Chế định sở hữu nhà ở tại Việt Nam đối với người Việt Nam định cư ở nước ngoài

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM

LÊ QUỐC ĐẠI

CHẾ ĐỊNH SỞ HỮU NHÀ Ở TẠI VIỆT NAM ĐỐI VỚI

NGƯỜI VIỆT NAM ĐỊNH CƯ Ở NƯỚC NGOÀI

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Chuyên ngành: Luật kinh tế

Mã số: 60380107

Người hướng dẫn khoa học: TS. DƯƠNG KIM THẾ NGUYÊN

TP.HỒ CHÍ MINH, NĂM 2017

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM

LÊ QUỐC ĐẠI

CHẾ ĐỊNH SỞ HỮU NHÀ Ở TẠI VIỆT NAM ĐỐI VỚI

NGƯỜI VIỆT NAM ĐỊNH CƯ Ở NƯỚC NGOÀI

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Chuyên ngành: Luật kinh tế

Mã số: 60380107

Người hướng dẫn khoa học: TS DƯƠNG KIM THẾ NGUYÊN

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2017

MỤC LỤC

Lời cam đoan ........................................................................................................... iv

Tóm tắt luận văn .......................................................................................................1

PHẦN MỞ ĐẦU........................................................................................................2

1. Lý do chọn đề tài.....................................................................................................2

3. Tình hình nghiên cứu ..............................................................................................8

4. Mục đích, đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................11

5. Các phương pháp tiến hành nghiên cứu................................................................12

6. Ý nghĩa khoa học và giá trị ứng dụng của đề tài...................................................13

7. Kết cấu của luận văn .............................................................................................14

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ CỦA VIỆC XÂY DỰNG CHẾ ĐỊNH PHÁP LÝ RIÊNG

VỀ SỞ HỮU NHÀ Ở TẠI VIỆT NAM ĐỐI VỚI NGƯỜI VIỆT NAM ĐỊNH

CƯ Ở NƯỚC NGOÀI.............................................................................................15

1.1. Khái quát chung về sở hữu nhà ở tại Việt Nam của người Việt Nam định cư ở

nước ngoài.................................................................................................................15

1.1.1. Khái niệm người Việt Nam định cư ở nước ngoài ......................................15

1.1.2. Hiện trạng người Việt Nam định cư ở nước ngoài......................................16

1.1.3. Khái niệm về nhà ở và sở hữu nhà ở tại Việt Nam của người Việt Nam định

cư ở nước ngoài .....................................................................................................17

1.1.3.1. Khái niệm về nhà ở................................................................................17

1.1.3.2.Khái niệm về sở hữu nhà ở tại Việt Nam của người Việt Nam định cư ở

nước ngoài ..........................................................................................................18

1.2. Sự cần thiết của việc cho phép người Việt Nam định cư ở nước ngoài sở hữu

nhà ở tại Việt Nam ....................................................................................................20

1.2.1. Cơ sở lý luận................................................................................................20

1.2.2. Cơ sở thực tiễn.............................................................................................21

1.3. Lịch sử hình thành và phát triển của pháp luật Việt Nam về chế định sở hữu nhà

ở của người Việt Nam định cư ở nước ngoài............................................................24

1.4. Kinh nghiệm pháp luật nước ngoài về quyền sở hữu nhà ở tại quốc gia nguyên

quán của người có gốc chính quốc ở nước ngoài......................................................26

1.4.1.Kinh nghiệm của Thái Lan ...........................................................................26

1.4.2.Kinh nghiệm của Hồng Kông.......................................................................30

1.4.3.Kinh nghiệm của Trung Quốc ......................................................................32

1.4.4.Kinh nghiệm của Singapore..........................................................................35

1.4.5.Kinh nghiệm của Malaysia ...........................................................................37

Tiểu kết luận chương 1..............................................................................................40

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VIỆT NAM HIỆN HÀNH VỀ SỞ

HỮU NHÀ Ở CỦA NGƯỜI VIỆT NAM ĐỊNH CƯ Ở NƯỚC NGOÀI...........41

2.1. Quy định của pháp luật hiện hành về người Việt Nam định cư ở nước ngoài sở

hữu nhà ở tại Việt Nam.............................................................................................41

