Câu hỏi môn chủ nghĩa xã hội pptx

Bài 7: Thế nào là quá trình phân biệt hóa ( differentiation ) các định chế xã hội

trong xã hội hiện đại. Trình bày nguyên nhân, diển tiến, hậu quả của quá trình này.

Trả lời:

 Khái niệm phân biệt hóa định chế:

_ Trong xã hội cổ truyền chỉ có một định chế bao trùm mọi chức năng. Khi chuyển sang

xã hội hiện đại, có các chức năng riêng biệt cho từng định chế.

+ Trong xã hội sơ khai, hệ thống thân thuộc ( dòng họ ) đảm trách mọi chức năng.

+ Ở châu Âu thời phong kiến, định chế tôn giáo lo luôn các chức năng về giáo dục, y tế,

hành chính,...

_ Trong xã hội cổ truyền, mỗi chức năng xã hội thường chỉ một định chế đảm nhận.

Trong xã hội hiện đại có nhiều định chế cùng thực hiện một chức năng.

+ Về định chế chính trị, già làng làm cả 3 chức năng: hành pháp ( thực hiện các dự án

phát triển HTCS ), tư pháp ( xử kiện ), và lập pháp (già làng nắm mọi luật lệ của làng ).

+ Trong xã hội hiện đại, chức năng hành pháp có nhiều định chế cùng thực hiện ( Chủ

tịch nước, Chính phủ, UBND thực hiện các quy chế ), chức năng tư pháp ( tòa án ), chức

năng lập pháp ( hội dồng nhân dân đưa ra các quy chế ).

 Nguyên nhân:

_ Khi xã hội trở nên to lớn và phức tạp hơn, các định chế xã hội phát triển qua một quá

trình phân biệt hóa, quá trình biện biệt hóa (differentiation ).

_ Ví dụ: Trong các xã hội sơ khai con người chưa có khái niệm và chưa sử dụng tiền tệ,

và sự trao đổi sản phẩm là sự trao đổi trực tiếp. Trái lại, xã hội hiện đại là một xã hội bị

tiền tệ hóa và nhiều cơ cấu xã hội gắn liền với tiền tệ, như ngân hàng, bảo hiểm, quỹ tín

dụng,.. và một loạt các vị trí xã hội gắn các tổ chức tài chính này.

 Diển tiến:

Theo G. Lenski, các nhu cầu chủ yếu của các thành viên trong bất cứ xã hội nào đều gồm

có:

_ Nhu cầu thông tin giữa các thành viên: trước hết là thông tin qua ngôn ngữ, sau đó là

các định chế truyền thông.

_ Sản xuất ra sảm phẩm và dịch vụ: trước tiên là thỏa mản nhu cầu sống còn, sau đó để

thỏa mản nhu cầu tìm cái ngon, vật lạ.

_ Phân phối các sản phẩm và dịch vụ: trong nội bộ xã hội và sau đó qua các xã hội khác.

_ Che chở và bảo vệ: chống lại những tai họa của thiên nhiên và sau đó nhằm chống lại

những xã hội con người thù địch.

_ Thay thế các thành viên: có nghĩa là tái sản xuất ra các thành viên mới cho xã hội.

_ Nhu cầu kiểm xoát các thành viên, nhằm bảo đảm sự tồn tại của xã hội, giảm thiểu và

loại bỏ những xung đột. Trong các xã hội giản đơn, nhiều chức năng trong các chức năng

này được thực hiện bởi một định chế đó là gia đình. Trong các xã hội hiện đại, các chức

năng này được thực hiện bởi nhiều định chế khác nhau, và thông thường một chức năng

cơ bản được phân công cho nhiều định chế khác.

 Hạn chế:

Những hậu quả của các khuynh hướng chủ yếu trên bao gồm: Việc thay thế các cá thể

bằng những tác nhân tập thể, việc ảnh hưởng càng ngày càng gia tăng của các tổ chức bàn

giấy lên trên cá nhân, và sự ra đời của các định chế toàn bộ. Các tác nhân tập thể ví như

các xí nghiệp thương mại hay các cơ quan chính quyền. Sự phát triển các tác nhân tập thể

đã giải phóng những cá nhân ra khỏi những vị trí cố định trong xã hội, nhưng mặt khác cá

nhân con người thường bất lợi khi phải giao tiếp với những tác nhân tập thể trên.