thành đến gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã nhiệt
tình ủng hộ, chia sẻ những khó khăn để tác giả hoàn thành luận án.
Tác giả luận án
Bạch Thị Thu Hường
iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................ii
MỤC LỤC............................................................................................................ iii
DANH SÁCH TỪ VIẾT TẮT........................................................................... viii
DANH MỤC BẢNG.............................................................................................ix
DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ..........................................................................xi
PHẦN MỞ ĐẦU....................................................................................................1
CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN VỀ CỔ TỨC VÀ CHÍNH SÁCH CỔ TỨC CỦA
CÔNG TY CỔ PHẦN..........................................................................................18
1.1. CÔNG TY CỔ PHẦN, LỢI NHUẬN VÀ CỔ TỨC CỦA CÔNG TY........18
1.1.1. Công ty cổ phần và lợi nhuận của công ty.................................................18
1.1.1.1. Khái quát về công ty cổ phần..................................................................18
1.1.1.2. Lợi nhuận của công ty cổ phần...............................................................20
1.1.2. Cổ tức của công ty cổ phần ........................................................................21
1.1.2.1. Khái niệm về cổ tức.................................................................................21
1.1.2.2. Quy trình trả cổ tức của công ty cổ phần ...............................................23
1.1.2.3. Mua lại cổ phần thay vì trả cổ tức ..........................................................24
1.2. CHÍNH SÁCH CỔ TỨC CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN................................27
1.2.1. Khái niệm và mục tiêu của chính sách cổ tức............................................27
1.2.1.1. Khái niệm về chính sách cổ tức ..............................................................27
1.2.1.2. Mục tiêu của chính sách cổ tức...............................................................29
1.2.2. Vai trò của chính sách cổ tức .....................................................................30
1.2.3. Nội dung chính sách cổ tức........................................................................31
1.2.3.1. Các mô hình chính sách cổ tức ...............................................................31
1.2.3.2. Hình thức trả cổ tức ................................................................................41
1.2.4. Các chỉ tiêu phản ánh chính sách cổ tức ....................................................45
1.2.5. Tác động của chính sách cổ tức .................................................................47
1.2.5.1. Tác động của chính sách cổ tức tới giá trị của công ty ..........................47
iv
1.2.5.2. Tác động của chính sách cổ tức tới chi phí sử dụng vốn của công ty ....48
1.2.5.3. Tác động của chính sách cổ tức tới tỷ lệ tăng trưởng bền vững của công
ty ...........................................................................................................................49
1.2.5.4. Tác động của chính sách cổ tức tới khả năng thanh toán của công ty...50
1.2.5.5. Tác động của chính sách cổ tức tới mối quan hệ giữa cổ đông của công
ty và các chủ nợ....................................................................................................51
1.2.5.6. Tác động của chính sách cổ tức tới mối quan hệ nội bộ công ty............52
1.2.6. Các nhân tố tác động đến chính sách cổ tức ..............................................54
1.2.6.1. Các nhân tố bên ngoài ............................................................................54
1.2.6.2. Các nhân tố bên trong.............................................................................56
1.3. KINH NGHIỆM VỀ CHÍNH SÁCH CỔ TỨC CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN
