Thư viện tri thức trực tuyến
Kho tài liệu với 50,000+ tài liệu học thuật
© 2023 Siêu thị PDF - Kho tài liệu học thuật hàng đầu Việt Nam
Cấu tạo ô tô: đề cương bài giảng
Nội dung xem thử
Mô tả chi tiết
Đề cương bài giảng môn: Cấu tạo ô tô
Khoa CKĐL - ĐH_SPKT_HY 1
ĐỀ CƢƠNG BÀI GIẢNG: CẤU TẠO Ô TÔ
Đề cương bài giảng môn: Cấu tạo ô tô
Khoa CKĐL - ĐH_SPKT_HY 2
MỤC LỤC
CHƢƠNG I. HỆ THỐNG TRUYỀN LỰC.........................................................................7
1.1. Ly hợp.......................................................................................................................... 7
1.1.1.Phân loại ly hợp...................................................................................................7
1.1.2.Yêu cầu đối với ly hợp........................................................................................7
1.1.3.Cấu tạo và nguyên lý làm việc của ly hợp ma sát...............................................8
1.1.4.Cơ cấu dẫn động ly hợp. ...................................................................................10
1.1.5.Ly hợp dùng 2 đĩa ma sát..................................................................................13
1.1.6.Các loại ly hợp khác..........................................................................................14
1.2. Hộp số cơ khí............................................................................................................. 16
1.2.1. Công dụng, phân loại, yêu cầu.........................................................................16
1.2.3. Cấu tạo và nguyên lý làm việc của hộp số cơ khí............................................16
1.2.4. Cơ cấu điều khiển hộp số. ................................................................................19
1.2.5. Các cơ cấu an toàn. ..........................................................................................19
1.2.6. Cấu tạo và nguyên lý làm việc của hộp số phụ và hộp số phân phối. .............25
1.3. Hộp số tự động. ......................................................................................................... 28
1.3.1. Các tay số và tình huống sử dụng các tay số trong hộp số tự động. ................28
1.3.2. Bộ biến mô. ......................................................................................................29
1.3.3. Cơ cấu ly hợp khóa biến mô. ...........................................................................34
1.3.4. Bộ truyền bánh răng hành tinh.........................................................................36
1.3.5. Hoạt động của hộp số tự động. ........................................................................46
1.4.6. Hộp số tự động điều khiển bằng thủy lực. .......................................................52
1.4. CẦU CHỦ ĐỘNG..................................................................................................... 54
1.4.1. Công dụng, phân loại, yêu cầu.........................................................................54
1.4.2. Các bộ phận chính của cầu chủ động...............................................................55
1.5. Truyền động các đăng. .............................................................................................. 63
1.5.1. Công dụng, phân loại, yêu cầu.........................................................................63
1.5.2. Cấu tạo trục truyền động các đăng...................................................................63
Đề cương bài giảng môn: Cấu tạo ô tô
Khoa CKĐL - ĐH_SPKT_HY 3
1.5.2. Bán trục. ...........................................................................................................66
CHƢƠNG II. HỆ THỐNG PHANH.................................................................................67
2.1.Tổng quan về hệ thống phanh .................................................................................... 67
2.1.1.Phân loại............................................................................................................67
2.1.2.Yêu cầu..............................................................................................................67
2.2.Hệ thống phanh dẫn động thủy lực............................................................................. 67
2.2.1.Sơ đồ cấu tạo và nguyên lý làm việc.................................................................69
2.2.2.Xilanh phanh chính. ..........................................................................................70
2.2.3.Xilanh bánh xe. .................................................................................................73
2.2.4.Cơ cấu phanh tang trống. ..................................................................................74
2.2.5.Cơ cấu phanh đĩa...............................................................................................77
2.2.6.Trợ lực phanh. ...................................................................................................80
2.2.7.Phanh tay...........................................................................................................83
2.2.8.Van điều hòa lực phanh.....................................................................................85
2.2.9.Hệ thống chống bó cứng bánh xe......................................................................88
2.2.10. Hệ thống hỗ trợ phanh gấp.............................................................................95
2.3.Hệ thống phanh dẫn động khí nén.............................................................................. 96
2.3.1.Cấu tạo và nguyên lý làm việc ..........................................................................97
