Chất lượng sinh hoạt chi bộ tại Đảng bộ trường Đại học Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh: Báo cáo tổng kết đề tài nghiên cứu khoa học cấp cơ sở / Trần Mai Ước, [và những người khác

NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

-----***-----

BÁO CÁO TỔNG KẾT

ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CẤP CƠ SỞ

CHẤT LƢỢNG SINH HOẠT CHI BỘ

TẠI ĐẢNG BỘ TRƢỜNG

ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HCM

MÃ SỐ: CT – 1903 – 115

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - 2020

NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

-----***-----

BÁO CÁO TỔNG KẾT

ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CẤP CƠ SỞ

CHẤT LƢỢNG SINH HOẠT CHI BỘ

TẠI ĐẢNG BỘ TRƢỜNG

ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HCM

MÃ SỐ: CT – 1903 – 115

Chủ nhiệm đề tài:

PGS.TS. Trần Mai Ƣớc

Thành viên tham gia:

ThS. Đoàn Thị Hồng Minh (TK)

TS. Nguyễn Văn Công

ThS. Vũ Tiến Đức

ThS. Nguyễn Quốc Thọ

Xác nhận của thƣ ký Xác nhận của Chủ tịch Hội đồng

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – 2020

MỤC LỤC

Trang

PHẦN MỞ ĐẦU............................................................................................1

Chƣơng 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG SINH

HOẠT CHI BỘ..............................................................................................9

1.1. CÁC VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ CHI BỘ VÀ SINH HOẠT CHI BỘ.........9

1.1.1. Vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của chi bộ.....................................9

1.1.2. Vai trò của sinh hoạt chi bộ ................................................................14

1.1.3. Nội dung, tính chất, hình thức sinh hoạt chi bộ..................................17

1.2. TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ VÀ CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN CHẤT

LƢỢNG SINH HOẠT CHI BỘ....................................................................23

1.2.1. Chất lƣợng sinh hoạt chi bộ và những tiêu chí đánh giá chất lƣợng sinh

hoạt chi bộ .....................................................................................................23

1.2.2. Các nhân tố tác động chủ yếu đến chất lƣợng sinh hoạt chi bộ..........26

Chƣơng 2: THỰC TRẠNG CHẤT LƢỢNG SINH HOẠT CHI BỘ TẠI

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH .....................30

2.1. KHÁI QUÁT ĐẶC ĐIỂM, TÌNH HÌNH TRƢỜNG, ĐẢNG BỘ

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH..........................30

2.1.1.Đặc điểm, tình hình trƣờngĐại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh......30

2.1.2. Đặc điểm, tình hình Đảng bộ trƣờng Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí

Minh ..............................................................................................................31

2.2. THỰC TRẠNG CHẤT LƢỢNG SINH HOẠT CHI BỘ TẠI TRƢỜNG

ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH............................................41

2.2.1.Ƣu điểm về chất lƣợng sinh hoạt chi bộ tại trƣờng Đại học Ngân hàng

TP. Hồ Chí Minh...........................................................................................41

2.2.2.Hạn chế về chất lƣợng sinh hoạt chi bộ tại trƣờng Đại học Ngân hàng

TP. Hồ Chí Minh...........................................................................................55

2.3. NGUYÊN NHÂN CỦA THỰC TRẠNG CHẤT LƢỢNG SINH HOẠT

CHI BỘ TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH....61

2.3.1. Nguyên nhân của những ƣu điểm .......................................................61

2.3.2. Nguyên nhân của những hạn chế, yếu kém ........................................64

2.4. NHỮNG KINH NGHIỆM VỀ NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG SINH

HOẠT CHI BỘ TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ

MINH ............................................................................................................66

Chƣơng 3: PHƢƠNG HƢỚNG VÀ NHỮNG GIẢI PHÁP CƠ BẢN

NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG SINH HOẠT CHI BỘ TẠI

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH .....................74

3.1. PHƢƠNG HƢỚNG NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG SINH HOẠT CHI

BỘ TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH............74

3.1.1. Nâng cao nhận thức và đề cao trách nhiệm của các chi uỷ viên và đảng

viên về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của chất lƣợng sinh họat chi bộ ........74

3.1.2. Nâng cao chất lƣợng sinh hoạt chi bộ cần kết hợp giữa sự chủ động,

sáng tạo của chi bộ và cơ sở đảng với sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy cấp

trên; giữa tổ chức đảng với chuyên môn.......................................................76

3.1.3. Đổi mới mạnh mẽ và toàn diện về sinh hoạt chi bộ............................77