Ở MỘT SỐ NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI VÀ BÀI HỌC CHO VIỆT NAM ..........58
1.3.1. Kinh nghiệm về chính sách cổ tức của công ty cổ phần ở một số nước trên
thế giới..................................................................................................................58
1.3.1.1. Chính sách cổ tức của các công ty ở Hoa Kỳ .........................................58
1.3.1.2. Chính sách cổ tức của các công ty ở Úc.................................................61
1.3.1.3. Chính sách cổ tức của các công ty ở Nhật Bản ......................................62
1.3.1.4. Chính sách cổ tức của các công ty ở Hàn Quốc .....................................63
1.3.2. Bài học cho Việt Nam................................................................................65
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VỀ CHÍNH SÁCH CỔ TỨC TẠI CÁC DOANH
NGHIỆP THỦY SẢN NIÊM YẾT TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN
VIỆT NAM. .........................................................................................................67
2.1. TỔNG QUAN VỀ NGÀNH THỦY SẢN VÀ CÁC CÔNG TY THỦY SẢN
NIÊM YẾT TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM. .................67
2.1.1. Tổng quan về ngành thủy sản ....................................................................67
2.1.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của ngành thủy sản Việt Nam.........67
2.1.1.2. Đặc điểm hoạt động kinh doanh .............................................................68
2.1.2. Tổng quan về các doanh nghiệp thủy sản niêm yết trên thị trường chứng
khoán Việt Nam ...................................................................................................72
v
2.1.3. Khái quát tình hình tài chính của các doanh nghiệp thủy sản niêm yết trên
thị trường chứng khoán Việt Nam .......................................................................75
2.1.3.1. Quy mô vốn kinh doanh ..........................................................................75
2.1.3.2. Cơ cấu tài sản .........................................................................................76
2.1.3.3. Cơ cấu nguồn vốn ...................................................................................78
2.1.3.4. Khả năng thanh toán...............................................................................80
2.1.3.5. Hiệu quả hoạt động kinh doanh..............................................................82
2.2. THỰC TRẠNG VỀ CHÍNH SÁCH CỔ TỨC TẠI CÁC CÔNG TY THỦY
SẢN NIÊM YẾT TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM .........85
2.2.1. Khái quát về tình hình trả cổ tức của các công ty cổ phần thủy sản niêm
yết.........................................................................................................................85
2.2.2. Hình thức trả cổ tức và số lần trả cổ tức ....................................................87
2.2.2.1. Hình thức trả cổ tức ................................................................................87
2.2.2.2. Số lần hay tần suất trả cổ tức .................................................................90
2.2.3. Mức trả cổ tức ............................................................................................90
2.2.4. Hệ số trả cổ tức ..........................................................................................96
2.2.5. Mô hình chính sách cổ tức .......................................................................100
2.2.5.1. Nhóm công ty theo mô hình chính sách cổ tức ổn định ........................101
2.2.5.2. Nhóm công ty theo mô hình chính sách cổ tức thặng dư ......................104
2.2.5.3. Công ty theo mô hình chính sách cổ tức cố định ở mức thấp và chia thêm
cổ tức vào cuối năm ...........................................................................................106
2.2.5.4. Một số công ty chưa định hình mô hình chính sách cổ tức rõ ràng .....106
2.2.6. Tác động của chính sách cổ tức ...............................................................107
2.2.6.1. Tác động của chính sách cổ tức đến giá trị các công ty thủy sản niêm yết