2.3.2.Máy nén khí: .....................................................................................................98
2.3.3.Bộ điều áp .........................................................................................................99
2.3.4.Van bảo vệ bốn dòng ......................................................................................100
2.3.5.Van khí nén .....................................................................................................100
2.3.6.Bầu phanh........................................................................................................102
2.3.7.Van xả nƣớc ....................................................................................................103
2.3.8.Bình khí...........................................................................................................103
2.3.9.Van theo tải trọng............................................................................................104
CHƢƠNG III. HỆ THỐNG TREO.................................................................................105
A. BÁNH XE...................................................................................................................105
3.1. Lốp xe...................................................................................................................... 105
Đề cương bài giảng môn: Cấu tạo ô tô
Khoa CKĐL - ĐH_SPKT_HY 4
3.1.1. Lốp có săm và lốp không săm........................................................................106
3.1.2. Lốp “Radial” và lốp sợi mành chéo. ..............................................................107
3.1.3. Lốp có sợi mành kim loại...............................................................................107
3.1.4. Số lƣợng lớp mành và áp suất hơi lốp............................................................108
3.1.5. Hoa lốp. ..........................................................................................................108
3.1.6. Hình dáng hình học .......................................................................................110
3.1.7. Sự mài mòn lốp xe. ........................................................................................110
3.1.8. Kí hiệu lốp theo tiêu chuẩn. ...........................................................................111
3.2. Vành bánh xe........................................................................................................... 115
3.2.1. Kích thƣớc lắp ráp và cấu tạo vành bánh xe. .................................................115
3.2.2. Ký hiệu vành bánh xe.....................................................................................117
B. HỆ THỐNG TREO....................................................................................................118
3.3. Khái niệm. ............................................................................................................... 118
3.3.1. Yêu cầu của hệ thống treo..............................................................................118
3.3.2. Phân loại hệ thống treo..................................................................................119
3.4. Khối lƣợng đƣợc treo và khối lƣợng không đƣợc treo........................................... 120
3.4.1. Sự dao động của khối lƣợng đƣợc treo. .........................................................120
3.4.2. Sự dao động của khối lƣợng không đƣợc treo ...............................................121
3.5. Các bộ phận chính của hệ thống treo....................................................................... 121
3.5.1. Bộ phận đàn hồi ............................................................................................121
3.5.2. Bộ giảm chấn..................................................................................................127
3.5.3. Thanh ổn định. ...............................................................................................130
3.5.4. Bộ phận dẫn hƣớng. .......................................................................................131
3.6. Các dạng hệ thống treo thƣờng gặp......................................................................... 132
3.6.1 Hệ thống treo phụ thuộc..................................................................................132
3.6.2. Hệ thống treo độc lập. ....................................................................................136
3.7. EMS và hệ thống treo khí:....................................................................................... 138
3.7.1. Đặc tính. .........................................................................................................138
3.7.2. Cấu tạo chung.................................................................................................140
Đề cương bài giảng môn: Cấu tạo ô tô
Khoa CKĐL - ĐH_SPKT_HY 5
CHƢƠNG IV: HỆ THỐNG LÁI ....................................................................................142
4.1. Các dạng bố trí bánh xe dẫn hƣớng......................................................................... 142
4.1.1. Khái quát chung. ............................................................................................142
4.1.2. Góc nghiêng ngang của bánh xe ...................................................................143
4.1.3. Góc nghiêng dọc của trụ đứng ......................................................................145
4.1.4. Góc nghiêng ngang của trụ đứng ..................................................................145
4.1.5. Độ chụm bánh xe. ..........................................................................................147