3.1.4. Thực hiện tốt các nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt đảng trong sinh hoạt

chi bộ .............................................................................................................79

3.2. NHỮNG GIẢI PHÁP CƠ BẢN NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG

SINH HOẠT CHI BỘ TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ

CHÍ MINH ....................................................................................................80

3.2.1. Tăng cƣờng sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy cấp trên đối với sinh hoạt

của các chi bộ thuộc Đảng bộ trƣờng Đại học Ngân hàng Thành phố Hồ Chí

Minh ..............................................................................................................80

3.2.2. Nâng cao chất lƣợng điều hành trong sinh hoạt chi bộ.......................81

3.2.3. Đổi mới nội dung, hình thức sinh hoạt chi bộ theo hƣớng phù hợp,

thiết thực........................................................................................................82

3.2.4. Tăng cƣờng sinh hoạt chuyên đề ........................................................85

3.2.5. Nâng cao chất lƣợng đảng viên...........................................................86

PHẦN KẾT LUẬN......................................................................................89

TÀI LIỆU THAM KHẢO ..........................................................................90

DANH MỤC CÁC BÀI BÁO CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI..............96

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Thực tiễn hoạt động của Đảng ta khẳng định ý nghĩa quan trọng của

việc nâng cao chất lƣợng sinh hoạt, năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các

tổ chức cơ sở đảng, góp phần quan trọng xây dựng Đảng vững mạnh.

Sinh thời, chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Chi bộ là gốc rễ của

Đảng ở trong quần chúng. Chi bộ tốt thì mọi chính sách của Đảng đều đƣợc

thi hành tốt”. Chất lƣợng sinh hoạt và sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng,

chi bộ có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Chất lƣợng sinh hoạt tốt sẽ bảo

đảm giữ vững và nâng cao sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng, của chi bộ.

Sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng đƣợc thể hiện trƣớc hết và chủ yếu

thông qua chất lƣợng sinh hoạt. Sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng phụ

thuộc vào ý chí, tinh thần đấu tranh tự phê bình và phê bình của từng cán bộ,

đảng viên để chỉ ra và giúp đồng chí mình khắc phục yếu kém, phấn đấu

vƣơn lên, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ đƣợc giao; thƣờng xuyên rèn luyện

phẩm chất chính trị và đạo đức, lối sống; kiên quyết đấu tranh chống những

hiện tƣợng tiêu cực, tham nhũng, suy thoái ngay trong bản thân mỗi đảng

viên, trong tổ chức cơ sở đảng, cơ quan công tác, trong Đảng và trong xã hội,

dũng cảm đấu tranh chống tƣ tƣởng, quan điểm và hành động sai trái, thù

địch. Việc nâng cao chất lƣợng sinh hoạt đảng là nhân tố bảo đảm vai trò

lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng, giúp đảng viên rèn luyện,

nâng cao tƣ tƣởng chính trị, đạo đức, lối sống, bởi “Đảng mạnh là do chi bộ

tốt, chi bộ tốt là do các đảng viên đều tốt”.

Nâng cao chất lƣợng sinh hoạt chi bộ là nhân tố quyết định vai trò

lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức đảng, giúp đảng viên nâng cao nhận thức

chính trị, tƣ tƣởng và thực hiện chức năng lãnh đạo, giáo dục của chi bộ.

2

Trên cơ sở đó, nâng cao nhận thức và ý thức trách nhiệm, tích cực học

tập, tu dƣỡng, rèn luyện phẩm chất chính trị, đạo đức lối sống thực hiện

nhiệm vụ của đảng viên, nhiệm vụ của cấp trên giao, tăng cƣờng tinh thần

đoàn kết, giúp đỡ nhau cùng tiến bộ, chấn chỉnh những lệch lạc, củng cố

nâng cao chất lƣợng đội ngũ cán bộ đảng viên xây dựng chi bộ trong sạch,

vững mạnh, làm tốt vai trò hạt nhân chính trị ở cơ sở.

Trên thực tế, nếu tổ chức đảng nào thƣờng xuyên quan tâm tới việc

nâng cao chất lƣợng sinh hoạt đảng, chi bộ thật sự là hạt nhân lãnh đạo,

trung tâm đoàn kết của đơn vị, đội ngũ cán bộ đảng viên thì sẽ luôn phát huy

vai trò nòng cốt trong xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, hoàn thành

xuất sắc nhiệm vụ đƣợc giao. Nâng cao chất lƣợng sinh hoạt đảng là một

trong những bài học thành công trong quá trình nâng cao năng lực lãnh đạo

đơn vị, hoàn thành tốt nhiệm vụ đƣợc giao, xây dựng đơn vị ngày càng vững

mạnh, phát triển toàn diện.

