CHẾ ĐỊNH THỪA KẾ TRONG PHÁP LUẬT PHONG KIẾN VIỆT NAM

CHẾ ĐỊNH THỪA KẾ

TRONG PHÁP LUẬT PHONG KIẾN VIỆT NAM

I) MỘT VÀI NÉT VỀ PHÁP LUẬT PHONG KIẾN

Pháp luật ra đời, các vua chúa phong kiến có trong tay một phương tiện hữu hiệu

trong việc điều hành và quản lý nhà nước. Vì vậy, các vua chúa phong kiến đã

không ngừng xây dựng và hoàn thiện pháp luật. Pháp luật phong kiến được xây

dựng và ban bố ở triều vua này nhưng lại tiếp tục được bổ sung và áp dụng ở

những đời vua sau. Tuy nhiên, do tình hình chính trị xã hội ở từng triều đại và mỗi

đời vua có những biến động nên hoạt động xây dựng pháp luật được quan tâm và

phát triển ở các mức độ khác nhau. Nhưng nhìn chung, dưới giác độ pháp điển hoá,

pháp luật phong kiến Đại việt về căn bản có những bộ luật cơ bản như Bộ hình thư

thời nhà Lý; Bộ hình thư thời nhà Trần; Quốc triều hình luật và Quốc triều khám

tụng điều lệ thuộc triều hậu Lê và Bộ Hoàng Việt luật lệ (Luật Gia Long) của triều

Nguyễn…

Song, pháp luật phong kiến mang đặc điểm chung là chưa được chia tách một cách

rạch ròi các ngành luật. Mỗi triều đại thường chỉ ban hành một bộ luật tổng hợp và

bộ luật đó có hiệu lực trong suốt thời kỳ tồn tại của triều đại đó. Đặc biệt những

thành tựu lập pháp trong thời gian này tập trung nhất ở thời kỳ Lê sơ, đỉnh cao là

thời kỳ vua Lê Thánh Tông đã trở thành mẫu mực. Trong gần 40 năm trị vì của

mình, Lê Thánh Tông đã ban hành nhiều luật lệ và còn được lưu lại đến ngày nay.

Không chỉ ban hành nhiều luật lệ (qua các chiếu, chỉ, đạo dụ, sắc phong...) mà hoạt

động tập hợp hoá, pháp điển hoá pháp luật cũng được chú trọng thích đáng. Bộ

Quốc triều hình luật là bộ luật tiêu biểu nhất trong hoạt động lập pháp trong lịch sử

pháp luật phong kiến Việt Nam.

Trừ bộ Quốc triều khám tụng điều lệ là bộ luật về tố tụng, các bộ luật khác trong

thời kỳ này đều có nội dung tổng hợp bao gồm nhiều quy phạm pháp luật của

nhiều ngành luật khác nhau. Bố cục của các bộ luật về cơ bản đều mô phỏng theo

1