4.1.6. Bán kính quay vòng ......................................................................................147
B. HỆ THỐNG LÁI. .......................................................................................................147
4.2. Sơ đồ cấu tạo của hệ thống lái................................................................................. 147
4.2.1. Sự quay vòng của bánh xe và các trạng thái quay vòng của nó.....................149
4.2.2. Phân loại hệ thống lái.....................................................................................150
4.2.3. Các yêu cầu cơ bản của hệ thống lái. .............................................................151
4.3. Dẫn động lái............................................................................................................. 151
4.3.1. Quan hệ hình học của Ackerman. ..................................................................151
4.3.2. Dẫn động lái ở hệ thống treo độc lập với cơ cấu lái dạng đòn quay..............154
4.3.3. Dẫn động lái ở hệ thống treo độc lập với cơ cấu lái dạng bánh răng, thanh
răng...........................................................................................................................155
4.3.4. Cấu tạo các khớp, đòn, giảm chấn của dẫn động lái......................................156
4.4. Cơ cấu lái................................................................................................................. 158
4.4.1. Cơ cấu lái trục vít – thanh răng......................................................................158
4.4.2. Cơ cấu lái trục vít – con lăn ..........................................................................160
4.4.3. Cơ cấu lái loại bi tuần hoàn ...........................................................................161
4.5. Vành tay lái và trục lái............................................................................................. 162
4.6. Trợ lực của hệ thống lái........................................................................................... 163
4.6.1. Cấu tạo hệ thống bơm thủy lực. .....................................................................163
4.6.2. Hộp cơ cấu lái có trợ lực lái...........................................................................166
4.6.3. Trợ lái phi tuyến tính mới. .............................................................................169
4.6.4 EPS.................................................................................................................170
Đề cương bài giảng môn: Cấu tạo ô tô
Khoa CKĐL - ĐH_SPKT_HY 6
4.7. Hệ thống lái tất cả các bánh xe................................................................................ 172
4.7.1. Hoạt động của bộ vi sai..................................................................................172
4.7.2. Phân loại hệ thống 4WD. ..............................................................................173
4.7.3. Ƣu nhƣợc điểm của hệ thống 4WD. ..............................................................174
CHƢƠNG V: THÂN VỎ XE..........................................................................................176
5.1. Kiểu thân xe .............................................................................................................176
5.2. Cấu tạo cơ bản của thân xe...................................................................................... 177
5.3. Sơn xe. ..................................................................................................................... 178
5.4. Kính xe. ................................................................................................................... 178
5.5. Các bộ phận khác của thân xe. ................................................................................ 179
5.5.1. Ghế ............................................................................................................... 180
5.5.2. Đai an toàn ....................................................................................................180
5.5.3. Khoá cửa .......................................................................................................181
Đề cương bài giảng môn: Cấu tạo ô tô
Khoa CKĐL - ĐH_SPKT_HY 7
CHƢƠNG I. HỆ THỐNG TRUYỀN LỰC
1.1. Ly hợp
Ly hợp nằm ở giữa động cơ và hộp số có nhiệm vụ truyền và cắt mômen từ trục
khuỷu động cơ tới hệ thống truyền lực. Đồng thời ly hợp đóng vai trò nhƣ một cơ cấu an
toàn nhằm tránh quá tải cho hệ thống truyền lực và động cơ khi chịu quá tải lớn. Ly hợp
có khả năng dập tắt hiện tƣợng cộng hƣởng trong truyền động nhằm nâng cao chất lƣợng
truyền lực.
1.1.1. Phân loại ly hợp.
- Theo cách truyền mômen động cơ đến trục sơ cấp hộp số chia ra: ly hợp ma
sát, ly hợp thủy lực, ly hợp điện từ, ly hợp liên hợp thƣờng xuyên đóng hoặc
mở.
- Theo hình dạng và số lƣợng của đĩa ma sát: ly hợp một hay nhiều đĩa, ly hợp
hình nón, ly hợp hình trống, ly hợp hình côn.
- Theo hình thức phát sinh lực ép trên đĩa ép: ly hợp dùng lò xo trụ đặt xung
quanh, lò xo trụ đặt ở giữa, lò xo màng.
1.1.2. Yêu cầu đối với ly hợp
- Phải nối hộp số và động cơ một cách êm dịu.
- Đóng ngắt nhanh và chính xác, đảm bảo an toàn cho hệ thống truyền lực khi
quá tải.
- Ở trạng thái đóng ly hợp phải truyền hết đƣợc mômen quay lớn nhất của động
cơ mà không bị trƣợt ở bất cứ điều kiện sử dụng nào.
- Ly hợp điều khiển dễ dàng, lực tác dụng lên bàn đạp nhỏ.
- Kết cấu ly hợp đơn giản, dễ điều chỉnh, chăm sóc, các bề mặt ma sát thoát
nhiệt tốt, có tuổi thọ cao.
Đề cương bài giảng môn: Cấu tạo ô tô
Khoa CKĐL - ĐH_SPKT_HY 8
1.1.3. Cấu tạo và nguyên lý làm việc của ly hợp ma sát.
a) Cấu tạo.
Cấu tạo của ly hợp ma
sát có thể chia làm hai phần:
Phần chủ động, phần bị động
và cơ cấu dẫn động.