Thực hiện các nghị quyết, chỉ thị của Trung ƣơng về việc nâng cao

năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của chi bộ và tổ chức cơ sở đảng, Đảng

ủy trƣờng Đại học Ngân hàng TP.HCM (ĐHNH TP.HCM) đã có những chủ

trƣơng, biện pháp tích cực lãnh đạo và chỉ đạo các tổ chức đảng trong đảng

bộ nhà trƣờng đẩy mạnh mọi hoạt động nhằm nâng cao chất lƣợng sinh hoạt

đảng. Trên thực tế, chất lƣợng sinh hoạt chi bộ tại đảng bộ trƣờng ĐHNH

TP.HCM vẫn còn nhiều mặt chƣa đáp ứng đƣợc yêu cầu; nhiều khuyết điểm,

hạn chế trong sinh hoạt đảng chƣa đƣợc khắc phục. Chính vì vậy, việc đánh

giá đúng thực trạng, xác định rõ nguyên nhân và đề xuất các giải pháp nhằm

khắc phục một cách có hiệu quả những khuyết điểm, yếu kém, nâng cao chất

lƣợng sinh hoạt chi bộ, trên cơ sở đó để nâng cao chất lƣợng lãnh đạo của chi

bộ là vấn đề mang tính cấp bách. Với những ý nghĩa và mục đích nêu trên,

3

nhóm tác giả lựa chọn chủ đề: “Chất lượng sinh hoạt chi bộ tại Đảng bộ

Trường Đại học Ngân hàng TP.HCM” làm đề tài nghiên cứu của nhóm.

Với những lý do trên, chúng tôi chọn “Chất lượng sinh hoạt chi bộ

tại Đảng bộ Trường Đại học Ngân hàng TP.HCM” làm chủ đề cho đề tài

của mình.

2. Tổng quan tình hình nghiên cứu của đề tài

Thực tiễn và lý luận đều chứng minh rằng, sự phát triển của một

trƣờng Đại học (ĐH) có vị trí và vai trò quan trọng của hệ thống chính trị -

xã hội nói chung, trong đó có tổ chức Đảng nói riêng. Với trƣờng Đại học

ĐHNH TP.HCM, gần 45 năm hình thành và phát triển đã chứng minh đƣợc

vị thế cũng nhƣ chỗ đứng của mình trên lĩnh vực giáo dục, đào tạo đại học,

sau đại học ngành kinh tế, kinh doanh quản lý, trong đó có mũi nhọn và Tài

chính – Ngân hàng.

Những vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến chất lƣợng sinh hoạt

Chi bộ đã đƣợc các cơ quan lãnh đạo của Đảng, Nhà nƣớc, các đoàn thể

chính trị - xã hội, các cơ quan tham mƣu và nhiều nhà khoa học nghiên cứu.

Chúng tôi mạnh dạn thống kê và gom lại các hƣớng nghiên cứu tiêu biểu, cụ

thể nhƣ sau:

Thứ nhất, các nghị quyết, chỉ thị, hướng dẫn của Đảng

Đẩy mạnh cuộc vận động xây dựng và chỉnh đốn Đảng, nâng cao năng

lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, các cơ quan lãnh đạo của Đảng ta

đã ban hành nhiều nghị quyết, chỉ thị, qui định, nguyên tắc lãnh đạo, chỉ đạo,

hƣớng dẫn và kiểm tra công tác xây dựng tổ chức cơ sở đảng và nâng cao

chất lƣợng sinh hoạt đảng trong các chi bộ:

Tiếp tục triển khai và cụ thể hóa việc thực Nghị quyết các đại hội lần

thứ VIII, IX và X, XI, XII của Đảng về công tác xây dựng Đảng, Đảng ta

ban hành nhiều nghị quyết quan trọng, trong đó Nghị quyết Hội nghị Trung

4

ƣơng 6, khoá X về việc “Nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ

chức cơ sở đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên”, đã chỉ rõ thực trạng chất

lƣợng cơ sở đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên, đề cập đến những hạn chế

trong sinh hoạt đảng là nguyên nhân cơ bản của những yếu kém, khuyết

điểm của các tổ chức đảng, đồng thời còn chỉ ra những giải pháp nâng cao

chất lƣợng sinh hoạt đảng, góp phần nâng cao chất lƣợng lãnh đạo của các

chi bộ, đảng bộ cơ sở.