trên thị trường chứng khoán ở Việt Nam ...........................................................108
2.2.6.2. Tác động của chính sách cổ tức đến tỷ lệ tăng trưởng bền vững của các
công ty thủy sản niêm yết trên thị trường chứng khoán ở Việt Nam .................113
2.2.7. Các nhân tố tác động đến chính sách cổ tức của các công ty thủy sản niêm
yết trên thị trường chứng khoán ở Việt Nam.....................................................115
vi
2.3. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG VỀ CHÍNH SÁCH CỔ TỨC TẠI CÁC
CÔNG TY THỦY SẢN NIÊM YẾT TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN
VIỆT NAM ........................................................................................................126
2.3.1. Những kết quả đạt được ...........................................................................126
2.3.2. Những hạn chế trong chính sách cổ tức tại các công ty cổ phần thủy sản
niêm yết..............................................................................................................128
2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế .............................................................131
2.3.3.1. Nguyên nhân khách quan.....................................................................131
2.3.3.1. Nguyên nhân chủ quan.........................................................................133
CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CHÍNH SÁCH CỔ TỨC TẠI CÁC
DOANH NGHIỆP THỦY SẢN NIÊM YẾT TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG
KHOÁN VIỆT NAM.........................................................................................138
3.1. BỐI CẢNH KINH TẾ - XÃ HỘI, CƠ HỘI, THÁCH THỨC VÀ ĐỊNH
HƯỚNG PHÁT TRIỂN NGÀNH THỦY SẢN Ở VIỆT NAM TRONG GIAI
ĐOẠN 2020 – 2030 ...........................................................................................138
3.1.1. Bối cảnh kinh tế - xã hội trong nước và quốc tế ......................................138
3.1.2. Cơ hội và thách thức đối với ngành Thủy sản Việt Nam.........................144
3.1.3. Định hướng phát triển ngành Thủy sản Việt Nam trong giai đoạn 2020 –
2030....................................................................................................................146
3.1.3.1. Quan điểm phát triển ............................................................................147
3.1.3.2. Mục tiêu phát triển................................................................................147
3.1.3.3. Định hướng phát triển...........................................................................148
3.2. CÁC QUAN ĐIỂM CẦN QUÁN TRIỆT TRONG VIỆC HOÀN THIỆN
CHÍNH SÁCH CỔ TỨC TẠI CÁC DOANH NGHIỆP THỦY SẢN NIÊM YẾT
TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM ....................................149
3.2.1. Chính sách cổ tức phải hướng tới lợi ích của cổ đông.............................149
3.2.2. Chính sách cổ tức phải xem xét trên cơ sở hài hoà lợi ích trước mắt với lợi
ích lâu dài ...........................................................................................................150
3.2.3. Chính sách cổ tức phải được xem xét trên cơ sở lợi nhuận và dòng tiền
thực tế của công ty .............................................................................................151
vii
3.3.4. Chính sách cổ tức phải phù hợp đặc điểm kinh tế - kỹ thuật của ngành mà
công ty đang hoạt động ......................................................................................151
3.3. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CHÍNH SÁCH CỔ TỨC TẠI CÁC DOANH
NGHIỆP THỦY SẢN NIÊM YẾT TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN
VIỆT NAM ........................................................................................................151
3.3.1. Hoàn thiện việc lựa chọn mô hình chính sách cổ tức phù hợp ................151
3.3.2. Hoàn thiện quy trình hoạch định chính sách cổ tức.................................155
3.3.3. Kết hợp chặt chẽ chính sách đầu tư và chính sách tài trợ và chính sách cổ