- Phần chủ động gồm
bề mặt bánh đà và
nắp ly hợp. Nắp ly
hợp bắt với bánh đà
bằng bulông.
- Phần bị động gồm
trục bị động và đĩa
ma sát. Đĩa ma sát
đặt giữa bánh đà và
đĩa ép, đƣợc lắp với trục bằng then hoa.
- Cơ cấu dẫn động ly hợp gồm đòn mở, vòng bi tỳ, càng mở, bàn đạp ly hợp và
bộ dẫn động cơ khí hay thủy lực.
Nắp ly hợp
Nắp ly hợp dùng để nối và ngắt công suất
động cơ, nó phải đƣợc cân bằng động tốt và thoát
nhiệt tốt trong khi nối ly hợp. Lò xo đƣợc lắp
trong nắp ly hợp đẩy đĩa ép vào đĩa ma sát, các lò
xo này có thể là lò xo trụ hoặc lò xo màng.
Kiểu lò xo màng đƣợc làm bằng lá thép lò
xo đƣợc tán bằng đinh tán hoặc bằng bu lông bắt
chặt vào nắp ly hợp. Phần phía trong có các rãnh
dài xẻ hƣớng tâm và đƣợc kết thúc bằng các lỗ
tròn tạo điều kiện cho lò xo có khả năng biến dạng
tốt. Đầu trong của lò xo đƣợc mài lõm tạo nên
rãnh tròn nhằm giảm diện tích tiếp xúc với bi tỳ
và tạo điều kiện kiểm tra độ mòn của mép trong lò xo sau một thời gian làm việc nhất
định. Ở trạng thái tự do lò xo có dạng hình nón, ở trạng thái lắp lò xo đã bị biến dạng để
gây nên lực ép.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
Hình 1.1. Cấu tạo ly hợp
ma sát
1. Vỏ ly hợp.
2. Càng mở ly hợp.
3. Trục ly hợp.
4. Bi tỳ.
5. Lò xo ép (lò xo màng).
6. Cơ cấu đòn bẩy.
7. Đĩa ép.
8. Đĩa ma sát.
9. Đầu trục khuỷu.
10. Mặt ma sát.
11. Bánh đà.
3 2
1
Hình 1.2. Nắp ly hợp
1. Lò xo ép.
2. Vỏ ly hợp.
3. Đĩa ép.
Đề cương bài giảng môn: Cấu tạo ô tô
Khoa CKĐL - ĐH_SPKT_HY 9
4
2
1
3
5
6
Hình 1.3. Cấu tạo đĩa ma
sát
1. Mặt ma sát.
2. Đinh tán.
3. Xương đĩa.
4. Moayơ ly hợp.
5. Lá thép.
6. Lò xo giảm chấn.
Kiểu lò xo trụ đƣợc lắp ở giữa đĩa ép và nắp ly hợp nó đƣợc bố trí theo đƣờng tròn.
Lò xo trụ đƣợc định vị trong vỏ ly hợp và đƣợc liên kết với đòn bẩy đƣợc gắn với cần mở
ly hợp.
Ngày nay trên ôtô du lịch ngƣời ta sử dụng loại lò xo màng là chủ yếu vì những ƣu
điểm của nó: Lực cần ấn vào bàn đạp ly hợp nhỏ hơn so với cơ cấu ly hợp sử dụng lò xo
trụ, khả năng truyền công suất của ly hợp kiểu lò xo màng không bị giảm cho tới giới hạn
mòn của đĩa, kết cấu đơn giản.
Đĩa ép làm bằng gang có khả năng dẫn nhiệt tốt, mặt tiếp giáp với đĩa ma sát đƣợc
gia công nhẵn, mặt đối diện có các gờ lồi, một số gờ tạo nên các điểm tựa cho lò xo ép,
một số tạo nên các điểm truyền mômen xoắn giữa vỏ và đĩa ép.
Đĩa ma sát.
Đĩa ma sát nằm giữa bánh đà và đĩa ép, đƣợc gia công rãnh then hoa để di trƣợt
cùng với trục sơ cấp, xung quanh đĩa ma sát có xẻ rãnh để đảm bảo khả năng tản nhiệt và
êm dịu khi đóng, ngắt ly hợp. Cấu tạo của đĩa ma sát đƣợc trình bày trên hình vẽ:
Mặt ma sát đƣợc làm bằng vật liệu chịu mài mòn và có hệ số ma sát ổn định, đƣợc
tán vào xƣơng đĩa nhờ 2 hàng đinh tán đồng tâm. Trên bề mặt tấm ma sát có xẻ rãnh
hƣớng tâm và vòng tròn nhằm tăng khả năng tiếp xúc, tạo nên các rãnh thoát bẩn, thoát
nhiệt ra ngoài.