2.1.1. Về đối tượng người Việt Nam định cư ở nước ngoài được sở hữu nhà tại

Việt Nam................................................................................................................41

2.1.2. Điều kiện về năng lực chủ thể người Việt Nam định cư ở nước ngoài sở

hữu nhà ở tại Việt Nam:.........................................................................................41

2.1.3. Về hình thức nhận xác lập quyền sở hữu nhà ở tại Việt Nam của người Việt

Nam định cư ở nước ngoài: ...................................................................................43

2.2. Quy định về quyền và nghĩa vụ của chủ sở hữu nhà ở là người Việt Nam định

cư ở nước ngoài.........................................................................................................44

2.3. So sánh quy định về sở hữu nhà ở của công dân có quốc tịch và không còn giữ

quốc tịch của Việt Nam.............................................................................................47

2.4. Quy định xử lý các vi phạm về sở hữu nhà ở của người Việt Nam định cư ở

nước ngoài tại Việt Nam ...........................................................................................52

Tiểu kết luận chương 2..............................................................................................55

CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CHẾ ĐỊNH VỀ SỞ HỮU NHÀ Ở

CỦA NGƯỜI VIỆT NAM ĐỊNH CƯ Ở NƯỚC NGOÀI ...................................56

3.1. Thực tiễn áp dụng pháp luật về nhà ở của người Việt Nam định cư ở nước

ngoài tại Việt Nam ....................................................................................................56

3.1.1. Vướng mắc trong quy định của pháp luật về điều kiện của các đối tượng

người Việt Nam định cư nước ngoài được sở hữu nhà tại Việt Nam....................58

3.1.2. Vướng mắc của pháp luật trong quy định về vấn đề thực hiện quyền và

nghĩa vụ của người Việt Nam định cư nước ngoài khi được sở hữu nhà ở tại Việt

Nam........................................................................................................................62

3.1.3. Vướng mắc của pháp luật trong quy định về vấn đề trình tự thủ tục cấp giấy

chứng nhận quyền sở hữu nhà ở tại Việt Nam của người Việt Nam định cư nước

ngoài.......................................................................................................................63

3.2. Những giải pháp và kiến nghị hoàn thiện chế định về sở hữu nhà ở của người

Việt Nam định cư ở nước ngoài................................................................................63

Tiểu kết luận chương 3..............................................................................................67

KẾT LUẬN..............................................................................................................68

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................2

DANH MỤC VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT............................................8

Lời cam đoan

Tôi tên là LÊ QUỐC ĐẠI - mã số học viên: 7701250418A, là học viên lớp Cao

học Luật - Khóa 25 - Chuyên ngành Luật Kinh tế, Khoa Luật, Trường Đại học Kinh

tế Tp. Hồ Chí Minh, là tác giả của Luận văn Thạc sĩ luật học với đề tài “Chế định

sở hữu nhà ở tại Việt Nam đối với người Việt Nam định cư ở nước ngoài” (Sau

đây gọi tắt là “Luận văn”).

Tôi xin cam đoan tất cả các nội dung được trình bày trong Luận văn này là kết quả

nghiên cứu độc lập của cá nhân tôi dưới sự hướng dẫn của người hướng dẫn khoa

học. Trong Luận văn có sử dụng, trích dẫn một số ý kiến, quan điểm khoa học của

một số tác giả. Các thông tin này đều được trích dẫn nguồn cụ thể, chính xác và có

thể kiểm chứng. Các số liệu, thông tin được sử dụng trong Luận văn là hoàn toàn

khách quan và trung thực.