tức.......................................................................................................................158
3.3.4. Hoàn thiện chính sách cổ tức phù hợp với từng giai đoạn chu kỳ sống của
doanh nghiệp ......................................................................................................160
3.3.5. Đa dạng hóa hình thức trả cổ tức .............................................................163
3.3.6. Xác định số lần phù hợp trả cổ tức trong năm.........................................167
3.3.7. Vận dụng mua lại cổ phần thay vì trả cổ tức ...........................................168
3.3.8. Xây dựng kế hoạch dòng tiền bảo đảm thực hiện chính sách trả cổ tức của
công ty................................................................................................................171
3.4. ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN GIẢI PHÁP .....................................................174
3.4.1. Đẩy mạnh minh bạch hóa và công khai thông tin về công ty cổ phần niêm
yết.......................................................................................................................174
3.4.2. Thực hiện ưu đãi hơn về thuế thu nhập doanh nghiệp đối với doanh nghiệp
thủy sản ..............................................................................................................175
3.4.3. Nâng cao hiệu quả kinh doanh.................................................................177
KẾT LUẬN........................................................................................................181
viii
DANH SÁCH TỪ VIẾT TẮT
STT Từ viết tắt Diễn giải
1 CSCT Chính sách cổ tức
2 CTCP Công ty cổ phần
3 DN Doanh nghiệp
4 DPS Dividend per share – Cổ tức mỗi cổ phần
5 EPS Earning per share – Thu nhập trên mỗi cổ phần
6 FEM Fixed Effects Model – Mô hình tác động cố định
7 HNX Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội
8 HOSE Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh
9 OLS Ordinary least squares
10 PE Tỷ số giá trên thu nhập mỗi cổ phiếu
11 REM Random Effects Model – Mô hình tác động ngẫu nhiên
12 UBCK Ủy Ban Chứng Khoán
ix
DANH MỤC BẢNG
STT Tên bảng Trang
1 Bảng 1.1: Thuế cổ tức ở Hoa Kỳ giai đoạn 2003 – 2017 61
2
Bảng 2.1: Các công ty thủy sản niêm yết trên thị trường chứng
khoán Việt Nam trong mẫu nghiên cứu tính đến thời điểm
31/12/2018
73
3
Bảng 2.2: Phân nhóm các công ty thủy sản niêm yết theo quy mô
vốn kinh doanh 74
4
Bảng 2.3: Phân nhóm các công ty thủy sản niêm yết theo hiệu
quả kinh doanh
75
5
Bảng 2.4: Thống kê các công ty thủy sản niêm yết trả cổ tức giai
đoạn 2010 – 2018
85
6
Bảng 2.5: Các hình thức trả cổ tức của các công ty cổ phần thủy
sản niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam giai đoạn
2010 – 2018
88
7
Bảng 2.6: Mức trả cổ tức của các công ty thủy sản niêm yết giai
đoạn 2010 – 2018
91
8
Bảng 2.7: Mức cổ tức của các công ty thủy sản niêm yết phân
loại theo quy mô vốn và hiệu quả kinh doanh 94
9
Bảng 2.8: Hệ số trả cổ tức của các công ty thủy sản niêm yết,
giai đoạn 2010 – 2018
96
10
Bảng 2.9: Hệ số trả cổ tức của các công ty thủy sản niêm yết
phân loại theo quy mô và hiệu quả, giai đoạn 2010 – 2018
98
11 Bảng 2.10: Mô tả các biến trong mô hình 108-109
12 Bảng 2.11: Kết quả Hausman test 110
13 Bảng 2.12: Kết quả kiểm định phương sai sai số thay đổi 111
14 Bảng 2.13: Kết quả ước lượng hồi quy 111
15
Bảng 2.14: Tác động của chính sách cổ tức đến tỷ lệ tăng trưởng
bền vững của các công ty thủy sản niêm yết giai đoạn 2010 –
2018
113
16 Bảng 2.15: Mô tả các biến trong mô hình 119-120
x
17 Bảng 2.16: Kết quả Hausman test 121
18 Bảng 2.18: Kết quả ước lượng hồi quy 122
19 Bảng 2.19: Kế hoạch dòng tiền của công ty 174
xi
DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ
STT Tên bảng Trang
1
Biểu đồ 1.1: Lợi nhuận sau thuế bình quân và Cổ tức một cổ
phần của các công ty Hoa Kỳ qua các năm 59
2
Biểu đồ 1.2: Hệ số trả cổ tức ở Hoa Kỳ giai đoạn 1960 đến năm
2015 60
3
Biểu đồ 1.3: Hệ số trả cổ tức ở Úc và một số nước khác trên thế
giới 62
4 Biểu đồ 1.4: Hệ số trả cổ tức của Nhật Bản và một số nước khác 62
5
Biểu đồ 1.5: Mức cổ tức và Hệ số trả cổ tức của các công ty