Xƣơng đĩa đƣợc làm bằng thép
đàn hồi, đƣợc uốn vênh lƣợn sóng tạo
điều kiện có thể biến dạng nhỏ dọc trục
khi làm việc. Nhờ có kết cấu nhƣ vậy
xƣơng đĩa có khả năng đàn hồi dọc trục
và theo chiều xoắn nên có thể làm êm
quá trình đóng mở ly hợp.
Moayơ nằm trực tiếp trên xƣơng
của đĩa ma sát, có then hoa di trƣợt trên
trục bị động, phần ngoài của moayơ có
dạng hoa thị, trên các phần trống có chỗ
để lắp lò xo trụ giảm chấn. Ôm ngoài là
2 vành thép lá đƣợc tán trên xƣơng đĩa
nhờ đinh tán nhƣng cho phép nó dịch
chuyển nhỏ đối với moayơ. Giữa các vành thép và moayơ có các tấm ma sát bị ép chặt
nhờ đinh tán. Trên các vành thép có các ô cửa sổ nhỏ lồng vào đó là các lò xo hoặc cao su
Đề cương bài giảng môn: Cấu tạo ô tô
Khoa CKĐL - ĐH_SPKT_HY 10
giảm chấn. Một đầu của lò xo hoặc cao su giảm chấn tỳ vào moayơ đầu kia tỳ vào ô cửa
sổ tác dụng để giảm chấn trong quá trình hoạt động của ly hợp.
b) Nguyên lý hoạt động của ly hợp.
Trạng thái đóng: là trạng thái làm việc
thƣờng xuyên của ly hợp. Dƣới tác dụng của
lò xo ép: đĩa ép, đĩa ma sát và bánh đà của
động cơ bị ép sát vào nhau. Khi đó bánh đà,
đĩa ma sát, đĩa ép, lò xo ép và vỏ ly hợp quay
thành một khối. Mômen xoắn của động cơ
đƣợc truyền từ bánh đà qua các bề mặt ma sát
đến trục của ly hợp. Ly hợp thực hiện chức
năng truyền mômen từ động cơ đến trục sơ cấp
của hộp số.
Trạng thái mở: là trạng thái làm việc
không thƣờng xuyên của ly hợp. Khi ngƣời lái
xe tác động lên cơ cấu mở ly hợp vòng bi tỳ sẽ nén lò xo ép lại làm cho đĩa ép di chuyển
ngƣợc chiều nén của lò xo, các mặt ma sát của đĩa ma sát với bánh đà và đĩa ép đƣợc tách
ra. Phần chủ động của ly hợp (nắp ly hợp) quay theo động cơ nhƣng do lực ép không tác
dụng lên đĩa ép nữa bởi vậy không tạo nên ma sát để truyền mômen xoắn từ động cơ đến
trục của ly hợp.
1.1.4. Cơ cấu dẫn động ly hợp.
Có nhiệm vụ truyền lực của ngƣời lái từ bàn đạp ly hợp đến các đòn mở để thực
hiện việc đóng mở ly hợp. Cơ cấu dẫn động ly hợp đƣợc chia ra làm 2 loại chính: Dẫn
động bằng cơ khí và dẫn động bằng thủy lực.
a) Cơ cấu dẫn động bằng cơ khí.
Cơ cấu dẫn động ly hợp kiểu cơ khí là hệ thống dẫn động điều khiển ly hợp bằng
các thanh đòn, khớp nối, đƣợc lắp đặt theo nguyên lý đòn bẩy, loại dẫn động điều khiển
ly hợp đơn thuần này có kết cấu đơn giản, dễ chế tạo và có độ tin cậy làm việc cao.
Nhƣợc điểm cơ bản của kiểu dẫn động này là yêu cầu lực tác động của ngƣời lái lớn khi
tác động lên bàn đạp ly hợp, nhất là đối với loại xe ôtô hạng nặng.
b) Cơ cấu dẫn động bằng thủy lực.
a b
Hình 1.4. Hoạt động của ly hợp
a. Trạng thái đóng. b. Trạng thái mở.