Học viên thực hiện

Lê Quốc Đại

1

Tóm tắt luận văn

Luận văn được trình bày trên cơ sở nhu cầu sở hữu nhà tại Việt Nam của

người Việt Nam định cư ở nước ngoài. Tìm hiểu thế nào là người Việt Nam định cư

ở nước ngoài và tình hình sở hữu nhà tại Việt Nam của người Việt Nam định cư ở

nước ngoài (kiều bào, Việt kiều) từ đó vận dụng giải thích các pháp luật liên quan

hiện hành. Tìm hiểu xem thực trạng pháp luật hiện hành có đáp ứng được nhu cầu

sở hữu nhà tại Việt Nam của người Việt Nam định cư ở nước ngoài hiện còn giữ

quốc tịch và không còn giữ quốc tịch thì sẽ có những quyền gì khi mong muốn sở

hữu nhà đất tại Việt Nam. Tìm hiểu xem quyền sở hữu nhà trước pháp luật hiện

hành của người Việt Nam định cư ở nước ngoài có khác hay giống nhau với công

dân Việt Nam trong nước, nếu khác thì khác ở điểm nào. Tìm hiểu luật pháp các

nước gần gũi với Việt Nam về sở hữu nhà dành cho người nước ngoài và kiều dân

như thế nào, trên cơ sở đó có sự so sánh đối chiếu với pháp luật trong nước. Những

vướng mắc trong quy định của pháp luật trong thực tiễn áp dụng pháp luật về nhà ở

và những giải pháp kiến nghị hoàn thiện pháp luật về sở hữu nhà ở cho người Việt

Nam định cư ở nước ngoài hiện nay. Việc tìm hiểu và giải thích này giúp sáng tỏ

hơn những chế định pháp luật về sở hữu nhà ở tại Việt Nam đối với người Việt

Nam định cư ở nước ngoài.

2

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Theo số liệu thống kê của Ủy ban về người Việt Nam ở nước ngoài, cộng

đồng người Việt Nam định cư ở nước ngoài hiện có trên 4,5 triệu người, tăng gần

gấp 3 lần so với những năm 1980, hơn 25 lần so với năm 1975 và phân bố không

đồng đều tại hơn 100 quốc gia và vùng lãnh thổ trên khắp thế giới, kể cả những khu

vực nghèo, đang phát triển ở châu Phi, Trung Đông và Nam Mỹ, hoặc các đảo nhỏ

ở Thái Bình Dương. Đại bộ phận người Việt (khoảng 98%) tập trung ở 21 nước

thuộc các khu vực địa lý: Bắc Mỹ, Tây Bắc Âu, Nga và Đông Âu, Đông Nam Á,

Đông Bắc Á và châu Đại Dương. Tại các khu vực như Nam Á và Tây Bắc Á, Trung

Đông, châu Phi, Nam Mỹ, tuy có người Việt làm ăn sinh sống, nhưng số lượng

không đáng kể.

1 Trong đó gần 2 triệu người đang sống tại Mỹ, có tiềm năng về tài

chính, tri thức, có sự ảnh hưởng trong sự phát triển, đổi mới đi lên của đất nước và

hội nhập kinh tế thế giới2

.

Theo Điều 18, Hiến pháp năm 20133 nêu rõ: “Người Việt Nam định cư ở

nước ngoài là bộ phận không tách rời của cộng đồng dân tộc Việt Nam. Nhà nước

Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khuyến khích và tạo điều kiện để người Việt

Nam định cư ở nước ngoài giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam,

giữ quan hệ gắn bó với gia đình và quê hương, góp phần xây dựng quê hương, đất

nước”.

Theo nghiên cứu thống kê của Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương

(CIEM), tốc độ tăng bình quân kiều hối về Việt Nam hàng năm từ năm 1991 tới nay

là hơn 38%. Năm 2015 lượng kiều hối chuyển về Việt Nam cao kỷ lục đạt 13 tỷ

1 Học viện ngoại giao (2012), Tiềm năng và phân bố của người Việt ở nước ngoài,

<http://alov-hcmc.org.vn/thong-tin-kieu-bao/1900-tiem-nang-va-phan-bo-cua-nguoi-viet-o-nuoc-ngoai.html>;

<http://infonet.vn/ts-khuat-thu-hong-phai-chang-viet-nam-co-dieu-gi-khien-ho-khong-hai-long￾post195610.info >. [Ngày truy cập: 10 tháng 10 năm 2017].

2 Bách khoa toàn thư mở. Việt kiều.

<https://vi.wikipedia.org/wiki/Vi%E1%BB%87t_ki%E1%BB%81u >. [Ngày truy cập: 11 tháng 9 năm 2017].

3 Điều 18, Hiến pháp năm 2013