"chiếu dời đô" từ góc nhìn triết học, đạo đức học và mỹ học

TRIET HOC, SO 12 (235), THANG 12-2010

•'CBDd&LTDdt t DO "

TIT GOC NHI N TRIET HOC, DAO Dlf c HOC VA M Y HOC

NGUYEN VA N PHUC*'

Khang dinh "Chieu ddi dd' cua Ly Cong Udn la mot kiet tdc mang nhQng gid tri nhieu

chieu, nhieu ldp co y nghia khong chi ddi vdi qud khd, md con dot vdi hdm nay vd mai sau,

trong bdi viet nay, tdc gid da diia ra vd ludn gidi nhiing gid tri do tdphiiOng dien triet hoc. dao

ddc hpc vd my hpc qua quan niem cua Ly Cong Udn ve menh trdi vd long ddn, ve bdn pkdn va

vai trd cua kinh dd - noi thang dia. Vdi nhiing luan giai do, tdc gid da ldm rd tdm nhin chien

liipc dam tinh triet hoc, diic dp nhdn di ldn lao, cam hdng va thi hieu thdm my manh me, tinh

te trong "Chieu ddi do" cua Ly Cdng Udn.

hung sang tao van hoa dich thUc

luon la nhiing khoi da dien ma

nhin nhan ti i phUdng dien, chieu

canh nao cung cd the tim ra va kha i

thac dUdc nhiing ldp nghia va gia tr i

cua chiing. Chieu ddi do cua Ly Cdng

Uan la mot sang tao, mot tac pham nhd

vay. Da co nhieu cdng trin h nghien ciiu,

danh gia tac pham nay ti i cac phUdng

dien sii hoc, van hoc, chinh tri hoc, van

hoa hoc, xa hoi hoc, dia ly hoc,... NhUng,

dudng nhU cang nghien ciiu, cang khai

thac thi Chieu ddi do cang anh len

nhiing gia tri nhieu chieu, nhieu ldp cd y

nghia khong chi doi vdi qua khd, ma cdn

ddi vdi horn nay va mai sau. Trong tin h

than dd, bai viet nay mudn gdp phan tim

hieu ldp nghia, y nghia va gia tri ciia

kiet tac nay tii phudng dien triet hoc,

dqo diic hoc va my hoc.

NhU chinh ten ciia nd, Chieu ddi do

cd noi dung la nhiing ly giai cua Ly

Cdng Uan ve sU can thiet phai ddi do ti i

Hoa L u ra Da i La de tao dieu kien cho

sii phat trien dat nUdc.

Bang viec khao sat nhiing cuoc ddi

do trong lich sii Trung Hoa, Ly Cdng

Uan da chi ra cho moi ngUdi thay rang,

nha ThUdng den Ban canh da ddi do

nam lan, nha Chu den Thanh vUdng da

ddi do ba lan. Nh u vay, viec ddi do da cd

tien le va la hien tUdng binh thUdng.

Kin h do, nhU sii ly giai cua Ly Cdng

Uan, gan lien vdi sU hung vong cua mot

trieu dai, mot dan toe, mot qud'c gia.

Mot trieu dai mud'n mUu toan nghiep

ldn, mot qud'c gia mud'n cUdng thinh,

ben viing, trUdng ton can phai cd mot

kin h do dii t u each la dau md'i giao

thdng, trung tam chinh tri , kin h te, van

hoa de khdng chi mUu toan nghiep ldn,

(*) Pho giao sit, tien si, Tracing phong Dao diic hoc

- My hoc, Vien Triet hoc, Vien Khoa hoc xa hoi

Viet Nam.

11