Đề cương bài giảng môn: Cấu tạo ô tô
Khoa CKĐL - ĐH_SPKT_HY 11
Cơ cấu dẫn động ly hợp dẫn động bằng thủy lực đƣợc dùng khi vị trí của ly hợp
không thuận tiện cho việc dùng cáp hay thanh truyền hoặc ở những động cơ có tính năng
kỹ thuật cao. Ƣu điểm là việc bố trí của các chi tiết trong hệ thống khá linh hoạt, việc cắt
ly hợp êm dịu hơn tuy nhiên lực dẫn động mở ly hợp cũng không đƣợc lớn lắm, áp dụng
cho các xe du lịch và xe tải nhỏ.
Sơ đồ cấu tạo chung đƣợc trình bày trên hình vẽ:
Bàn đạp ly hợp.
Bàn đạp ly hợp: tạo áp suất thủy lực trong xy lanh chính bằng lực ấn vào bàn đạp,
áp suất này sẽ tác dụng lên xy lanh cắt ly hợp để đóng, ngắt ly hợp.
Hành trình tự do của
bàn đạp ly hợp là khoảng
cách mà bàn đạp ly hợp
đƣợc ấn cho đến khi vòng bi
cắt ly hợp tác dụng vào đĩa
ép. Khi đĩa ma sát bị mòn
hành trình tự do của bàn đạp
bị giảm. Nếu đĩa tiếp tục bị
mòn, hành trình tự do của
bàn đạp ly hợp không còn sẽ
gây hiện tƣợng trƣợt ly hợp.
Do đó cần phải duy trì hành
trình tự do của bàn đạp ly hợp. Việc duy trì hành trình tự do của bàn đạp ly hợp tiến hành
bằng cách điều chỉnh độ dài của cần đẩy xy lanh cắt ly hợp đối với loại có thể điều chỉnh
đƣợc. Điều chỉnh độ cao của bàn đạp ly hợp bằng bulông chặn bàn đạp, điều chỉnh độ cao
của bàn đạp ly hợp giúp cho quá trình mở ly hợp đƣợc diễn ra hoàn toàn (mở hết).
1
a
b
2
3
5 4
Hình 1.6. Cấu tạo bàn đạp
ly hợp
a: Hành trình của bàn đạp
ly hợp.
b: Chiều cao của bàn đạp ly
hợp.
1. Bàn đạp ly hợp.
2. Lò xo hồi.
3. Vít điều chỉnh.
4. Cần đẩy.
5. Xy lanh chính của ly hợp.
Hình 1.5. Cơ cấu dẫn động ly hợp
bằng thủy lực
6. Xi lanh cắt ly hợp.
7. Cần đẩy.
8. Bàn đạp ly hợp.
4. Bulông chặn bàn đạp.
5. Cần đẩy.
6. Xy lanh chính.
1 2
3
4
5
6
Đề cương bài giảng môn: Cấu tạo ô tô
Khoa CKĐL - ĐH_SPKT_HY 12
Xy lanh chính của ly hợp.
Xy lanh chính của ly hợp làm nhiệm vụ tạo áp suất thủy lực cho xy lanh cắt ly hợp
điều khiển quá trình đóng mở ly hợp. Cấu tạo của xy lanh chính đƣợc trình bày trên hình
vẽ bao gồm các chi tiết:
Vỏ xy lanh chính của ly hợp đƣợc chế tạo bằng gang có mặt bích và lỗ khoan để bắt
trên giá đỡ. Xy lanh dài đƣờng kính nhỏ tạo điều kiện nhanh chóng tăng áp lực dầu khi
đạp bàn đạp ly hợp. Hoạt động của xy lanh chính ly hợp:
Khi ấn bàn đạp: Piston dƣới tác dụng của cần đẩy dịch chuyển về bên trái, dầu
trong xy lanh chính qua van nạp chảy đến bình chứa đồng thời chạy đến xy lanh cắt ly
hợp. Khi piston tiếp tục dịch chuyển về bên trái thanh nối sẽ tách ra khỏi bộ phận hãm lò
xo van nạp bị đóng lại. Do đó hình thành áp suất tại buồng A và áp suất này truyền đến
xy lanh cắt ly hợp.
Khi nhả bàn đạp: Khi nhả bàn đạp ly hợp lò xo nén đẩy về bên phải áp suất giảm
xuống, khi piston trở về hoàn toàn bộ phận hãm lò xo đẩy thanh nối về bên phải. Nhƣ vậy
van nạp đƣợc mở nối bình A với bình B.
