Chế độ bảo hiểm thai sản kinh nghiệm của thế giới và kiến nghị với Việt Nam

Chuyên mục: Xã hội & Nhân văn hác - TẠP CHÍ KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH SỐ 03 (2017)

92

CHẾ ĐỘ BẢO HIỂM THAI SẢN

KINH NGHIỆM CỦA THẾ GIỚI VÀ KIẾN NGHỊ VỚI VIỆT NAM

Trần Thị Kim Anh

Tóm tắt

Chế độ bảo hiểm thai sản là một chế độ bảo hiểm đặc thù của hệ thống các chế độ của Bảo hiểm xã hội

(BHXH). Đó là sự bảo đảm một phần thu nhập bị giảm và chi phí tăng thêm cho người lao động (NLĐ)

khi mang thai, thực hiện các biện pháp tránh thai, nạo hút thai, thai chết lưu, sinh con, khi nhận nuôi

con sơ sinh. Bài viết phân tích quy định của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) và kinh nghiệm của: Đức,

Nga, Thụy Điển, Pháp, Trung Quốc, Nhật Bản trong việc xây dựng chế độ bảo hiểm thai sản để từ đó

rút ra những khuyến nghị cho việc hoàn thiện chế độ này ở Việt Nam.

Từ khóa: Bảo hiểm, Bảo hiểm thai sản, chế độ thai sản

MATERNITY INSURANCE – EXPERIENCES OF THE WORLD AND

RECOMMENDATIONS FOR VIETNAM

Abstract

Maternity insurance is a special insurance scheme of the social insurance scheme. This is a

compensation for partial earnings which is reduced and additional costs which are incurred by

employees during pregnancy, contraception, abortion, stillbirth, childbirth, and adoption of a newborn

child. The article analyzes the provisions of the International Labor Organization (ILO) and the

experiences of Germany, Sweden, France, China and Japan in the development of maternity insurance

schemes to draw out recommendations for the improvement of this scheme in Viet Nam.

Keywords: Insurance, maternity insurance, maternity.

1. Đặt vấn đề

Trong xu hướng toàn cầu hóa, hội nhập nền

kinh tế quốc tế hiện nay, các hoạt động sản xuất

kinh doanh ngày càng được mở rộng và phát

triển. Một trong những nguồn lực quan trọng

quyết định đến sự phát triển của quan hệ sản xuất

đó chính là yếu tố NLĐ Khi quyền và lợi ích của

NLĐ được đảm bảo thì quan hệ lao động sẽ được

ổn định. Chế độ bảo hiểm thai sản là một chế độ

bảo hiểm xã hội (BHXH) được pháp luật quốc tế

và pháp luật quốc gia ghi nhận nhằm đảm bảo

quyền lợi cho NLĐ Là một quốc gia có chế độ

bảo hiểm thai sản muộn so với các nước phát

triển khác, Việt Nam cần có sự nhìn nhận và tiếp

thu có chọn lọc những điểm phù hợp để hoàn

thiện chế độ chế độ này.

2. Phƣơng pháp nghiên cứu

Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp: báo cáo

và tài liệu của ILO, báo cáo và số liệu của BHXH

Việt Nam và một số nghiên cứu của các tác giả

trong nước.

Phương pháp phân tích số liệu: sử dụng

phương pháp so sánh thống kê và mô tả thống kê.

3. Kết quả nghiên cứu

3.1. Chế độ bảo hiểm thai sản trong các Công

ước và khuyến nghị của Tổ chức Lao động

Quốc tế

Một trong những chức năng chính của ILO là

hình thành những quy định có tính pháp lý và

chương trình mang tính toàn cầu nhằm cải thiện

điều kiện sống và làm việc của người lao động.

ILO ghi nhận chế độ bảo hiểm thai sản là một

trong ba chế độ BHXH quan trọng. Cụ thể, Điều

2 Công ước 102 của ILO quy định:“mọi nước

thành viên chịu hiệu lực của Công ước này sẽ

phải áp dụng: ít nhất là 3 phần trong các phần II,

III, IV, V, VI, VII, VIII, IX và X…”. Trong đó

phần VIII quy định về chế độ trợ cấp thai sản.

- Về đối tượng áp dụng chế độ bảo hiểm thai

sản:

Theo Điều 43 Công ước 102 của ILO, đối

tượng được bảo vệ bởi chế độ thai sản bao gồm:

mọi phụ nữ là lao động làm công ăn lương với số

lượng tham gia tối thiểu là 50% hoặc toàn bộ phụ

nữ hoạt động kinh tế thường trú trong nước với

số lượng tham gia tối thiểu là 20%; hoặc toàn bộ

dân cư thường trú trong nước với số lượng tham

gia tối thiểu là 50% Đối với các quốc gia có nền

kinh tế và phương tiện y tế chưa phát triển đủ

mức và có bản tuyên bố được phê chuẩn việc

thực hiện chưa đầy đủ các khuyến cáo theo Công

ước 102 thì diện bảo vệ bao gồm những NLĐ

làm công ăn lương nhưng tối thiểu là 50% số

người làm việc trong các cơ sở công nghiệp sử

dụng ít nhất 20 lao động.

- Về điều kiện hưởng bảo hiểm thai sản:

Điều 47 Công ước số 102 của ILO quy định:

“Trường hợp bảo vệ bao gồm thai nghén, sinh đẻ

và những hậu quả tiếp theo, và sự gián đoạn thu

nhập nảy sinh như pháp luật của quốc gia quy định”.

Đồng thời, để tránh lạm dụng chế độ trợ cấp

thai sản, có thể bổ sung quy định về điều kiện

hưởng trợ cấp thai sản là phải có một khoảng thời

gian tham gia BHXH tối thiểu, gọi là thâm niên

BHXH.

- Về mức hưởng, thời gian hưởng chế độ bảo hiểm

thai sản:

Công ước102 của ILO quy định: “Trong trường hợp

gián đoạn thu nhập do thai nghén, sinh đẻ và

những hậu quả tiếp theo, trợ cấp sẽ là chế độ chi

trả định kỳ được tính theo quy định tại Điều 65

hoặc Điều 66. Mức chi trả định kỳ có thể thay đổi