Cam hung ve chinh nghia trong binh ngo dai cao

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

Đề bài: Cảm hứng về chính nghĩa trong Bình Ngô Đại Cáo

Bài làm

Nguyễn Trãi viết Bình Ngô đại cáo dưới hai nguồn cảm hứng: cảm hứng chính

trị và cảm hứng sáng tác. Cảm hứng chính trị đem đến cho lịch sử dân tộc bản

tuyên ngôn độc lập đầy ý nghĩa. Cảm hứng sáng tác đưa tới lịch sử văn học

nước nhà một kiệt tác văn chương. Hoà quyện cả hai nguồn cảm hứng, dân tộc

Việt Nam có Bình Ngô đại cáo – áng thiên cổ hùng văn (bài văn hùng tráng của

muôn đời). Phân tích Bình Ngô đại cáo xuất phát từ cảm hứng sáng tác của tác

giả, chúng ta sẽ nêu bật được những giá trị tư tưởng và giá trị thẩm mĩ của tác

phẩm. Cảm hứng về chính nghĩa thể hiện ở hai dạng: nhận thức sâu sắc về nguyên lí

chính nghĩa và thái độ khẳng định sức mạnh của nguyên lí đó. Mở đầu Bình Ngô đại cáo, Nguyễn Trãi nêu nguyên lí làm chỗ dựa, làm căn cứ

xác đáng để triển khai toàn bộ nội dung bài Cáo. Trong nguyên lí chính nghĩa của Nguyễn Trãi, chúng ta thấy có hai nội dung

chính được nêu lên: Nguyên lí nhân nghĩa, một nguyên lí có tính chất chung

của các dân tộc, của nhiều thời đại; Chân lý về sự tồn tại độc lập, có chủ quyền

của nước Đại Việt đã được chứng minh bằng lịch sử thực tiễn lịch sử. Trước hết, Nguyễn Trãi nêu nguyên lí nhân nghĩa. Đây là nguyên lý có tính

chất phổ biến, mặc nhiên thừa nhận thời bấy giờ;

Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân

Quân điếu phạt trước lo trừ bạo

Nguyên lí nhân nghĩa Nguyễn Trãi nêu ở đây là một tiền đề có tính chất tiên

nghiệm bởi tiền đề này có nguồn gốc từ phạm trù nhân nghĩa của nho giáo. Khổng Tử nói tới chữ nhân, Mạnh Tử nói tới chữ nghĩa. Nhân nghĩa được

nhiều người giải thích ; cách nói, cách hiểu đôi khi khác nhau nhưng nhìn

chung mọi người đều thừa nhận tình thương và đạo lí, nhân nghĩa là yên dân

trừ bạo, tức là tiêu trừ tham tàn bạo ngược, bảo vệ cuộc sống của dân. Là một

trí thức nho giáo, nhân nghĩa của Nguyễn Trãi cũng bao hàm lẽ đó. Nhưng ở

bài Cáo, tác giả khai thác sâu khía cạnh nội dung nhân nghĩa có lợi cho dân tộc:

Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân. Việc đưa một tiền đề tiên nghiệm như vậy, đối với tâm lí con người thời bấy

giờ là có tính thuyết phục cao. Bởi lẽ thời trung đại, ở Việt Nam, Trung Quốc

và nhiều nước phương Đông, tư tưởng nhân nghĩa là một chân lí mặc nhiên

được thừa nhận. Tuy nhiên lại phải nhấn mạnh, khi đưa tiền đề tiên nghiệm, Nguyễn Trãi đã biết chắt lọc lấy cái hạt nhân cơ bản, tích cực:

Nhân nghĩa chi cử, yếu tại an dân

Điếu phạt chi sư, mạc tiên khử bạo. Trong hai câu mở đầu, Nguyễn Trãi đã xác định mục đích, nội dung của việc

làm nhân nghĩa: chủ yếu để yên dân, trước nhất là trừ bạo. Điều đáng nói hơn nữa là trong khi biết chắc lọc lấy cái hạt nhân cơ bản, tích

cực của tư tưởng nhân nghĩa, Nguyễn Trãi đã đem đến một nội dung mới, lấy

ra từ thực tiễn dân tộc để đưa vào tiền đề có tính chất tiên nghiệm: nhân nghĩa

phải gắn liền với chống xâm lược. Nội dung này trong quan niệm Khổng, Mạnh và Nho gia Trung Quốc hầu như không có. Nhân nghĩa là chống xâm

lược, chống xâm lược là nhân nghĩa, có như vậy mới bóc trần luận điệu nhân