Xy lanh cắt ly hợp.
Xy lanh cắt ly hợp tiếp nhận áp suất thủy lực từ xy lanh chính, điều khiển càng cắt
ly hợp thông qua cần đẩy. Xy lanh cắt ly hợp có 2 loại: loại tự động điều chỉnh khe hở
khi đĩa ma sát mòn, loại phải điều chỉnh bằng tay.
Loại tự động điều chỉnh: lò xo bên trong xy lanh luân ép cần đẩy vào càng cắt ly
hợp giữ cho hành trình tự do của bàn đạp ly hợp không đổi.
1
2 3
4
5
6
Buồng
B
Buồng
A
Van nạp
Lò xo
côn
Hình 1.7. Xy lanh chính của ly hợp
Buồng A: đến xy lanh căt ly hợp
1. Thanh nối.
2. Lò xo nén.
3. Hãm lò xo.
4. Piston.
5. Cần đẩy.
6. Bình chứa dầu.
Đề cương bài giảng môn: Cấu tạo ô tô
Khoa CKĐL - ĐH_SPKT_HY 13
Loại có thể điều chỉnh đƣợc: ta trực tiếp điều chỉnh độ dài của cần đẩy và càng cắt
ly hợp để đảm bảo hành trình tự do của bàn đạp khi đĩa ma sát bị mòn trong quá trình
hoạt động.
1.1.5. Ly hợp dùng 2 đĩa ma sát.
Khi cần 1 ly hợp làm việc với công suất lớn hơn nhƣng không gian làm việc bị giới
hạn không thể chế tạo đƣợc 1 ly hợp lớn hơn khi đó ngƣời ta dùng ly hợp có 2 đĩa ma sát,
chúng thƣờng đƣợc dùng trên xe tải nặng và trung bình.. Dùng đĩa ma sát thứ 2 nhằm
tăng diện tích ma sát tiếp xúc vì vậy khả năng tải mômen lớn hơn, khi ăn khớp mỗi đĩa
ma sát truyền một nửa mômen từ bánh đà đến trục ly hợp. Nhƣợc điểm của ly hợp dùng 2
đĩa ma sát là mở kém dứt khoát, và có kết cấu phức tạp.
a) Cấu tạo.
Ly hợp hai đĩa ma sát có cấu tạo tƣơng tự loại một đĩa ma sát, nhƣng có thêm một
đĩa ép và một đĩa ma sát. Sơ đồ cấu tạo ly hợp dùng 2 đĩa ma sát đƣợc trình bày trên hình
vẽ bao gồm các bộ phận:
b) Nguyên lý làm việc.
Ở trạng thái đóng: dƣới sự tác dụng của các lò xo ép, các đĩa ép ép chặt đĩa ma sát
với bánh đà, mômen xoắn sẽ đƣợc truyền từ trục khuỷu qua bánh đà tới đĩa ma sát qua
trục sơ cấp hộp số đến cầu chủ động.
1 2 3 4 5 6
7 8 9 10 11 12 13 14
Hình 1.8. Cấu tạo ly hợp 2 đĩa ma sát
1. Bánh đà.
2, 4. Đĩa ép.
3. Mặt bích phụ.
5. Vỏ ly hợp.
6. Đòn mở ly hợp.
7, 9. Đĩa ma sát.
8, 11. Lò xo ép.
10. Thanh kéo.
12. Đòn mở.
13. Bi tỳ.
14. Ống dẫn.
Đề cương bài giảng môn: Cấu tạo ô tô
Khoa CKĐL - ĐH_SPKT_HY 14
Ở trạng thái mở: khi ngƣời lái tác động vào bàn đạp ly hợp thông qua cơ cấu dẫn
động, đòn mở kéo đĩa ép sau dịch chuyển về phía sau, đồng thời các lò xo tách đẩy đĩa ép
trƣớc về phía sau. Hai đĩa ma sát đƣợc tách khỏi bề mặt của bánh đà và các đĩa ép.
Đƣờng truyền công suất từ động cơ đến trục ly hợp bị cắt.
1.1.6. Các loại ly hợp khác.
a) Ly hợp điện từ.
Ly hợp điện từ không những đƣợc bố trí trên ôtô mà còn đƣợc sử dụng trong nhiều
lĩnh vực khác. Ƣu điểm của loại này là truyền động êm, cho phép trƣợt lâu dài mà không
ảnh hƣởng tới hao mòn các chi tiết của ly hợp.