Thực hiện Nghị quyết lần thứ 6 khóa X, Chỉ thị số 10-CT/TW ngày 30-

3-2007 của Ban Bí thƣ Trung ƣơng về nâng cao chất lƣợng sinh hoạt chi bộ,

kèm theo Hƣớng dẫn số 05-HD/BTCTW của Ban Tổ chức Trung ƣơng về

nội dung sinh hoạt trong các loại hình tổ chức cơ sở đảng, đã nêu lên những

yếu kém của các cơ sở đảng, chi bộ và đội ngũ cán bộ, đảng viên, những hạn

chế, khuyết điểm trong việc thực hiện các nguyên tắc tổ chức, sinh hoạt

đảng; từ đó đề ra những nội dung, biện pháp nâng cao chất lƣợng sinh hoạt

đảng trong các chi bộ và tổ chức cơ sở đảng.

Ban Tổ chức Trung ƣơng: Hướng dẫn số 05-HD/BTCTW ngày

25/5/2007 về “Nội dung sinh hoạt chi bộ trong các loại hình tổ chức cơ sở

đảng”là sự tiếp tục thực hiện Hƣớng dẫn số 57-HD/BTCTW ngày 16/3/2006

Ban Tổ chức Trung ƣơng, hƣớng dẫn một số vấn đề nâng cao chất lƣợng

sinh hoạt chi bộ. Trên tinh thần đó, Ban Tổ chức Trung ƣơng đã có Hướng

dẫn số 3731- CV/BTCTW ngày 16/4/2008, bổ sung một số nội dung sinh

hoạt chi bộ gắn với việc thực hiện Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm

gƣơng đạo đức Hồ Chí Minh”. Ban Tuyên giáo Trung ƣơng: có Hướng dẫn

số 34-HD/BTGTW ngày 12/3/2008 về nội dung sinh hoạt chi bộ nhân dịp kỷ

niệm 60 năm ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi thi đua ái quốc và

kỷ niệm 118 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh. Hướng dẫn số 09-

HD/BTCTW, ngày 02/3/2012 về việc hƣớng dẫn nội dung sinh hoạt chi bộ

5

Mới nhất, ngày 22/9/2017 Ban chấp hành Trung ƣơng đã bàn hành Kết

luận số 18-KL/TW, ngày 22/9/2017 của BCH Trung ƣơng về tiếp tục đẩy

mạnh thực hiện Chỉ thị số 10-CT/TW của BBT khóa X "Về nâng cao chất

lƣợng sinh hoạt chi bộ" trong tình hình mới.

Thứ hai, các công trình, bài viết có liên quan

Trong nhiều năm qua, đã có nhiều công trình bàn về những vấn đề liên

quan đến hƣớng nghiên cứu của đề tài, tiêu biểu là các công trình sau đây:

• Ban Tổ chức Trung ƣơng Đảng: Nâng cao chất lƣợng tổ chức

cơ sở đảng và đảng viên, Tập I, Tạp chí Xây dựng Đảng, Hà Nội, 2004.

• Ban Tổ chức Trung ƣơng Đảng: Nâng cao chất lƣợng tổ chức

cơ sở đảng và đảng viên, Tập II, Tạp chí Xây dựng Đảng, Hà Nội, 2006.

• Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh - Viện

Xây dựng Đảng: Tập bài giảng Hệ thống chính trị và nghiệp vụ công tác tổ

chức, tập 2, Hà Nội, 2007.

• Đức Lƣợng (Chủ biên), Về đổi mới và nâng cao chất lƣợng sinh

hoạt Đảng, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2007.

• Bùi Trọng Vỵ: Cải tiến nội dung sinh hoạt chi bộ, Tạp chí Xây

dựng Đảng, số 6/2002.

• TS. Bùi Văn Ngần: Tăng cƣờng sinh hoạt chuyên đề - một biện

pháp nâng cao chất lƣợng sinh hoạt chi bộ, Tạp chí Xây dựng Đảng, số

8/2003.

• Phƣơng Thảo: Biện pháp nâng cao chất lƣợng sinh hoạt chi bộ ở

một số đảng bộ cơ quan, Tạp chí Xây dựng Đảng, số 7/2004

• Phúc Sơn: Giải pháp nâng cao chất lƣợng sinh hoạt chi bộ ở

đảng bộ Ban Cơ yếu Chính phủ, Tạp chí Xây dựng Đảng, số 9/2007.

• Đức Anh: Nâng cao chất lƣợng hoạt động chi bộ ở trƣờng cao

đẳng, đại học, số 7/2006.