Nhật Bản giai đoạn 1989 – 2013 63
6 Biểu đồ 1.6: Hệ số trả cổ tức ở Hàn Quốc và một số nước khác 64
7
Biểu đồ 2.1: Kim ngạch và tốc độ tăng (giảm) xuất khẩu thủy
sản của Việt Nam giai đoạn 2006 – 2018 68
8 Sơ đồ 2.2: Chuỗi giá trị ngành thủy sản 69
9
Biểu đồ 2.3: Quy mô vốn kinh doanh của các công ty thủy sản
niêm yết cuối năm 2018 74
10 Biểu đồ 2.4: Quy mô vốn kinh doanh bình quân của các công ty
thủy sản niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam 76
11 Biểu đồ 2.5: Cơ cấu tài sản bình quân của các công ty thủy sản
niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam 77
12 Biểu đồ 2.6: Tỷ trọng TSDH của các công ty thủy sản niêm yết
phân loại theo quy mô và hiệu quả kinh doanh (%) 77
13 Biểu đồ 2.7: Cơ cấu nguồn vốn của các công ty thủy sản niêm
yết giai đoạn 2010 – 2018 78
14
Biểu đồ 2.8: Hệ số nợ trung bình của các công ty thủy sản niêm
yết phân loại theo quy mô vốn và hiệu quả kinh doanh giai đoạn
2010 – 2018
79
15 Biểu đồ 2.9: Khả năng thanh toán của các công ty thủy sản niêm
yết giai đoạn 2010 – 2018 80
xii
16
Biểu đồ 2.10: Khả năng thanh toán của các công ty thủy sản
niêm yết phân loại theo quy mô vốn và hiệu quả kinh doanh giai
đoạn 2010 – 2018
81
17 Biểu đồ 2.11: Doanh thu thuần và lợi nhuận bình quân của các
công ty thủy sản niêm yết giai đoạn 2010 – 2018 82
18 Biểu đồ 2.12: Tỷ suất lợi nhuận của các công ty thủy sản niêm
yết giai đoạn 2010 – 2018 84
19
Biểu đồ 2.13: Tỷ suất lợi nhuận của các công ty thủy sản niêm
yết phân loại theo quy mô vốn và hiệu quả kinh doanh giai đoạn
2010 – 2018
84
20 Biểu đồ 2.14: Các hình thức trả cổ tức của công ty thủy sản niêm
yết giai đoạn 2010 – 2018 89
21
Biểu đồ 2.15: Tỷ lệ tăng trưởng bền vững của các công ty thủy
sản niêm yết phân loại theo quy mô vốn và hiệu quả kinh doanh
giai đoạn 2010 – 2018
114
22 Biểu đồ 3.1: Dự báo tăng trưởng GDP của một số quốc gia 138
1
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Chính sách cổ tức của công ty cổ phần ấn định mức lợi nhuận sau thuế chi
trả cho các cổ đông và phần lợi nhuận giữ lại để tái đầu tư. Chính sách cổ tức cùng
với chính sách đầu tư và chính sách tài trợ là một trong ba chính sách tài chính có
tính chất chiến lược ảnh hưởng quyết định đến giá trị của doanh nghiệp cũng như sự
tồn tại và phát triển của công ty. Tầm quan trọng của chính sách cổ tức đã thu hút
sự quan tâm của các nhà kinh tế, không phải ngẫu nhiên mà trên thế giới đã hình
thành nên các trường phái lý thuyết về chính sách cổ tức: Trường phái hữu khuynh
bảo thủ tin rằng một sự gia tăng trong tỷ lệ chi trả cổ tức sẽ làm tăng giá trị doanh
nghiệp; Trường phái tả khuynh cấp tiến tin rằng một sự gia tăng trong tỷ lệ chi trả
cổ tức sẽ làm giảm giá trị doanh nghiêp; Còn trường phái trung dung lại cho rằng
chính sách cổ tức không tác động gì đến giá trị doanh nghiệp. Các cuộc tranh luận
về chính sách cổ tức trên thế giới cho đến nay vẫn đang tiếp diễn. Điều đó cho thấy
sự phong phú và phức tạp trong lý thuyết về chính sách cổ tức. Mặc dù vậy, các lý
thuyết này đã đặt nền tảng và gợi mở cho việc xây dựng các chính sách cổ tức trong
thực tiễn hoạt động của các công ty cổ phần ở các nước trên thế giới. Hiện nay, các
chính sách cổ tức trong thực tiễn thường được các công ty cổ phần ở các nước
thường áp dụng là: Chính sách ổn định cổ tức, chính sách thặng dư cổ tức, chính
sách tỷ lệ chi trả cố định, chính sách trả cổ tức nhỏ trong năm và trả cổ tức bổ sung
ở cuối năm… Cùng với sự phát triển của nền kinh tế, công ty cổ phần ở các nước
ngày càng tìm các giải pháp hoàn thiện chính sách cổ tức hướng tới sự cân bằng
giữa cổ tức hiện tại cho cổ đông và sự tăng trưởng của công ty trong tương lai sao
cho tối đa hóa giá trị công ty.
Ở Việt Nam, trong những năm vừa qua, ngành thủy sản đã đóng góp tích cực
trong chuyển đổi cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn, đóng góp hiệu quả cho
công cuộc xóa đói, giảm nghèo, giải quyết việc làm cho trên bốn triệu lao động,
nâng cao đời sống cho cộng đồng dân cư khắp các vùng nông thôn, ven biển, đồng
bằng, trung du, miền núi…, đồng thời góp phần quan trọng trong bảo vệ an ninh