Cấu tạo của ly hợp điện từ.
1. Bộ phận chủ động.
2. Bộ phận cố định.
3. Cuộn dây điện từ.
4. Bộ phận bị động.
A, B, C, D. Các khe hở.
Trên phần cố định 2 có cuộn dây điện từ 3. Bộ
phận chủ động 1 đƣợc nối với trục khuỷu động cơ, bộ
phận bị động 4 đƣợc nối với trục ly hợp (trục sơ cấp
của hộp số). Các bộ phận chủ động, bị động và bộ
phận cố định có thể quay trơn với nhau thông qua các
khe hở A, B, C, D. Để hiệu suất truyền động cao thì
các khe hở này phải nhỏ.
Hình 1.9.Ly hợp điện từ
Nguyên lý hoạt động.
Nguyên lý hoạt động ly hợp điện từ dựa vào lực điện từ tƣơng tác giữa phần chủ
động và bị động nhờ nam châm điện do cuộn dây sinh ra.
Trạng thái đóng ly hợp: Lúc này cuộn dây 3 đƣợc cấp dòng điện một chiều và nó
trở thành nam châm điện. Điện trƣờng của nam châm sẽ khép kín mạch, từ các cuộn dây
qua bộ phân cố định 2, phần chủ chủ động 1, phần bị động 4 theo chiều mũi tên nhƣ hình
vẽ. Khi này dƣới sự tƣơng tác của lực điện từ phần chủ động 1 sẽ kéo phần bị động 4
quay theo mômen đƣợc truyền từ trục động cơ sang trục ly hợp.
C
B
1
D
2
3
4
A
Đề cương bài giảng môn: Cấu tạo ô tô
Khoa CKĐL - ĐH_SPKT_HY 15
Trạng thái mở ly hợp: Khi cần mở ly hợp ngƣời ta ngắt dòng điện cấp cho cuộn
dây, lúc này lực điện từ sẽ mất, các chi tiết đƣợc quay tự do, ngắt đƣờng truyền mômen
từ trục động cơ đến trục ly hợp.
b) Ly hợp thủy lực.
Ngoài ly hợp ma sát trên ôtô còn sử dụng ly hợp thuỷ lực. So với ly hợp ma sát, ly
hợp thuỷ lực có những ƣu điểm sau:
- Làm việc êm dịu, hạn chế va đập khi truyền mômen từ động cơ xuống hệ
thống truyền lực.
- Có khả năng trƣợt lâu dài mà không gây hao mòn nhƣ ở ly hợp ma sát.
- Khi đóng ly hợp rất êm dịu.
Cấu tạo của ly hợp thủy lực.
Cấu tạo của ly hợp thủy lực đƣợc trình bày trên
hình vẽ bao gồm:
1. Bánh đà.
2. Bánh tuabin.
3. Bánh bơm.
4. Trục sơ cấp.
5. Vỏ ly hợp.
Chi tiết chính của ly hợp gồm có bánh bơm, bánh
tuabin. Các bánh công tác này có dạng nửa hình vòng
xuyến, đƣợc bố trí rất nhiều cánh dẫn theo chiều hƣớng
tâm.
Bánh bơm đƣợc hàn chặt với vỏ ly hợp và đƣợc bắt chặt với trục khuỷu động cơ
(quay cùng với trục khuỷu). Nó có tác dụng quạt dòng chất lỏng sang bánh tuabin thông
qua đó truyền mômen.
Bánh tuabin đƣợc đặt trong vỏ ly hợp có thể quay tự do, đƣợc nối với trục sơ cấp
hộp số bằng khớp nối then hoa, nó chịu sự tác động của dòng chất lỏng từ bánh bơm
truyền sang, khi đó nó sẽ quay và truyền chuyển động cho trục sơ cấp hộp số.
Hoạt động của ly hợp thủy lực.
Khi trục khuỷu quay, thông qua vỏ ly hợp bánh bơm quay theo, theo nguyên tắc ly
tâm dầu chứa trong ly hợp đƣợc bánh bơm quạt đi từ phía trong ra phía ngoài sang tác
động vào các cánh của bánh tuabin làm cho bánh tuabin quay theo cùng chiều. Dòng
1
2
3
4
5
Hình 1.10. Ly hợp thủy lực