Chất chỉ điểm ung thư pdf

Chất chỉ điểm ung thư

Mục tiêu học tập

1. Trình bày được tiêu chuẩn của các chất chỉ điểm khối u

2. Trình bày được các ứng dụng lâm sàng các chất chỉ điểm khối u

3. Kể được một số chất chỉ điểm chính của một số loại ung thư: Vú, đại tràng,

buồng trứng, tiền liệt tuyến, gan, giáp trạng, tế bào mầm và ung thư nguyên bào nuôi.

I. ĐẶT VẤN ĐỀ

Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới, tỉ lệ chất hàng năm do ung thư

tăng lên nhanh kể từ đầu thế kỷ đến nay ( 4% năm 1909 và 20% năm 1990 ). Ở Nhiều

nước, ung thư là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ 2 sau bệnh tim mạch. Nguy cơ người

bị ung thư tăng lên theo lữa tuổi và tình trạng phát triển công nghiệp ở mỗi quốc gia

( nguy cơ ở người 70 tuổi, cao gấp 10 lần so với người 25 tuổi ). Theo ghi nhận của Bộ Y

tế về mo hình bệnh tật ở nước ta, bên cạch các bệnh nhiễm khuẩn, suy dinh dưỡng ngày

càng được khống chế, giảm dần, thì mô hình bệnh ung thư, bệnh tim mạch, tâm thần đang

là nguy cơ giống như ở các nước phát triển. Các loại ung thư hay gặp ở nwcs ta được

phản ánh qua thống kê ghi nhận ung thư ở Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh là ung thư

phổi, dạ dày, vú, gan, vòm họng, đại trực tràng, hạch bạch huyết, tử cung, buồng trứng…

Trong khi ở nhiều nwcs, chương trình sàng lọc phát hiện sớm ung thư rất phát

triển, đã góp phần bình quân chữa khỏi hơn 50% bệnh nhân ung thư ( có loại lên tới trên

90% như bệnh Hodkin, trên 80% đối với ung thư thân tử cung…). Ở nước ta đa số người

bị ung thư khi được chẩn đoán đã ở giai đoạn muộn, tỉ lệ khỏi bệnh còn rất thấp.

Ngày nay, y học ngày càng có nhièu kỹ thuật và quy trình chẩn đoán, phát hiện

sớm ung thư. Phất hiện các chất chỉ điểm khối u đã trở thành một phương pháp quan

trọng được ứng dụng rông rãi trong việc sàng lọc phát hiện sớm, đánh giá kết quả điều trị,

tiên lượng bệnh và theo dõi sự ổn định sau khi điều trị của nhiều loại ung thư.

II. KHÁI NIỆM VỀ CHẤT CHỈ ĐIỂM KHỐI U.

1. Định nghĩa

Các chất chỉ điểm khối u của mọt cơ thể là những đại phân tử xuất hiện và

thay đổi nồng độ trong cơ thể sống, có liên quan mọt cách chắc chắn tới sự phát triển các

khối u ác tính của cơ thể đó.

2. Phân loại có hai loại chỉ điểm khối u

2.1. Chỉ điểm tế bào: là các kháng nguyên tập trung trên bề mặt của màng tế bào như

trong bệnh Leucemi, các nội tiết tố và cơ quan thụ cảm nội tiết trong ung thư vú…

2.2. Chỉ điểm dịch thể: là những chất xuất hiện tập trung trong huyết thanh, nước tiểu

hoặc các dịch khác của cơ thể. Các chất này được tổng hợp và bài tiết từ các mô của khối

u, được giải phóng nhờ sự phân hủy tế bào u hoặc được tạo thành như là sự phản ứng của

cơ thể đối với khối u.

III. TIÊU CHUẨN CỦA CÁC CHẤT CHỈ ĐIỂM KHỐI U.

Chất chỉ điểm khối u lý tưởng cần có các tiêu chuẩn sau:

1. Tính đặc hiệu cao:

Không phát hiện thấy trong bệnh nhân lành tính và các người khoẻ mạnh.

2. Độ nhạy cao:

Có thể phát hiện rất sớm từ khi chỉ có vài tế bào ung thư xuất hiện